Angevin İmparatorluğu
Angevin İmparatorluğu Anjulu İmparatorluğu Empire Plantagenêt (Fransızca) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1154-1214 | |||||||||||
 Bayrak
 Arma
| |||||||||||
 1190 yılında Anjulu İmparatorluğu'nun sınırları | |||||||||||
| Tür | Birleşik monarşi | ||||||||||
| Başkent | Resmî başkent yoktu Saray genellikle Angers ve Chinon'da toplanırdı. | ||||||||||
| Resmî dil(ler) | Eski Fransızca Latince | ||||||||||
| Tanınan diller | Baskça Normanca Orta İngilizce Orta İrlandaca Eski Oksitanca Orta Galce | ||||||||||
| Hükûmet | Feodal monarşi Kral, Kont, Lord, Dük | ||||||||||
| |||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Angevin İmparatorluğu veya Anjulu İmparatorluğu (Fransızca: Empire Plantagenêt veya Empire Angevin), 12. ve 13. yüzyıllar arasında Plantagenet Hanedanı'nın yönetimi altında İngiltere Krallığı ile Fransa'nın batı bölgelerini kapsayan siyasi yapıya verilen modern tarihsel addır. Dönemin hükümdarları bu birliği hiçbir zaman resmî bir “imparatorluk” olarak tanımlamamış, kavram tarihçiler tarafından geriye dönük olarak kullanılmıştır.[1] Başkenti yoktu ancak Angers ve Chinon merkezdi. 1189 yılında en geniş sınırları Akitanyalı Eleanor döneminde oldu. Fransa'dan İngiltere ve İrlanda'ya kadar toprak sahibiydiler. 4 Aralık 1259'da yıkıldı. Son hükümdarı III. Henry'dir.
Kuruluşu ve Genişlemesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Angevin İmparatorluğu'nun temelleri, 1154 yılında II. Henry Plantagenet'in İngiltere tahtına çıkmasıyla atıldı. II. Henry, babası V. Geoffrey'den Anjou Dükalığı'nı, annesi İmparatoriçe Matilda'dan Normandiya Dükalığı üzerindeki hak iddialarını devralmıştı. Ayrıca 1152'de Akitanya Düşesi Eleanor ile evlenerek Akvitanya Dükalığı'nı da yönetimine kattı.[2]
Bu evlilik ve miraslar sonucunda Plantagenetler, İngiltere Krallığı'nın yanı sıra Anjou, Maine, Touraine, Normandiya, Poitou ve Akitanya üzerinde doğrudan hâkimiyet kurdu. Bretonya Dükalığı ve Gaskonya ise imparatorluğun etkisi altındaki bölgelerdi.[3]
İç Çekişmeler ve Fransa ile İlişkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Angevin hükümdarlarının çoğu, Fransa Kralı'nın teorik olarak üstünlüğünü kabul etmek zorundaydı. Bu durum, II. Henry ile Fransa kralı II. Philippe (Philippe Auguste) arasında sık sık gerilimlere yol açtı. II. Henry'nin oğulları arasında çıkan taht kavgaları da imparatorluğun bütünlüğünü sarstı. 1173–1174 yıllarında patlak veren Oğulların İsyanı bunun en bilinen örneğidir.[4]
I. Richard döneminde (1189–1199) imparatorluk deniz aşırı bir güç hâline gelse de, Haçlı Seferleri ve Fransa ile yapılan savaşlar mali kaynakları tüketti. Richard'ın 1199’da ölümüyle kardeşi Yurtsuz John tahta geçti. Ancak 1204'te Fransa Kralı Philippe Auguste, Normandiya ve Anjou'yu ele geçirerek Angevin İmparatorluğu’nun büyük bölümüne son verdi.[5]
Çöküş ve Miras
[değiştir | kaynağı değiştir]1204'ten sonra İngiltere Kralları yalnızca Gaskonya'da tutunabildi. Bu durum, ilerleyen dönemde Yüzyıl Savaşları'na zemin hazırladı. "Anjulu İmparatorluğu" kavramı tarihçiler tarafından farklı şekillerde değerlendirilmiştir. Bazıları bu yapıyı gevşek bir feodal birlik olarak, bazıları ise erken bir İngiliz-Fransız ikili monarşi denemesi olarak yorumlar.[1]
Plantagenet Hanedanı'nın bu dönemde yaptığı hukuk ve yönetim reformları, İngiltere’nin kurumsal yapısını derinden etkilemiş ve kıta Avrupası'nda kalıcı izler bırakmıştır.[6]
Yönetim ve Feodal Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Angevin yöneticileri, yerel dükalıkların özerkliğini korurken güçlü bir kraliyet idaresi oluşturmayı başardı. Feodal beylerin bağlılığı genellikle kişisel çıkarlara ve bölgesel güç dengelerine dayanıyordu. İngiltere’de ise bu dönemde Ortak hukuk sisteminin temelleri atıldı.[7]
Askerî ve Deniz Gücü
[değiştir | kaynağı değiştir]II. Henry ve oğlu I. Richard dönemlerinde imparatorluk, Avrupa'nın en güçlü donanmalarından birine sahipti. Richard'ın Akdeniz seferleri sırasında inşa edilen filo, hem Haçlı seferlerinde hem de Fransa'ya karşı mücadelede stratejik rol oynadı.[8] Bunun yanında, Anjulu kaleleri (özellikle Chinon Kalesi, Rouen Kalesi ve Château Gaillard) dönemin en gelişmiş savunma yapıları arasındaydı.[9]
Kültürel Etkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Anjulu döneminde saraylar, Fransız şövalyelik kültürünün merkezleri hâline geldi. Marie de France ve Chrétien de Troyes gibi yazarlar bu dönemde faaliyet göstermiştir. Eleanor'un sarayı, özellikle trubadur şiirinin ve aşk romansları geleneğinin yayılmasında etkili olmuştur.[10]
Başlıca Hükümdarlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- II. Henry (1154–1189)
- I. Richard (1189–1199)
- Yurtsuz John (1199–1216)
Kapsadığı Bölgeler
[değiştir | kaynağı değiştir]- İngiltere Krallığı
- Normandiya Dükalığı
- Anjou Dükalığı
- Maine ve Touraine
- Poitou ve Akitanya Dükalığı
- İrlanda Lordluğu (1171 sonrası)
- Gaskonya
- Bretonya Dükalığı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Bartlett, Robert (2000). England Under the Norman and Angevin Kings: 1075–1225. Oxford University Press.
- ^ Warren, W. L. (1973). Henry II. University of California Press.
- ^ Turner, Ralph V. (2000). King John: England’s Evil King? History Press.
- ^ Chibnall, Marjorie (1986). The Angevin Empire. Edward Arnold Publishers.
- ^ Gillingham, John (1999). Richard I. Yale University Press.
- ^ Carpenter, David (2004). The Struggle for Mastery: Britain, 1066–1284. Penguin Books.
- ^ Clanchy, M. T. (1979). From Memory to Written Record: England 1066–1307. Harvard University Press.
- ^ Prestwich, Michael (1996). Armies and Warfare in the Middle Ages: The English Experience. Yale University Press.
- ^ Allen Brown, R. (1984). Castles, Conquest and Charters. Boydell Press.
- ^ Kelly, Amy (1950). Eleanor of Aquitaine and the Four Kings. Harvard University Press.
 | Avrupa tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
