Pamukkale

Başlığın diğer anlamları için Pamukkale (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Hierapolis-Pamukkale

UNESCO Dünya Mirası
Kriter	Karma (Kültürel ve Doğal): iii, iv, vii
Referans	485
Tescil	1988 (12. oturum)
Koordinatlar	Şablon:Koord

Pamukkale traverten teraslarının panoramik görünümü

Pamukkale sinter terasları

Pamukkale, Türkiye'nin güneybatısındaki Denizli ilinde yer alan doğal bir mevkidir. Kent, termal suyun akışıyla kalan karbonat mineralleriyle oluşan travertenleri ve teraslarıyla ünlüdür. Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde, yılın büyük bölümünde ılıman bir iklime sahip olan Menderes Nehri vadisinde bulunur.

Eski bir Yunan kenti olan Hierapolis, toplamda yaklaşık 2.700 metre uzunluğunda, 600 metre genişliğinde ve 160 metre yüksekliğindeki traverten oluşumunun üzerine inşa edilmiştir. Denizli merkezinin 20 km uzağındaki vadinin karşı tarafında yer alan tepelerden görülebilir. Bölge, Klasik antik çağdan bu yana termal kaynakları nedeniyle ziyaretçi çekmektedir. Türkçe adı, kalsit açısından zengin kaynak suları tarafından binlerce yılda şekillendirilen parlak, kar beyazı kireç taşı yüzeyine atıfta bulunur. Dağ yamacından aşağı süzülen mineral zengini sular toplanarak mineral teraslarını oluşturur ve aşağıdaki havuzlara dökülür.

Bölge, 1988 yılında Hierapolis ile birlikte UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne eklenmiştir.

Jeoloji

Pamukkale'nin terasları, kaplıca suyundan çökelen tortul bir kayaç olan travertenden oluşur. Bölgede sıcaklıkları 35 °C ile 100 °C arasında değişen 17 adet sıcak su kaynağı bulunmaktadır. Kaynaktan çıkan su, 320 metre taşınarak traverten teraslarının başına gelir ve 60 ila 70 metre uzunluğunda, 24 ila 30 metre genişliğinde bir alana kalsiyum karbonat bırakır. Kalsiyum karbonat ile aşırı doymuş olan su yüzeye ulaştığında, içerisindeki karbondioksit gazı açığa çıkar ve kalsiyum karbonat çökelir. Başlangıçta yumuşak bir jel halinde olan bu çökelti zamanla sertleşerek travertene dönüşür.

• 
  Traverten teras oluşumları
• 
  Pamukkale'deki bir kaplıcada traverten terasları
• 
  Pamukkale'deki Beyaz Teraslar (doğal traverten oluşumları ve sıcak havuzlar)

Tarihçe

Şehrin kökeni hakkında bilinen çok az tarihi gerçek vardır. Hititler veya Perslerin varlığına dair herhangi bir iz bulunamamıştır.

Demir Çağı

Frig Dönemi

Laodikya'daki sütunlu cadde.

Pamukkale'deki Hierapolis arkeolojik alanı. Fotoğraf, Frontinus Caddesi'ndeki Frontinus (veya Domitian) Kapısı'nı göstermektedir.

Frigyalılar, muhtemelen MÖ 7. yüzyılın ilk yarısında bir tapınak inşa ettiler. Başlangıçta yakınlardaki Laodikya kentinin vatandaşları tarafından kullanılan bu tapınak, daha sonra Hierapolis'in merkezini oluşturacaktı.

Klasik Çağ

Helenistik Dönem

Arkeolojik alan içindeki havuzlar

Hierapolis, MÖ 2. yüzyılın başlarında Seleukos İmparatorluğu'nun etki alanında bir termal kaplıca merkezi olarak kuruldu. III. Antiohos, Babil ve Mezopotamya'dan 2.000 Yahudi aileyi Lidya ve Frigya'ya gönderdi; daha sonra Yahudiye'den gelenler de onlara katıldı. Hierapolis'teki Yahudi cemaati büyüdü ve MÖ 62 yılında sayılarının 50.000'e ulaştığı tahmin edilmektedir. Hierapolis, doktorların termal kaynakları hastaları için tedavi olarak kullandığı bir şifa merkezi haline geldi. Şehir MÖ 2. yüzyılda bronz sikke basmaya başladı. Bu sikkeler Hieropolis adını vermektedir. Bu ismin orijinal tapınağa (Yunanca: ἱερόν, hieron) mı atıfta bulunduğu yoksa Herakles'in oğlu Telefos'un karısı Hiera'yı mı onurlandırdığı belirsizdir. Bu isim zamanla "kutsal şehir" anlamına gelen Hierapolis'e dönüşmüştür.

Roma Dönemi

MÖ 133'te III. Attalos öldüğünde krallığını Roma'ya vasiyet etti. Böylece Hierapolis, Roma'nın Asya eyaletinin bir parçası oldu. MS 17'de İmparator Tiberius döneminde meydana gelen büyük bir deprem şehri yerle bir etti.

Hıristiyan Havari Pavlus'un etkisiyle, o Efes'teyken burada bir kilise kuruldu. Havari Filipus hayatının son yıllarını burada geçirdi. Kentin Martirium'unun (şehitlik), MS 80 yılında Filipus'un çarmıha gerildiği iddia edilen yerin üzerine inşa edildiği söylenir. 4. yüzyılda Hıristiyanlar, Ploutonion'u (Plüton Kapısı) taşlarla doldurdular; bu da Hıristiyanlığın baskın din haline geldiğini ve bölgedeki diğer inançların yerini almaya başladığını göstermektedir. Başlangıçta Frigya Pacatiana'nın bir merkezi olan Hierapolis piskoposluğu, 531 yılında Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından metropolitlik rütbesine yükseltildi. Roma hamamları Hıristiyan bazilikasına dönüştürüldü.

Müze

Müze, Hierapolis'in yanı sıra Laodikya, Colossae, Tripolis, Attuda ve Lycos (Çürüksu) vadisinin diğer kasabalarından gelen tarihi eserleri barındırmaktadır. Müzede ayrıca Beycesultan Höyüğü'nde bulunan ve Tunç Çağı el sanatları örneklerini içeren eserlere ayrılmış bir bölüm de vardır. Karya, Pisidya ve Lidya bölgelerinden eserler de sergilenmektedir. Müzenin sergi alanı, Hierapolis Hamamı binalarının üç salonu ve kütüphane ile spor salonu olarak kullanıldığı bilinen doğu tarafındaki açık hava alanlarından oluşmaktadır.

Turizm ve Koruma

Pamukkale, yılda iki milyondan fazla ziyaretçi çekerek Türkiye'nin en çok ziyaret edilen doğal alanlarından biridir. Turistler, antik mermer sütunların su altında bulunduğu ünlü Kleopatra Havuzu da dahil olmak üzere belirlenmiş termal havuzlarda yüzebilirler. Hassas traverten teraslarını korumak için UNESCO ve yerel yetkililer su akışını düzenlemekte ve belirli bölümleri periyodik olarak kapatarak oluşumların doğal olarak yenilenmesine izin vermektedir.

Kardeş Şehirler

Pamukkale'nin iki kardeş şehiri vardır:

• Eger, Macaristan
• Las Vegas, Amerika Birleşik Devletleri

Benzer Yerler

Aşağıdaki yerler de traverten oluşumlarıyla tanınmaktadır:

• Badab-e Surt, İran
• Mammoth Hot Springs, ABD
• Pembe ve Beyaz Teraslar, Yeni Zelanda
• Hierve el Agua, Meksika
• Bagni San Filippo, İtalya
• Baishuitai, Çin
• Tatev, Ermenistan
• Saturnia, İtalya
• Huanglong, Çin
• Kaklık Mağarası, Denizli, Türkiye

Ayrıca bakınız

• Türkiye'deki Dünya Mirasları

Dış bağlantılar

• Resmî site
• UNESCO Dünya Mirası sayfası