Odeki Kalesi
 | |
| Diğer ad(lar) | Katıklı Kalesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Mimari tarz | Gürcü mimarisi |
| Konum | Aşağıserdarlı, Tortum |
| Koordinatlar | 40°29′25″K 41°22′02″D / 40.49028°K 41.36722°D |
| Tamamlanma | ? Orta Çağ |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Yontu taş, kireç harcı |
Odeki Kalesi (Gürcüce ოდეკის ციხე), Aşağı Odeki Kalesi ve Aşağı Odik Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bu yapı 2017 yılında "Katıklı Kalesi" adıyla tescil edilmiştir.[1][2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Odeki, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesindeki köylerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 1549 tarihli Gürcistan seferiyle Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde bu köyün 611 haneden oluşan büyük bir yerleşim olduğu görülmektedir.[3] Köyde varlığı bilinen iki kaleden biri olan Odeki Kalesi, Osmanlı döneminden önce Gürcüler tarafından inşa edilmiştir. Odeki Kalesi veya Aşağı Odeki Kalesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2017 yılında “Katıklı Kalesi” adıyla korumaya alınmıştır. Koruma kararında kalenin Orta Çağ Gürcü mimari üslubuna göre yapılmış olduğu belirtilmiştir.[2]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağı Odeki Kalesi veya Odeki Kalesi, Aşağıserdarlı köyünün bugün Kale adını taşıyan mahallesinde yer alır. Kireç harcı kullanılarak kaba yonu taşlarla inşa edilmiştir. Bir kayalığın üzerinde yer alan Odeki Kalesi'nin (35 ×10 m), kayanın morfolojisine uygun biçimde dikdörtgen plan üzerine inşa edilmiştir. Büyük bölümü ayakta ve sağlam olan kalenin duvarlarının yüksekliği 15 metreyi bulur. Kale duvarlarındaki mazgal izlerinden buranın iki katlı bir yapı olduğu anlaşılmaktadır. Kalenin ayrıca dış surlarının bulunduğu günümüze ulaşan kalıntılardan anlaşılmaktadır. Kalenin hemen girişinin yanında bulunan ve şapel olarak nitelenen Odeki Kale Kilisesi büyük ölçüde ayaktadır. Kilisede Gürcü alfabesinin Nushuri karakteriyle yazılmış Gürcüce yazı bulunmaktadır.[1][2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 142-143. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ a b c "T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu Kararı”, 15.12.2017, Karar no: 2938."
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 94. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2