Boko Haram
| Boko Haram | |
|---|---|
جماعة أهل السنة للدعوة والجهاد Sünnet Halkı Da'va ve Cihad Grubu | |
 Boko Haram tarafından kullanılan Siyah sancak | |
| Tarih(ler) | 2002-günümüz |
| Bağlılık |  Irak ve Şam İslam Devleti (2015-2016) |
| Bağlı gruplar |  Ansaru (2009-2012) |
| Lider(ler) | Muhammed Yusuf  (2002-2009)Ebubekir Şekau (ölü) (2009-2021) Sahalaba (2021-2022)[1] |
| Merkez(ler) | Borno, Nijerya (Temmuz 2009 - Mayıs 2021)[2] Kaduna, Nijerya (Eylül 2021 - günümüz)[3][4] |
| Etkin bölgeler | Nijerya, Kamerun, Nijer, Çad, Mali[5][6] |
| İdeoloji | |
| Büyüklük | En az 15.000 (Uluslararası Af Örgütü'nün Ocak 2015'teki iddiası)[7] 20.000 (Çad'ın iddiası, Mart 2015)[8] 4.000-6.000 (Amerika Birleşik Devletleri'nin iddiası, Şubat 2015)[9] |
| Müttefikler | Devlet dışı müttefikler
|
| Rakip(ler) | Devlet muhalifleri Devlet dışı muhalifler |
| Çatışma(lar) | |
Boko Haram, resmi adıyla Cemaat-i ehl-i sünneti't davet'ü-l ve'l-cihad[17] (Arapça: جماعة أهل السنة للدعوة والجهاد),[18] Nijerya'nın kuzeydoğusunda bulunan ve Çad, Nijer, kuzey Kamerun ve Mali'de de faaliyet gösteren, kendi kendini cihatçı ilan eden bir militan gruptur.[10] Grup 2016 yılında bölünmüş ve Irak Şam ve İslam Devleti'nin Batı Afrika Vilayeti olarak bilinen düşman bir fraksiyon ortaya çıkmıştır.
2002'de Muhammed Yusuf tarafından kurulan grup, Yusuf'un 2009'daki ölümünden sonra ve 2015'te başka gruplara bölünmüş olsa da 2009'dan 2021'deki ölümüne kadar Ebubekir Şekau tarafından yönetildi.[19] Grup ilk kurulduğunda ana hedefi “arındırmak”, yani Sünni İslam'ı yaymak ve kuzey Nijerya'daki Şii İslam'ı yok etmekti ve cihadın grup Nijerya hükümetini devirecek kadar güçlenene kadar ertelenmesi gerektiğine inanıyordu.[20][21] Grup daha önce Irak ve Şam İslam Devleti ile aynı safta yer almıştı.[22] Acımasızlığıyla bilinen Boko Haram, isyanın başladığı 2009 yılından bu yana polise, silahlı kuvvetlere ve sivillere karşı sık sık düzenlediği saldırılarda on binlerce kişiyi öldürdü.[23] İsyan 300.000'den fazla çocuğun ölümüne yol açmış ve 2,3 milyon kişiyi evlerinden etmiştir.[24][25] Boko Haram bölgesel gıda krizlerine ve kıtlıklara neden olmuştur.[23]
2002'de kurulmasının ardından Boko Haram'ın giderek radikalleşmesi, Nijerya ordusunun bastırma operasyonuna ve Temmuz 2009'da lideri Muhammed Yusuf'un öldürülmesine yol açtı.[26] Eylül 2010'da Bauchi'deki toplu hapishane firarının ardından beklenmedik bir şekilde yeniden canlanan militanlara, başlangıçta yumuşak hedeflere yönelik olan ancak 2011'de polis binalarına ve Abuja'daki Birleşmiş Milletler ofisine yönelik intihar saldırılarını da içerecek şekilde giderek daha sofistike hale gelen saldırılar eşlik etti. Hükümetin 2012 başında olağanüstü hal ilan etmesi ve ertesi yıl Nijerya'nın kuzeydoğusunun tamamını kapsayacak şekilde genişletmesi, hem güvenlik güçlerinin ihlallerinde hem de militan saldırılarında artışa yol açtı.[19][27][28][29]
Mayıs 2013'ten bu yana çatışma nedeniyle yerinden edilen 2,3 milyon kişiden en az 250.000'i Nijerya'yı terk ederek Kamerun, Çad veya Nijer'e kaçtı.[30] Boko Haram 2014 yılında 6.600'den fazla kişiyi öldürmüştür.[31][32] Grup, Şubat 2014'te 59 öğrencinin yakılarak öldürülmesi ve Nisan 2014'te Nijerya'nın Borno Eyaleti'nin Chibok kentinde 276 kız öğrencinin kaçırılması da dahil olmak üzere toplu katliamlar gerçekleştirdi. Güvenlik hizmetlerindeki yolsuzluk ve insan hakları ihlalleri, huzursuzluğa karşı koyma çabalarını engellemiştir.[33]
Militanlar 2014 ortalarında, Ocak 2015'te 50,000 kilometrekare olduğu tahmin edilen, kendi eyaletleri Borno ve çevresindeki toprak parçalarının kontrolünü ele geçirdiler, ancak grubun başlangıçta üslendiği eyalet başkenti Maiduguri'yi ele geçiremediler.50.000 kilometrekare (20.000 sq mi) 7 Mart 2015'te Boko Haram lideri Ebubekir Şekau Irak ve Şam İslam Devleti'ne bağlılık yemini etti. BBC'ye göre, iki grup arasındaki iç anlaşmazlıklar nedeniyle yüzlerce militan Boko Haram'dan ayrılarak “Irak ve Şam İslam Devleti-Batı Afrika Vilayeti” adlı kendi örgütlerini kurdu.[34] Eylül 2015'te Nijerya Savunma Karargahı Enformasyon Müdürü tüm Boko Haram kamplarının imha edildiğini ancak örgütün saldırılarının devam ettiğini açıkladı.[35] 2019 yılında Nijerya Devlet Başkanı Muhammed Buhari, Boko Haram'ın “teknik olarak yenildiğini” iddia etmiştir. Şekau Mayıs 2021'de öldürülmüş ve öldüğü teyit edilmiştir. Buna rağmen, Boko Haram daha sonra yeni bir lider olan Bakura Doro yönetiminde yeniden canlanmıştır.[36]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Crisis Group 2024, ss. 4–5.
- ^ Morgan Winsor (17 Nisan 2015). "Boko Haram in Nigeria: President Goodluck Jonathan Rejects Help from UN Forces to Fight Insurgency". International Business Times. 17 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2015.
- ^ "DSS: Boko Haram relocating from Sambisa forest to Kaduna". 15 Eylül 2021. 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Leaked DSS memo shows fleeing Boko Haram terrorists are moving to Kaduna". 15 Eylül 2021. 13 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025.
- ^ Bukarti, Bulama (12 Ağustos 2021). "The destructive militant group sowing chaos across Africa"
. The Washington Post (İngilizce). ISSN 0190-8286. 4 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
- ^ Klobucista, Claire (8 Ağustos 2018). "Nigeria's Battle With Boko Haram". Council on Foreign Relations (İngilizce). 4 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
- ^ "Boko Haram at a glance". Amnesty International. 28 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015.
- ^ "Boko Haram HQ Gwoza in Nigeria 'retaken'". BBC News. 27 Mart 2015. 25 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2020.
- ^ Hosenball, Mark (6 Şubat 2015). "Nigeria's Boko Haram has up to 6,000 hardcore militants: U.S. officials". Reuters (İngilizce). 15 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025.
- ^ a b c d Bureau of Counterterrorism. "Country Reports on Terrorism 2013". U.S. Department of State. 10 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2014.
- ^ "Chadian Forces Deploy Against Boko Haram". VOA. 16 Ocak 2015. 19 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2015.
- ^ "Trials in Senegal Expose Possible Terror Sleeper Cells". 3 Temmuz 2018. 10 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2025.
- ^ Беларусь попала в ТОП-20 мировых лидеров по экспорту вооружений 27 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – Военно-политическое обозрение, 1 марта 2017
- ^ "Egypt Pledges To Support Nigeria in Fight Against Boko Haram • Channels Television". 30 Mayıs 2015. 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2018.
- ^ "Boko Haram: Egypt assures Nigeria of support – The Nation Nigeria". 20 Ekim 2015. 22 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2018.
- ^ Andrew McGregor (8 Mayıs 2019). "Nigeria Seeks Russian Military Aid in its War on Boko Haram". Aberfoyle International Security. 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2019.
- ^ "Sayyid Qutb and Nearness With Rafidees: Nawab Safawi Al-Shi'iyy". www.ikhwanis.com. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2021.
- ^ "Is Islamic State shaping Boko Haram media?". BBC News. 4 Mart 2015. 10 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2015.
- ^ a b "Boko Haram". Encyclopædia Britannica. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.
- ^ "Islamic Movement in Nigeria: The Iranian-inspired Shia group". BBC News (İngilizce). 4 Ağustos 2019. 25 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2023.
- ^ Zenna, Jacob; Pierib, Zacharias (Yaz 2017). "How much Takfir is too much Takfir? The Evolution of Boko Haram's Factionalization". Journal for Deradicalization (11): 291. ISSN 2363-9849. 20 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi6 Mart 2021.
- ^ "Nigeria's Boko Haram pledges allegiance to Islamic State". BBC News. 7 Mart 2015. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2015.
- ^ a b Matfess, Hilary (2017). "Boko Haram: History and Context". Oxford Research Encyclopedia of African History (İngilizce). doi:10.1093/acrefore/9780190277734.013.119. ISBN 978-0190277734. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2020.
- ^ "Northeast Nigeria conflict killed more than 300,000 children: UN". Al Jazeera. 24 Haziran 2021.
- ^ "Nigeria's Boko Haram Kills 49 in Suicide Bombings". www.nytimes.com. 21 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Cook, David (26 Eylül 2011). "The Rise of Boko Haram in Nigeria". Combating Terrorism Center. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2019."Hiç şüphe yok ki 2009 yılındaki bastırma operasyonu ve Muhammed Yusuf'un o yılın Temmuz ayında Nijerya güvenlik güçleri tarafından öldürülmesi Boko Haram için bir dönüm noktası olmuştur."
- ^ Jack Moore (23 Nisan 2015). "Nigerian Military Enter 'Final Stages' of Boko Haram Offensive". Newsweek. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2015.
- ^ "Nigerian army frees hundreds more women and girls from Boko Haram". The Guardian. Londra. 1 Mayıs 2015. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2015.
- ^ "Boko Haram crisis: Nigerian military chiefs given deadline". BBC News. 13 Ağustos 2015. 14 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2015.
- ^ Michelle Nichols (25 Eylül 2015). "U.N. appeals for help for Boko Haram displaced; Nigeria a no-show". Reuters. 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2015.
- ^ "Nigerian troops were denied guns to fight Boko Haram – Buhari". Vanguard (Nigeria). 18 Kasım 2015. 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2015.
- ^ Rose Troup Buchanan (18 Kasım 2015). "Isis overtaken by Boko Haram as world's deadliest terror organisation". The Independent. Erişim tarihi: 18 Kasım 2015.
- ^ Glenn Kessler (19 Mayıs 2014). "Boko Haram: Inside the State Department debate over the 'terrorist' label". The Washington Post. 30 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2014.
- ^ "Nigeria's Boko Haram pledges allegiance to Islamic State". BBC News. 7 Mart 2015. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2015.
- ^ Nnenna Ibeh (9 Eylül 2015). "Boko Haram camps 'wiped out' – Nigerian military". Premium Times. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2015.
- ^ Crisis Group 2024, ss. 1–2, 4–5.
- Boko Haram
- Boko Haram Ayaklanması
- Nijerya'da suç
- Milis gruplar
- Selefi gruplar
- İslam ve şiddet
- Nijerya'da İslamcılık
- Cihatçı örgütler
- Kamerun'da İslamcılık
- Nijer'de İslamcılık
- Çad'da İslamcılık
- 2002'de kurulan oluşumlar
- Batı karşıtlığı
- Amerika Birleşik Devletleri tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler
- Birleşik Arap Emirlikleri tarafından terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler
- Antientelektüalizm