Büyükçekmece Gölü
| Büyükçekmece Gölü | |
|---|---|
 | |
 | |
| Havza | |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Şehir(ler) | İstanbul |
| İlçe(ler) | Çatalca, Büyükçekmece |
| Koordinatlar | 41°4′0″K 28°33′11″D / 41.06667°K 28.55306°D |
| Genel bilgiler | |
| Akarsu (gelen) | Sazlı Dere |
| Akarsu (giden) | Marmara Denizi |
| Uzunluk | 7 km (4,3 mi) |
| Yüzölçümü | 12 km2 (4,6 sq mi)2 [1][2] |
| En derin noktası | 8 m (26 ft)[1] |
| Wikimedia Commons | |
  Büyükçekmece Gölü (Türkiye) | |
Büyükçekmece Gölü, Marmara Bölgesi'nde, Çatalca yöresinin güney kesiminde deniz kulağı gölü. Göl, İstanbul'un içme suyu kaynağı olarak kullanılmaktadır. Göl, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılan yapılarla derinleştirilmiştir. Gölün deniz ayağına bir baraj yapılmıştır.[3]
Çatalca yöresinden güneye doğru inen derenin (Karasu, Delice Çayı) aşağı çığırının yükselen deniz seviyesi altında kalmasıyla koy halinde oluşmuş, sonra önü, koyun orta kısmında çakıl, kum ve kil gibi maddelerin meydana getirdiği bir dil ile tıkanmıştır. Bu dil üzerinde gölü denize bağlayan bir kesinti bulunur ve bunun üzerinden çok gözlü tarihi bir köprü olan Kanuni Sultan Süleyman Köprüsü geçer. Büyükçekmece Gölünün Marmara Denizi ile birleştiği yerde Büyükçekmece Barajı yer alır. Baraj ile deniz arasında hafif tuzlu bir göl, su odacıkları ve sazlıklar bulunur. Gölde balık da tutulur. Gölde eskiden 30 tür balık varken bu sayı halihazırda 4'ü yabancı tür olmak üzere 15 tür balık kalmıştır. Göl adını köprü olmadığı zamanlarda üzerinde yer alan çekmece adı verilen elle çekilerek karşıya geçmek için kullanılan salların büyük olmasından alır.[3]
Büyükçekmece Gölü Oluşum Faktörleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Büyükçekmece oluşmasında hazırlayıcı parametreler olarak başlıca, genç faylara ait veriler bulunmaktadır. Buzul dönemindeki vadilerin derine aşındırma işlemi de bu fay zonlarını takip ederek heyelanların oluşmasına neden olmuş olmalıdır. Ayrıca, heyelanların oluşmasında diğer hazırlayıcı parametreler geçirimsiz özellikte fisürlü kil ile ara seviyelerde geçirimli kum düzeylerinin bulunması ve heyelanların topuk kısımlarının aşındırılması olayları etken olduğu belirlenmiştir.
Topografik Faktörler
[değiştir | kaynağı değiştir]İnceleme alanı 0 ile 200 m kot yüksekliğinde, ortalama 60–130 m kotundadır. Bölgesel eğim yapı trendi ile uyumlu olarak KB-GD doğrultuludur. İnceleme alanındaki heyelanların genel olarak aktif olanları batıya ve doğuya bakan yamaçlarda gelişmiştir. Daha az oranda heyelan olayları güney, kuzey batı ve güney doğuya eğimli yamaçlarda bulunmaktadır. İnceleme alanında gelişen heyelanlar içbükey yamaçlarda yoğunluk kazanmıştır. İnceleme alanında eğimler 0 ile 90 derece arasında, ortalama eğim derecesi ise 0 ile 20 derece arasında değişmektedir. Heyelan açısından yaklaşık 15 derece den daha yüksek eğimler risklidir. Gürpınar formasyonunda eğimin azaldığı killi kesimlerde geçirimsiz özellikten dolayı genellikle dentritik tip drenaj ağı gelişmiştir. Dik yamaçlar genellikle sırtları oluşturan Çukurçeşme formasyonuna ait çakıllı kum düzeyleri heyelan aynalarına tekabül etmektedir. Eğimli yamaçlar Gürpınar formasyonu kısımlarını içermektedir. Topoğrafik olarak yüksek kotlarda yüzeylenen Bakırköy formasyonu az eğimli yamaç oluşumuna neden olmaktadır. Heyelanların saha içindeki genel dağılımı ile eğim derecesi kıyaslandığında, heyelandan etkilenen sahaların dik ve eğimli yamaçlarda yer aldığı açıkça görülmektedir. Dik yamaçlar, genellikle Gürpınar formasyonundaki derin kayma yüzeyli aktif ve eski heyelanlı alanları yansıtmaktadır.
Litoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Heyelanların oluştuğu Gürpınar formasyonunun ilk 15 m—20 m‘si aşırı konsolide, yüksek plastisiteli, yer yer fisürlü, katı-sert kil, alt kesimleri kiltaşından oluşmaktadır. Bu istif içerisinde yer yer silt, kum, kumtaşı ve tüf mercekleri bulunmaktadır. Bu birimlerin üstünde ise Çukurçeşme formasyonuna ait kum ve çakıllı kum düzeyleri ile Bakırköy formasyonuna ait kireçtaşı, marn ve kiltaşı düzeyleri bulunmaktadır. Bakırköy ve Çukurçeşme formasyonu birimleri kısmen Gürpınar formasyonuna ait killere göre jeoteknik dayanımı yüksek birimlerdir. Bu nedenle bu birimler aşınmaya karşın doğada korunurken, yamaçlardaki Gürpınar formasyonuna ait kil düzeyleri aşınmaya uğrayarak dikleşen vadi yamaçlar stabilitesini sağlayamamışlar ve heyelanlar oluşmuştur.
Fay Zonu Etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Büyükçekmece gölünü oluşturan Büyükçekmece fayıdır. Bu fay inceleme alanının güney batısından başlayarak KB yönüne doğru Büyükçekmece gölünün içinden geçerek karaya çıkmakta ve Çatalca‘ya doğru uzanmaktadır. Bu fayın Çatalca‘ya doğru olan devamında Paleozoik yaşlı metamorfik birimler ile Oligosene ait birimler yan yana gelmektedir. Bu fayın diğer verisi, Büyükçekmece yerleşim yerinde yapılan su sondajında alüvyon kalınlığı 100 metreye ulaşmış ve sondajda yoğun olarak gaz çıkışı izlenmiştir.[4]
Doğal Yaşam Parkı
[değiştir | kaynağı değiştir]| Büyükçekmece Gölü | |
|---|---|
 | |
| Şehir(ler) | İstanbul |
| İlçe(ler) | Büyükçekmece |
| Konum | Büyükçekmece |
| Koordinatlar | 41.03688948575745, 28.5573631087986 |
| Yüzölçümü | 887.000 m² |
| Wikimedia Commons | |
 | |
Büyükçekmece Gölü Doğal Yaşam Parkı Projesi İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 14 Ocak 2021 tarih ve 86 sayılı meclis kararında oy birliği ile kabul edilen “İçme Suyu Havzalarında Yeşil Kuşak Master Planları ile Uygulama Projelerinin Hazırlanması ve Ağaçlandırılmış Alanların Bakımlarına İlişkin Ortak Hizmet Protokolü” kapsamında 12 etap, 12.516.223m² alandan oluşmaktadır. İstanbul’un Büyükçekmece İlçesinde yer alan su havzasının koruma zonunda kalan konumu; doğal güzellikleri, su kaynakları farklı habitatlar ile birlikte birçok ekosistemi barındırmaktadır. Büyükçekmece Gölü Doğal Yaşam Parkı, su havzalarının bir ekosistem olarak düşünülüp korunmasında toplumsal farkındalık hedeflenmiştir. İstanbul özelinde öncü bir uygulama mekânı olması ile aynı zamanda yeşil alan olarak kazandırılması amaçlanmıştır. Büyükçekmece Gölü; Marmara Denizi kıyısında, İstanbul il sınırları içinde, Büyükçekmece Havzası’nda, 41° 02' kuzey enlemi, 28° 32' doğu boylamında yer almaktadır.
İstanbul'un merkezi kesimine karayoluyla yaklaşık bir saat mesafede, (50 km uzaklıkta), kuzeyden inen Karasu Deresi'nin denize ulaştığı yerde meydana gelmiş rakımı 0,5 m olan bir lagün gölüdür.
Proje alanı içerisinde; rekreasyonel faaliyetler; yürüyüş yolu, bisiklet yolu, otoparklar, dinlenme noktaları, vb. tematik alanlar; kuş gözlem noktaları, doğa koruma alanı vb. ve hizmet binaları; mescit, büfe, WC yer almaktadır.
“Büyükçekmece Gölü Doğal Yaşam Parkı Projesi 1. Bölge Yapım İşi” ihalesi çerçevesinde 1, 2 ve 3. etap 1.495.124m² alanlarının imalat çalışmaları Mart 2023 tarihi itibarıyla başlamıştır. Projenin 1. ve 2. Etapları toplam 887.000m²'lik alan 14 Mart 2024 tarihinde halkın kullanımına açılmıştır.[5]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Oluşumlarına göre Türkiye'nin gölleri listesi
- Türkiye'deki göller
- Büyükçekmece
- Büyükçekmece Barajı
- Büyük Çekmece Gölü Doğal Yaşam Parkı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2007.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2017.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 7 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2007.
- ^ TURGUT, Süleyman DALGIÇ1 Mehmet, and İbrahim KUŞKU. "BÜYÜKÇEKMECE İLE KÜÇÜKÇEKMECE ARASINDAKİ HEYELANLARIN OLUŞUMASINDA HAZIRLAYICI VE TETİKLEYCİ PARAMETRELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ."
- ^ "İBB Yeşil İstanbul". yesil.istanbul. 18 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Büyükçekmece Gölü'yle ilgili bilgi
- Uzaydan Büyükçekmece Gölü 10 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
