Kenan dilleri
 | Afro-Asyatik diller ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Kenan dilleri, Kenan ve Levant bölgesinin eski sakinleri tarafından konuşulan Sami dillerinin bir alt grubudur. Kenan dillerinin çoğu milattan önce 1. binyılın sonunda çoktan yok olmuştur; bunların yerini çoğunlukla Aramice almıştır. Sadece İbranice, Yahudiliğin dinî metinleri aracılığıyla modern zamanlara aktarılmış ve 20. yüzyılda İsrail'de günlük dil ve yerel deyim olarak yeniden kurulmuştur.[1]
Bu yakın akraba diller Levant ve Mezopotamya kökenlidir ve bugün İsrail, Ürdün, Sina Yarımadası, Lübnan, Suriye, Filistin'in yanı sıra güneybatı Anadolu'nun güney batısı, batı ve güney Irak (Mezopotamya) ve Suudi Arabistan'ın kuzeybatı köşesini kapsayan bir alanda eski Sami dillerini konuşan halklar tarafından konuşulmuştur.
Kenanlılar genel olarak İbraniler (İsrailliler, Yahudiler ve Samirîler dahil), Amalekliler, Ammonitler, Amoriler, Edomitler, Ekronitler, Hiksoslar, Fenikeliler (Kartacalılar dahil), Mozabitler, Sutealılar ve bazen de Ugaritleri içerecek şekilde tanımlanır.
Sınıflandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Roman dillerine benzer şekilde, Kenan dilleri birbirleriyle karşılıklı anlaşılabilirlik spektrumunda çalışır ve sözdizimi, morfoloji, fonetik ve semantikte önemli örtüşmeler meydana gelir. Bu dil ailesi aynı zamanda, Mezopotamya'da ortaya çıkan ve Sümerce, Akadca, Eblaitçe, Elamca, Hurrice ve Hititçe'yi kaydetmek için kullanılan bölgenin çok daha eski Çivi Yazısı logografik / hece yazısının aksine, yazılarını kaydetmek için Proto-Kanaanit alfabesinden türetilen bir alfabe kullanan, tarihsel olarak kanıtlanmış ilk dil grubu olma özelliğine sahiptir.
Levant, Mezopotamya, Anadolu ve Doğu Akdeniz'deki Kenan yazıtlarında ve Fenikeli kolonistler tarafından Kartaca'nın kurulmasından sonra Kuzey Afrika'nın kıyı bölgelerinde ve İber Yarımadası'nda da yoğun olarak görülmektedir. Lehçeler öncelikle İncil coğrafyası referans alınarak etiketlenmiştir: İbranice (İsrail, Yahudi/Kutsal Kitap, Samaritan), Fenike/Punik, Amorit, Ammonit, Moabit, Sutean ve Edomit; lehçelerin hepsi karşılıklı olarak anlaşılabilirdi ve Modern İngilizce'nin coğrafi çeşitlerinden daha farklı değildi.
Kenan dilleri ya da lehçeleri aşağıdakilere ayrılabilir;
Kuzey Kenan dilleri
Güney Kenan dilleri
- Ammon dili - Ammonitlerin dili
- Moav dili
- Edom dili
- İbranice - Çoğunlukla Yahudiler'in konuştuğu dil.
- Tevrat İbranicesi - İsrailoğulları tarafından kullanılan dil. Farklı diasporalarda farklı telaffuzları vardı
- Sâmirî İbranicesi
- Mişnahik İbranice
- Orta Çağ İbranicesi
- Haskala İbranicesi
- Modern İbranice - Haskala İbranicesi'nden türemiştir ve bugün İsrail'de konuşulan dildir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Phonologies of Asia and Africa. 2. Alan S. Kaye ve Peter T. Daniels (İngilizce). Winona Lake, Ind: Eisenbraun. 1997. s. 65. ISBN 978-1-57506-019-4. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024.
