Avustralya levhası
Avustralya levhası, doğuda ve büyük ölçüde güney yarımkürede önemli bir levha hareketidir. Başlangıçta Gondwana'nın antik bir parçası olan Avustralya, yaklaşık 100 milyon yıl önce Hindistan kopup kuzeye doğru hareket etmeye başlayınca Hindistan ve Antarktika'ya bağlı kalmıştır. 85 milyon yıl önce Avustralya ve Antarktika yarılmaya başlamış ve 45 milyon yıl önce birbirinden tamamen ayrılmıştır.[1] Daha sonra Avustralya levhası, Hint Okyanusu'nun altındaki Hindistan levhasıyla kaynaşarak Hint-Avustralya levhasını oluşturmuştur. Ancak son çalışmalar, iki levhanın bir kez daha bölünmüş olduğunu ve en az 3 milyon yıldır ayrı olduğunu göstermiştir.[2] Avustralya levhası, Avustralya kıtası, Tazmanya, Yeni Gine'nin bölümleri, Yeni Zelanda ve Hint Okyanusu havzasını içermektedir.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Kuzeydoğu tarafı karmaşık ama genellikle Pasifik plakası ile yakınsak sınırdır. Pasifik levhası, Tonga ve Kermadec çukurluklarını oluşturan Avustralya plakası, paralel Tonga ve Kermadec ada yayı altına girmektedir. Ayrıca Yeni Zelanda'nın Kuzey Adası'nın doğu kesimlerinde yükselişe geçmiştir.
85 milyon yıl önce Zelandiya, Avustralya'dan ayrılmıştır ve kuzeydeki Yeni Kaledonya'dan güneye doğru Yeni Zelanda'nın Subantarktik Adalarına kadar uzanan bölgede Alp Fayı'nın işaret ettiği transform fayı boyunca parçalanmaktadır.
Yeni Zelanda'nın güneyindeki fay, Avustralya levhasının Puysegur çukurluğu boyunca Pasifik levhasının altına yitmeye başladığı Macquarie Fay Bölgesi'nde geniş bir dönüşüm-yakınsak sınır hâline gelir.
Güney tarafı, Güneydoğu Hint Sırtı (SEIR) olarak adlandırılan Antarktika levhası ile uzaklaşan levha sınırıdır.
Endonezya'nın altına sızan sınır, Asya'nın yerli faunasını Avustralya'nın o faunası ile ayıran biyocoğrafik Wallace Çizgisine paralel değildir. Endonezya'nın doğu adaları ağırlıklı olarak Avrasya levhasında olmakla birlikte, Avustralasya'ya özgü fauna ve floraya sahiptir.
Kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Yilgarn Craton'un güney kenarında yer alan Barren Dağı Grubu'nun çökelti yaşı ve zirkon kaynaklı analiz, Pilbara-Yilgarn ve Yilgarn-Gawler Craton'ları arasındaki çarpışmaların yaklaşık 1,696 milyar yıl önce bir proto-Avustralya kıtası oluşturduğu hipotezini desteklemektedir (Dawson et al. 2002).[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "New Look at Gondwana's Breakup". Livescience.com. 5 Temmuz 2013. 5 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2015.
- ^ Stein, Seth; Sella, Giovanni F.; Okai, Emile A. (2002). "The January 26, 2001 Bhuj Earthquake and the Diffuse Western Boundary of the Indian Plate" (PDF). American Geophysical Union. doi:10.1029/GD030p0243. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)25 Aralık 2015.
- ^ Dawson, Galvin C.; Krapež, Bryan; Fletcher, Ian R.; McNaughton, Neal J.; Rasmussen, Birger (2002). "Did late Palaeoproterozoic assembly of proto-Australia involve collision between the Pilbara, Yilgarn and Gawler Cratons? Geochronological evidence from the Mount Barren Group in the Albany–Fraser Orogen of Western Australia". Precambrian Research. 118 (3-4). ss. 195-220. doi:10.1016/S0301-9268(02)00110-9. ISSN 0301-9268. 7 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi25 Aralık 2015.