Hasan Cemil Paşa
| Hasan Cemil Paşa | |
|---|---|
| Doğum | Edmond Léopold Edouard de Lobel 20 Kasım 1838 Oudenaarde, Belçika |
| Ölüm | 1901 (62-63 yaşlarında) |
| Bağlılığı |  Belçika Osmanlı İmparatorluğu |
| Rütbesi | Yüzbaşı (Belçika ordusu) Ferîk (Osmanlı ordusu) |
| Çatışma/savaşları | 93 Harbi |
Hasan Cemil Paşa ya da doğum adıyla Edmond Léopold Edouard de Lobel[1] (d. 20 Kasım 1838, Oudenaarde – ö. 1901), Belçikalı yüzbaşı ve sonradan Osmanlı ferîkidir.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Belçika'daki yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]20 Kasım 1838'de Belçika'nın Doğu Flandre bölgesindeki Oudenaarde kasabasında doğdu. Babası Napoléon Emanuel Ferdinand de Lobel (ö. 29 Haziran 1851), annesi ise Virginie Hassan'dır (d. 1816). Gençliğinde Belçika ordusuna katıldı. 27 Şubat 1863'te Sint-Joost-ten-Node'de teğmenken, Pauline Marceline Marguerite Alting Siberg ile evlendi.[2] Siberg'den ayrılmasının akabinde, 14 Kasım 1872'de Lahey'de Jeanne Caroline Delbeek ile evlendi; 5 Ağustos 1876'da Brüksel'de ayrıldılar.[3]
1877'de Belçika ordusunda yüzbaşıyken, Osmanlı İmparatorluğu'na taşınmaya kararlaştı.[4]
Osmanlı İmparatorluğu'ndaki yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1877'de Osmanlı İmparatorluğu'na varan Edmond de Lobel, 93 Harbi'nde savaşmak üzere Osmanlı ordusuna katıldı. Harp sırasında önemli hizmetlerde bulundu (örneğin, Varna'yı Rus saldırılarına karşı güçlendirdi).[4] Çatışmaların ardından Sultan II. Abdülhamid'in yâverlerinden birisi oldu. Müslümanlığa geçerek "Hasan Cemil" ismini aldı.[5] Birkaç yıl sonra Yıldız Sarayı Tâmirhânesi Nâzırı yapıldı, Osmâniye Nişanı gibi ödüllerle taltif edildi.[6] Çok geçmeden ferîk yapılıp, ilk 1887'de oluşturulan Yıldız Sarayı'ndaki fabrikaların genel müdürlük görevini üstlendi.[7]
Hasan Cemil Paşa, oldukça fazla izdivaç edip ayrılmıştır. 1898'in başlarında, İstanbul'da evlendiği Fransız Estelle Giraud, Paşa'nın kendisinden boşanmasının hemen arkasından karma (ticâret) mahkemesinde tazminat dâvâsı açtı. Osmanlı hukûku ile yargılanmak istemeyen Paşa, dâvâyı Belçika'nın Konsolosluk Mahkemesi'ne aktarılmasını talep eder. Osmanlı vatandaşı olmadığını, Belçika tebaasına mensubiyetini sürdürdüğünü, dilediği vakit Osmanlı'yı terk edebildiğini ve oğlu Fâtih Mehmed'in Belçika vatandaşı olduğunu söyledi. Ne var ki Belçika Dışişleri Bakanlığı duruma müdâhalede bulunarak; Osmanlı'ya kesin surette yerleştiğini, Müslümanlığı kabul ettiğini ve bu nedenlerle Sultan'a bağlı olduğunu ileri sürerek taleplerini reddetmiştir.[8] Neticede dâvâ, Paşa'nın aleyhine sonuçlandı.[9]
Hasan Cemil Paşa, 1901'de 62-63 yaşlarında öldü.[10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Revue internationale d'histoire militaire. 1967. s. 1008.
- ^ "Record #HUVLB_HUBRU_00644516_0". Sint-Joost-ten-Node: Belçika Devlet Arşivleri. 20 Ekim 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Record #HUVLB_HUBRU_00535237_0". Brüksel, Leuven: Belçika Devlet Arşivleri.
- ^ a b Basch, Sophia (1997). Le voyage à Constantinople: L'Orient-Express. Brasschaat: Petraco-Pandora. s. 114. ISBN 9789053250822.
- ^ Çıkar, Jutta R. M. (2004). Ruth Bartholomä; Mustafa Çıkar (Ed.). Türkischer Biographischer Index. Münih: K. G. Saur Verlag. s. 622. ISBN 9783110965773.
- ^ Yüksel, Ayşe E. (2017). "Sultan II. Abdülhâmid'in Sanat Hâmiliği". Sanat Tarihi Dergisi. 26 (2). İzmir: Ege Üniversitesi. s. 273. doi:10.29135/std.297623.
- ^ Stern, Bernhard (1901). Abdul Hamid II. Budapeşte: Sigmund Deutsch & Cie. s. 17. ISBN 9785880679546.
- ^ Bohemia. Prag: Prager Zeitung. 18 Mart 1898. s. 25.
- ^ Motte, Monsieur; Simon, Albert; Leclercq, Georges (6 Nisan 1898). Pasicrisie belge: Recueil général de la jurisprudence des cours et tribunaux et du conseil d'état de Belgique, partie 2. Brüksel: Administration centrale de la Pasicrisie. ss. 243-244.
- ^ Alloul, Houssine (2022). "'Me among the Turks?': Western commanders in the Late Ottoman Army and their self-narratives". Foreign Fighters and Multinational Armies. 27. Taylor & Francis. s. 105. doi:10.4324/9781003276982-8. ISBN 9781003276982.