Buzma
Buzma, Artvin ilinde, özellikle Şavşat ilçesinin İmerhevi bölgesinde törensel kadın giysisine verilen isimdir. Daha çok marioba gibi şenliklerde ve düğünlerde giyilmektedir.[1] Şavşat ilçesinin İmerhevi bölgesinde porka şeklinde de adlandırılmaktadır.[2]
Geleneksel kadın giysisinin bu adı Türkçe "büzme" kelimesinden gelir.[3] Giysideki büzgülerden dolayı bu şekilde adlandırıldığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, bölgedeki Gürcülerde yaygın olan buzma, gündelik elbise anlamında da kullanılmaktadır.[4]
Daha çok kadın halk dansı kıyafeti olarak kamusal alanda görülen buzma, eskiden gelinlik olarak da giyiliyordu. Günümüzde düğünlerde, kına gecelerinde ve çeşitli eğlencelerde kaftanın yerini aldığı belirtilmektedir.[1][5]
Buzma, parlak saten kumaştan dikilir. Üzerinde işlemeler yer alır ve belden üstü oturtmalı, etek kısmı sık büzgülüdür. Bele kuşak şeklinde, trabilozi püsküllü şal bağlanır. Başa beyaz metal pullu ve "cin pul" denilen başörtüsü örtülür. Üzerine de liralar bulunan ve "hazi" denilen bir bant takılır. Buzmanın önü açık olduğu için içine ayrıca bir giysi giyilir. Eskiden ise bu açıkılığı kapatmak için peştemal kuşanılırdı.[5]
Farklı ama cafcaflı renk kumaşlardan dikilen bu elbiseler, bölgenin canlı iç mekan boyamalarıyla öne çıkan camileriyle örtüşen ortak bir renk skalasına sahiptir.[6] Bununla birlikte beyaz buzmalar da kullanılmaktadır. Nitekim bölgede derlenmiş Gürcüce bir dörtlükte de "beyaz buzma" anlamında "თეთრი ბუზმა" (tetri buzma") geçmektedir:[3]
- "შამ შალახო, შალახო,
- მოგლეჯილო ბალახო,
- თეთრი ბუზმა მაცვია,
- არ წემეცხო ტალახო!"
Anlamı:
- Şam Şalaho, Şalaho,
- Kökünden sökülmüş ot,
- Beyaz buzma giymişim
- Üstüme sıçrama çamur!
Söz konusu dörtlükte buzmanın şalaho (შალახო) adlı halk dansıyla birlikte kullanılmış olması dikkat çekicidir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Mehmet Ali Keskin, "Artvin Şavşat Maden (Bazgiret) Köyü Marioba Çenliği", Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 2021, Cilt: 14, Sayı: 36, 1277-1293". 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2024.
- ^ "Şuşana Putkaradze Çveneburebis Kartuli (ჩვენებურების ქართული), Batum, 1993, s. 594". 14 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2024.
- ^ a b Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 573. 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6.
- ^ "Şuşana Putkaradze Çveneburebis Kartuli (ჩვენებურების ქართული), Batum, 1993, s. 246, 506". 14 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2024.
- ^ a b ""Buzma Kıyafetini Yaşatıyor" - Gündem Artvin". 16 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2024.
- ^ Fidan, M. Emir (2017). Nigali Vadisi Camilerinin İç Mekân Tasarımı Üzerine Bir Araştırma. DOKAP Bölgesi Uluslararası Turizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Karadeniz Teknik Üniversitesi. s. 37. 26 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2023.