Anıtkabir'de düzenlenen miting ve protestolar
 | Bu maddede yarım kaldığı konusunun eksik olduğu düşünülmektedir. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
.jpg)
Türkiye'nin başkenti Ankara'da bulunan ve Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşının yer aldığı anıt mezar olan Anıtkabir, inşasının tamamlanmasından beri birtakım miting ve protestolara ev sahipliği yaptı. 2524 sayılı Anıtkabir Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun'un 2. maddesi maddesi uyarınca hazırlanan ve 9 Nisan 1982'de yürürlüğe giren yönetmelikle birlikte Anıtkabir'de, Atatürk'e saygı amacı dışındaki her türlü tören, gösteri ve yürüyüş yapılması yasaklandı.[1]
1953-1960
[değiştir | kaynağı değiştir]Mustafa Kemal Atatürk'ün Anıtkabir'e nakledildiği gün olan 10 Kasım 1953'ün ertesi günü, Türkiye Millî Talebe Federasyonu tarafından "Atatürk'e sevgi gösterisi" adı altında, iktidardaki Demokrat Parti yanlısı bir miting yapıldı. Ulus ve Lozan gibi meydanlarda başlayan miting, katılımcıların Anıtkabir'e yürümesiyle burada da devam etti.[2] Benzer miting, 11 Kasım 1954'te de gerçekleştirildi.[3]
"Ya Taksim, Ya Ölüm" hareketi kapsamında Türkiye'de düzenlenen mitinglerin üçüncüsü, Türkiye Millî Talebe Federasyonu tarafından 12 Haziran 1958'de Anıtkabir'de düzenlendi. Bu miting, yaklaşık 200.000 katılımcıyla bu gösterilerin en büyüğüydü. Anıtkabir'deki tören meydanında III. Makarios'u temsil eden siyah sakallı papaz kuklaları yakıldı ve darağacına asıldı. Mitingde Fazıl Küçük bir konuşma da yaptı.[4]
1960-1982
[değiştir | kaynağı değiştir]19 Mayıs 1960'ta, Demokrat Parti muhalifleri tarafından Ankara'da gerçekleştiren miting sırasında, Anıtkabir'e giden yollarda emniyet kuvvetlerinin aldığı tedbirleri aşan göstericiler, Anıtkabir'e ulaştı. Atatürk'ün sembolik lahdinin bulunduğu Şeref Holü'nde göstericiler saygı duruşunda bulundu. Bu esnada emniyet kuvvetleriyle protestocular arasında arbede yaşandı.[5]
Ankara Tekniker öğrencileri; kendilerine yedek subaylık hakkı tanınması, ders müfredatının değiştirilmemesi ve okul yönetiminin de kendilerine kötü muamelede bulunması gerekçeleriyle 12 Kasım 1960'ta, okullarından Anıtkabir'e kadar uzanan protesto yürüyüşü gerçekleştirdi.[6] "Üniversiteye giremedikleri" gerekçesiyle protesto amacıyla İstanbul'dan yola çıkan öğrencilerin yürüyüşü, 5 Kasım 1961'de Anıtkabir'de sona erdi.[7] 27 Mayıs Darbesi'nin ardından yapılan düzenlemelerle ordudaki görevlerinden emekli edilen ve darbeye katılmayan 7000 kadar subay tarafından kurulan Eminsu Derneği üyeleri, zaman zaman Anıtkabir'deki lahde şapkalarını bırakarak ordudan atılmalarını protesto etmekteydi.[8] 13 Ocak 1962'de gerçekleştirdikleri protestoda Ankara Üniversitesi'nin Siyasal Bilgiler ile Hukuk fakültesi öğrencileri, "kahrolsun komünistler" ve "kahrolsun gerici basın" sloganları atarak Yeni İstanbul, Zafer ve Son Havadis gazetelerini yaktılar.[9] 14 Şubat 1962'de Öğretmen Dernekleri Federasyonu, bazı milletvekili ve senatörlerin yaptığı köy enstitüsü mezunları karşıtı konuşmaları protesto amacıyla sessiz bir yürüyüş yapmak istese de emniyet kuvvetleri buna izin vermedi. Ancak devamında Anıtkabir'e ulaşan protestocular, kendilerini çevreleyen polislerin eşleğinde Atatürk'e ve onun devrimlerine bağlı kalma yemini ettiler.[10] 26 Mart 1962'de, önceki gün Kıbrıs'ta yaşanan bombalı saldırıyı protesto etme amacıyla yapılan sessiz yürüyüşün sonunda Anıtkabir'e çelenk konuldu.[11]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ "Anıtkabir Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Yönetmelik". 9 Nisan 1982 tarihli 2524 sayılı yasa Anıtkabir Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanunun 2. maddesinin. yönetmeliği (PDF). Türkiye Büyük Millet Meclisi. s. 1169-1178-1.
- ^ "Gençlik dün Atatürk'e bağlılık gösterisi yaptı". Milliyet. Ankara. 12 Kasım 1953. ss. 1, 7.
- ^ "Gençlik Atatürk'ü dün minnetle andı". Milliyet. Ankara. 12 Kasım 1954. ss. 1, 7.
- ^ Boran 2011, s. 289.
- ^ Boran 2011, s. 291.
- ^ "Ankara Tekniker öğrencileri derslere girmiyorlar". Milliyet. Ankara. 13 Kasım 1960. s. 3.
- ^ ""Yürüyen gençler" Ankara'ya vardı". Milliyet. Ankara. 6 Kasım 1961. s. 1.
- ^ "Eminsu'nun sonu". Milliyet. Ankara. 8 Eylül 1961. s. 1.
- ^ "Ankara mitinginde bâzı hâdiseler oldu". Milliyet. Ankara. 14 Ocak 1962. ss. 1, 5.
- ^ "Öğretmenlerin sessiz yürüyüşünde hâdise". Milliyet. Ankara. 15 Şubat 1962. ss. 1, 5.
- ^ "Kıbrıs Türkleri bomba olayını protesto etti". Milliyet. 27 Mayıs 1962. s. 1.
- Genel
- Boran, Tunç (2011). Mekân ve Siyaset İlişkisi Bağlamında Anıtkabir (1938-1973) (Doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü.