Dikarboksilik asit
Dikarboksilik asitler, iki karboksilik asit fonksiyonel grubu ile ornatılmış organik bileşiklerdir. Dikarboksilik asit için moleküler formüllerde bu gruplar çoğu zaman HOOC-R-COOH olarak yazılır, burada R genelde bir alkil, alkenil veya alkinil gruptur. Dikarboksilik asitler naylon ve polietilen tereftalat gibi kopolimerler hazırlamak için kullanılırlar.
Genelde dikarboksilik asitler monokarboksilik asitlerle aynı kimyasal davranışları ve tepkimeleri gösterirler. İkinci karboksil grubunun iyonlaşması birincisinden daha zor olur. Bunun nedeni çift yüklü bür anyondan bir hidrojen iyonunun ayrışmasının tek yüklü bir anyondan ayrışmasına kıyasla daha fazla enerji gerektirmesidir.
İki karboksi gruptan biri bir aldehit grubu ile yer değişirse ortaya çıkan bileşik bir "aldehit asit" olarak adlandırılır.
Örnekler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Genel ismi | IUPAC ismi | Kimyasal formülü | Yapısal formülü |
|---|---|---|---|
| Oksalik asit | etandioik asit | HOOC-COOH | 
|
| Malonik asit | propandioik asit | HOOC-(CH2)-COOH | 
|
| Süksinik asit | bütandioik asit | HOOC-(CH2)2-COOH | 
|
| Glutarik asit | pentandioik asit | HOOC-(CH2)3-COOH | 
|
| Adipik asit | hekzandioik asit | HOOC-(CH2)4-COOH | 
|
| Pimelik asit | heptandioik asit | HOOC-(CH2)5-COOH | 
|
| Suberik asit | oktandioik asit | HOOC-(CH2)6-COOH | 
|
| Azelaik asit | nonandioik asit | HOOC-(CH2)7-COOH | 
|
| Sebasik asit | dekandioik asit | HOOC-(CH2)8-COOH | 
|
| Ftalik asit | benzen-1,2-dikarboksilik asit | C6H4(COOH)2 | 
|
| Tereftalik asit | benzen-1,4-dikarboksilik asit | C6H4(COOH)2 | 
|
