Perihan Çambel

Fatma Perihan Çambel (d. 17 Ağustos 1909, İstanbul - ö. 21 Ocak 1987, İstanbul), Türk patolog, kanser araştırmacısı ile akademisyendir. Türkiye'de kanser araştırmalarında öncü isimlerden birisi olmuştur.

Hayatı

Çambel, 17 Ağustos 1909 tarihinde İstanbul'da dünyaya geldi. Babası eski Türk Tarih Kurumu Başkanı ve milletvekili Hasan Cemil Çambel, annesi Sadrazam İbrahim Hakkı Paşa'nın kızı Ayşe Remziye Çambel'dir. Halet, Leyla ve Ali Bülent adında üç kardeşi vardır. Ailesine soyadını Mustafa Kemal Atatürk vermiştir.

Çocukluğu babasının askeri ataşe olarak görev yaptığı Berlin'de, ardından İsviçre ve Avusturya'da geçirdi. 1924 yılında ailesiyle birlikte İstanbul'a döndü. Liseyi 1928 yılında Amerikan Kız Koleji'nde okudu. 1934 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde tıp ihtisasını tamamladı. Tıp fakültesinde iken patoloji ile ilgilenmeye başladı ve hocası Prof. Hamdi Suat Bey'den Almanca lisanıyla birlikte patolojinin temellerini öğrendi. Avrupa yolculuğunda iken Hamdi Suat Bey'in yönlendirmesiyle Paris Kanser Enstitüsü'nde doku kültürü tekniklerini öğrendi ve araştırması üzerine olan makalesi Tıp Fakültesi Mecmuası'nda yayımlandı. 1934-36 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Patolojik Anatomi Yardımcısı olarak Prof. Dr. Philipp Schwartz'ın yanında çalıştı ve sonunda uzman oldu. 1,5 yıl daha Prof. Dr. Neşet Ömer İrdelp'in yanında asistan olarak görev yaptı. 1938 yılında Vakıf Gureba Hastanesi'nde Patolojik Anatomi Şefi olarak çalışmaya başladı ve 1945 yılına dek bu görevini, Hıfzıssıhha Enstitüsü Farmakodinami Şube Uzmanlığı göreviyle birlikte yürüttü. Kanser üzerine deneysel araştırmalar yaptı, Prof. Dr. Hulusi Behçet'in "Klinikte ve Pratikte Frengi Teşhisi ve Benzer Deri Hastalıkları" kitabının "Deri Urlarının Histopatolojisi" bölümünü Prof. Dr. Siegfried Oberndorfer ile birlikte yazdı.

18 Şubat 1947 tarihinde, Prof. Dr. Hamdi Suat Aknar'ın önerisi doğrultusunda ve 56 gönüllü isim ile birlikte, Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu adında bir derneğin kurulmasına öncülük etti. Çambel, 4. Uluslararası Kanser Kongresi'ne "Türkiye'de Kanser Araştırması" bildirisi ile katılım gösterdi. 1948-49 yılları arasında Washington Üniversitesi, St. Louis Tıp Fakültesi ile üniversitenin Barnard Deri ve Kanser Hastanesi'nin kanser araştırma laboratuvarında araştırmalar yaptı. 1949-52 yılları arasında ise Florida Üniversitesi'nde patoloji, onkoloji, normal ve neoplastik dokuların biyolojisi ile kanser biyolojisi derslerini vererek öğretim üyeliğinde bulundu. Üniversitede Prof. Dr. Edmund V. Cowdry ile birlikte çalıştı ve yeni kurulan Florida Üniversitesi Kanser Araştırma Laboratuvarı'nda profesör ve patoloji-biyoloji bölümünün başı olarak görev yaptı. 1952 yılında Türkiye'ye döndü.

1947 yılında İffet Halim Oruz tarafından kurulan, Türk Kadınlar Birliği'nin yayın organı olan Kadın Gazetesi'nin yazar kadrosunda; Halide Nusret Zorlutuna, Cahide Üçok, Münevver Ayaşlı ve Süreyya Ağaoğlu gibi isimlerle birlikte yer almıştır. Çambel, 20 Mayıs 1963 darbe teşebbüsünde ilişkili olduğu düşüncesiyle mahkemede yargılandı ve hukuki sürecinde Albay Talat Aydemir'i destekledi, savunmasını yazmasında destek oldu. Eylül ayında ise tutuklandı, 26 Eylül 1963 tarihinde üç yıl ağırlaştırılmış hapis cezasına çarptırıldı. Cezasının tamamını yatmadan tahliye olan Çambel, darbe teşebbüsüne katıldığı için Kara Harp Okulu'ndan atılan bir öğrenciyi evlat edindi.

Patoloji alanında yaptığı araştırmalar, özellikle karsinogenez ve mast hücrelerinin biyolojisinin üzerine olmuştur. Bunun haricinde histoloji, histokimya, insan tümörleri, kemoterapi ve eksperimental çalışmalarla da ilgilendi. Çambel, Ankara Numune Hastanesi'nde Patoloji Şefi olarak 1946-1963 yılları arasında görev yaptı. 1973 yılında Bologna'da DEPCA Kanser Sempozyumu'nda dudak kanserini ilk defa bir kanser türü olarak ortaya koyan araştırmacı olmuştur. 1976 yılında Kanseroloji ve Ekoloji Derneği'nin kuruculuğunu üstlendi ve Türkiye Atom Enerjisi Komisyonu'nda görev yaptı. En son akademik görevini Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde emeritus profesör olarak Deneysel Hayvan Üretme ve Yetiştirme Bölümü'nde yaptı. Bunun üzerine Ankara Numune Hastanesi'nde onursal danışman olarak çalışmaya devam etmiştir. Yaptığı kanser araştırmaları üzerine Belçika'dan "Altın Madalya" ödülünü ve Commandeur de Mérite Social de Belgique nişanını aldı. 1983 yılında Amerikan Kanser Kurumu tarafından kendisine onursal üyelik takdim edildi. Çambel, 21 Ocak 1987 tarihinde İstanbul'da hipertansiyondan kaynaklanan beyin kanaması sonucunda hayatını kaybetti.