Kırgızistan coğrafyası

Kırgızistan coğrafyası
Kıta	Asya
Bölge	Orta Asya
Koordinatlar	41° K, 75° D
Yüzölçüm	dünyada 86. sırada 198.500 km² Kara : 96,4 % Su : 3,6 %
Kıyılar	0 km
Sınırlar	3.878 km
En yüksek nokta	Cenğiş Çokusu, 7.439 m
En alçak nokta	Kara Derya, 132 m
En uzun nehir	Çu Nehri, 1.300 km
En büyük göl	Issık Göl, 6.236 km²

Kırgızistan, Orta Asya'da, Çin'in batısında karayla çevrili bir ülkedir. Orta Asya'nın yeni bağımsız ülkelerinin en küçüğü olan Kırgızistan, yaklaşık 198,500 kilometrekarelik yüzölçümüyle Türkiye Cumhuriyeti'nin Doğu Anadolu Bölgesi ile hemen hemen aynı büyüklüktedir. Millî toprakları yaklaşık olarak doğudan batıya 900 kilometre, kuzeyden güneye 410 kilometre halinde erişmektedir.

Kırgızistan, güneydoğuda Çin, kuzeyde ve batıda Kazakistan, güneyde ve batıda da Özbekistan ve Tacikistan ile sınırlıdır. Orta Asya'nın Stanilist bölümünün beş cumhuriyete ayrılmasının bir sonucu olarak çok sayıda etnik Kırgız, Kırgızistan'da yaşamamaktadır. Hukuken Kırgızistan topraklarının bir parçası ancak coğrafi olarak buradan birkaç kilometre uzakta ikisi Özbekistan'da biri Tacikistan'da bulunan üç kuşatılmış bölge tanınmaktadır.

Kırgızistan arazisinde bir arada millî toprakların %65'ini işgal etmekte olan Tanrı ve Pamir Dağları sistemleri hüküm sürmektedir. Tanrı Dağları sisteminin Alay sahası bölümü, ülkenin güneybatısından doğusuna doğru hilal şeklinde hüküm sürmektedir ve ana Tian Shan sahası doğuda Çin içine girerek Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne erişmeden önce, güney Kırgızistan ve Çin arasındaki sınır boyunca ilerler. Kırgızistan'ın ortalama rakımı 7.439 metrelik Cenğiş Çokusu tepesi ile Oş yakınındaki 394 metrelik Fergana Vadisi arasında 2.750 metredir. Ülkenin hemen hemen %90'ı deniz seviyesine göre 1500 metreden daha yüksektedir.

İklim

Kırgızistan, yüksek Tanrı Dağlarında kuru kıtasal (karasal) kutupsal; güneybatı (Fergana Vadisi)'nda subtropikal; kuzey dağ eteklerinde ılıman bir iklime sahiptir.

Kaynakları ve arazi kullanımı

Doğal kaynakları

verimli hidroelektrik, önemli altın yatakları ve ender toprak metallerinden; yerel işletilen kömür, petrol ve doğalgaz; nefelin, cıva, bizmut, kurşun ve çinko gibi diğer yatakları bulunur.

Arazi kullanımı

tarıma uygun topraklar:% 7, daimi ekilebilen:% 0, otlaklar:% 44, ormanlık arazi:% 4, diğer:% 45 (1993 verilerine göre). Ayrıca Kırgızistan'da dünyanın en büyük doğal büyüyen ceviz ormanı, Celal-Abad ilinde, Arslanbob'da yer alır.

Alan ve Sınırlar

Ala-Arça'dan Bişkek manzarası

Kırgızistan topografik haritası

Yüzölçümü

toplam: 198,500 km²
kara: 191,300 km²
su: 7,200 km²

Yüzölçümü karşılaştırması: Doğu Anadolu Bölgesi'nden biraz büyük
Dünya ülkeleri ile karşılaştırması: Dünya'da 86'cı sıradadır.

Kara sınırları

Toplam kara sınırları 3.051 km, komşu ülkeleri Çin ile 858 km, Kazakistan ile 1,224 km, Tacikistan ile 870 km ve Özbekistan ile 1,099 km sınırdır.

Kıyılar: 0 km (denize kıyısı yok)

Rakım:
en düşük: Kara Derya 132 m
en yüksek: Cenğiş Çokusu (Zafer Doruğu) 7,439 m

Akarsu ve Göller

Nehirler

• Çuy Nehri
• Narin Nehri
• Kara Derya
• Ak-Say Nehri

Göl ve göletler

Kırgızistan'da toplam yüzölçümü 7000 km³ bulan irili ufaklı ikibine yakın göl ve göletler bulunur. Bunların çoğunluğu deniz seviyesinden 2500 ila 4000 metre yükseklikte buzulların erimesiden oluşan küçük dağ gölleridir. Issık Gölü, Son Gölü ve Çatır Gölü ülkenin en büyük üç göllerindendir. Diğer tanınmış Sarı-Çelek, Kal Suu, Kara Suu, Merzbaher, Kulun, Ai, Kara Toko, Saltı (Myortvoye) ve Ala Göl gibi göller vardır.

Tanrı Dağları'nın bölümleri

Tanrı Dağları'nın Kırgızistan sınırları içindeki Ala adı verilen bölümleri;

Ala dağları

• Kırgız Ala dağları (Kırgızistan ve Kazakistan'da)
• Küngöy (Kengey) Ala dağları (Kırgızistan ve Kazakistan'da)
• Teskey Ala dağları (Kırgızistan'da)
• Talas Ala dağları (Kırgızistan, Kazakistan ve Özbekistan'da)

Dağ Geçitleri

• Bedel Geçiti
• Dolon Geçiti
• İrkeştam Geçiti
• Torugart Geçiti

Vadiler

• Ak-Say Vadisi
• Ala Arça Vadisi
• Ak Suu Vadisi
• Alamedin Vadisi
• Çuy Vadisi
• Fergana Vadisi
• Koçkor Vadisi