Antarktika levhası
Antarktika levhası, Antarktika kıtasını içeren ve çevresindeki okyanusların dışına uzanan levha hareketleri. Antarktika levhası, Gondwana'dan (Pangea süperkıtasının güneydeki parçası) ayrıldıktan sonra kıtanın bugünkü izole edilen güneyine taşınmaya başlamış ve kıtanın daha soğuk bir iklime dönüşmesine neden olmuştur.[1] Antarktika levhası neredeyse tamamen genişleyen okyanus ortası sırtı sistemleri ile sınırlandırılmıştır. Bitişiğindeki levhalar; Nazca levhası, Güney Amerika levhası, Afrika levhası, Hint-Avustralya levhası, Pasifik levhası ve bir transform sınırının karşısındaki Scotia levhasıdır.
Yaklaşık 60.900.000 km2 alana sahip olan levha,[2][3] Dünya'nın en büyük beşinci levhasıdır.
Antarktika plakasının hareketinin Atlas Okyanusu'na doğru yılda en az 1 cm (0,4 in) olduğu tahmin edilmektedir.[kaynak belirtilmeli]
Güney Amerika'nın altında yitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Antarktika plakası, 14 milyon yıl önce Miyosen çağında Güney Amerika'nın altına yerleşmeye başladı. İlk başta yalnızca Patagonya'nın en güney ucunda, yani Macellan Boğazı'nın yakınındaki Şili Üçlü Kavşağı'nda kaldı. Nazca levhasının güneyi ve Şili Yükselişi yitimle tüketildiğinde Antarktika levhasının daha kuzeydeki bölgeleri Patagonya'nın altına girmeye başlamıştı. Bu yüzden günümüzde Şili Üçlü Kavşağı Taitao Yarımadası'nın önünde 46°15' S eklemlerinde yer almaktadır.[4][5] Güney Amerika'nın altındaki Antarktika levhasının yitiminin, Patagonya'nın altındaki Nazca plakasının yutulması nedeniyle Dünya'nın mantosundaki daha kuvvetli aşağı doğru sürüklenen akışı azalttığı için Patagonya'nın yükseldi. Bu yükselişin neden olduğu dinamik topoğrafya, Patagonya'nın Atlantik kıyılarında kuaterner yaşlı deniz terasları ve kumsallarını yükseltti.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Fitzgerald, Paul (2002). "Tectonics and landscape evolution of the Antarctic plate since the breakup of Gondwana, with an emphasis on the West Antarctic Rift System and the Transantarctic Mountains" (PDF). Royal Society of New Zealand Bulletin, 35. ss. 453-469. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi1 Şubat 2015.
- ^ "Sizes of Tectonic or Lithospheric Plates". Geology.about.com. 5 Mart 2014. 5 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2016.
- ^ Wohletz, K.H.; Brown, W.K. "SFT and the Earth's Tectonic Plates". Los Alamos National Laboratory. 17 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Cande, S.C.; Leslie, R.B. (1986). "Late Cenozoic Tectonics of the Southern Chile Trench". Journal of Geophysical Research-Solid Earth and Planets. Cilt 91. ss. 471-496.
- ^ a b Pedoja, Kevin; Regard, Vincent; Husson, Laurent; Martinod, Joseph; Guillaume, Benjamin; Fucks, Enrique; Iglesias, Maximiliano; Weill, Pierre (2011). "Uplift of quaternary shorelines in eastern Patagonia: Darwin revisited". Geomorphology. Cilt 127. ss. 121-142.