Adolph Fischer
Adolph Fischer, (1858 – 11 Kasım 1887), Alman asıllı Amerikalı anarşist ve işçi birliği aktivisti. Haymarket Ayaklanması'ndan sonra idam edildi.
İlk yıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]Adolph Fischer, Almanya'nın Bremen kentinde doğdu ve 8 yıllık ilkokul eğitimini burada aldı. Babası sık sık sosyalist mitinglere katılırdı. Fakat Fischer, okulda sosyalizmin sağlıksız bir yaşam tarzı olduğunu düşünürdü. Bununla birlikte Almanaya'daki çalışma şartlarını gözlemleyerek zıt bir sonuca ulaştı.
1873'te 15 yaşındayken ABD'ye göçtü. Little Rock - Arkansas'ta bir basımevinde çırak dizgici olarak çalışmaya başladı. Sonra 1879'ta, Alman Tipografi Birliği'ne katıldığı St. Louis-Missouri'ye göçtü. 1881'de Johanna Pfauntz ile evlendi. Bu evliliğinden biri kız üç çocukları oldu. 1881'de karısı Johanna ile birlikte Nashville-Tennessee'ye, Alman göçmenler için yayınlanan bir gazete olan Anzeiger Südens'in çıkarılmasında dizgici olarak kardeşine yardım ettiği yere göçtüler.[1] 1883'te ailesiyle birlikte, August Spies ve Michael Schwab tarafından çalıştırılan bir işçi gazetesi olan Arbeiter-Zeitung'da dizgici olarak çalıştığı Chicago'ya göç etti. İşçilere kendilerini savunmalarını öğretmek için oluşturulmuş radikal bir yan kuruluş olan Working Person's Association ve Lehr-und-Wehr Verein'e katıldı.
Haymarket Ayaklanması
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayaklanmadan önce
[değiştir | kaynağı değiştir]3 Mayıs 1886'da McCormick Biçerdöver Fabrikası'nda birkaç işçinin öldürüldüğü ayaklanmadan sonra Fischer, bir karşılık oluşturmak için Lake Caddesinde Greif's Hall'de bir toplantıya katıldı. Bu; ertesi günkü bombalamaların önceden bilindiğinin kanıtlanması için savcılığın kullandığı, adı kötüye çıkmış "Pazartesi Gecesi Komplosu" idi. Toplantıya başkanlık eden ve daha sonra dokunulmazlık karşılığında eyalet adına tanıklık eden George Engel ve Godfried Waller da katılımcılar arasındaydı. (Bombalamalardan sonra Waller da yakalandı.)
Toplantı, bir sonraki gece Haymarket'de bir toplantı planlanmasıyla sonuçlandı. Fischer, toplantıyı bildiren el ilanlarının basılmasıyla görevlendirildi. İngilizce ve Almanca basılan ilk el ilanları "İşçiler; kendinizi silahlandırın ve tam güç için ortaya çıkın." ifadesini içeriyordu.[2] Toplantıda konuşmaları için davet edilen Spies, bu ifade çıkarılana kadar katılımı reddetti ve Fischer istenmeyen ifadenin olmadığı başka bir ilan hazırladı.[3]
Ayaklanma
[değiştir | kaynağı değiştir]Fischer, ertesi geceki Haymarket toplantısına katıldı ve Albert Parsons ve Samuel Fielden adlı casusların yaptığı konuşmayı dinledi. Fielden'in konuşmasının sonuna doğru, bombalamanın ve ayaklanmanın meydana geldiği anda bulunduğu Zepf's Hall adlı yerel bir salona gitti. Karışıklıktan sonra da evine gitti. Bir sonraki gün yakalandı. Polise göre yakalandığı sırada eşyaları da üzerindeydi: doldurulmuş bir tüfek, keskinleştirilmiş bir eğe ve bombaları tetiklemede kullanılan bir ateşleme kapsülü.
Duruşma
[değiştir | kaynağı değiştir]Duruşmada Fischer'e karşı sürülen deliller genel olarak "Pazartesi Gecesi Komplosu"daki rolü ve Haymarket ilanlarının basılmasındaki rolüydü. Lehr und Wehr Verein'deki üyeliğinin de üzerinde duruldu. Waller; Fischer'in Haymarket toplantısını planlayanlardan biri olduğu (Fischer de, o kişinin Waller olduğunu iddia etti) ve orada polise saldırı için hazır olunarak herhangi bir faciaya yol açılabilineceği şeklinde tanıklık yaptı.[4] Waller, ayrıca Fischer'in kendisine bir önceki yıl polise karşı kullanmak için bir bomba verdiği şeklinde de tanıklık yaptı.[5] Başka bir tanık da, Fischer'in bombalamaların olduğu anda, bomba atıcıyla birlikte bulunduğu şeklinde tanıklık yaptı.[6]
Ayaklanmadan sonra ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Adolph'un ölümünden sonra, karısı Johanna ve çocukları; St. Louis-Missouri'nin bir banliyösü olan Maplewood'da kardeşi Rudolph Pfountz'un yakınına, St. Louis bölgesine döndüler.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Wood, E. Thomas (2 Mayıs 2008). "Nashville now and then: A fatal fervor". NashvillePost.com. 11 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.
- ^ "Illinois vs. August Spies et al. trial evidence book. People's Exhibit 5. "Attention Workingmen" flier, 1886 May 4." 30 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Chicago Historical Society.
- ^ "Illinois vs. August Spies et al. trial evidence book. Defense Exhibit 1. "Attention Workingmen" flier, 1886 May 4." 29 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Chicago Historical Society.
- ^ "Illinois vs. August Spies et al. trial transcript no. 1. Testimony of Godfried Waller (first appearance), 1886 July 16. Volume I, 53-75, 23 p." 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Chicago Historical Society.
- ^ "Illinois vs. August Spies et al. trial transcript no. 1. Testimony of Godfried Waller (first appearance resumed), 1886 July 16. Volume I, 96-100, 5 p." 19 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Chicago Historical Society.
- ^ "Illinois vs. August Spies et al. trial transcript no. 1. Testimony of Harry L. Gilmer (first appearance), 1886 July 28. Volume K, 405-497, 93 p." 30 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Chicago Historical Society.
Çalışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Autobiography of Adolph Fischer 7 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- The Accused the Accusers: The Famous Speeches of the Chicago Anarchists in Court: On October 7th, 8th, and 9th, 1886, Chicago, Illinois. Chicago: Socialistic Publishing Society, n.d. [1886].
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- David, Henry. The History of the Haymarket Affair. New York: Collier Books, 1963.
Siyaset serisi | ||
| Gelenekler |  | |
| Anarşistler | Adolph Fischer (1858–1887) • Aleksandros Grigoropulos (1993–2008) • Alexander Berkman (1870–1936) • Alfredo M. Bonanno (1937– ) • Anselmo Lorenzo (1841–1914) • Auguste Vaillant (1861–1894) • Benjamin Tucker (1854–1939) • Bhagat Singh (1907–1931) • Sacco ve Vanzetti (1888–1927) • Buenaventura Durruti (1896–1936) • Carlo Cafiero (1846–1892) • Carlo Giuliani (1978–2001) • Colin Ward (1924–2010) • Daniel Guérin (1904–1988) • Dyer Lum (1839–1893) • Edward Abbey (1927–1989) • Élisée Reclus (1830–1905) • Émile Armand (1872–1963) • Emile Henry (1872–1894) • Émile Pouget (1860–1931) • Emma Goldman (1869–1940) • Errico Malatesta (1853–1932) • Ettore Aguggini (1902–1929) • Fernand Pelloutier (1867–1901) • Ferdinando Nicola Sacco (1891–1927) • Francisco Ascaso Abadía (1901–1936) • Gaetano Bresci (1869–1901) • Gün Zileli (1946– ) • Henry David Thoreau (1817–1862) • Jacques Ellul (1912–1994) • Jaroslav Hašek (1883–1923) • Johann Joseph Most(1846–1906) • John Zerzan (1943– ) • Joseph Déjacque (1821–1864) • Juan García Oliver (1901–1980) • Jules Bonnot (1876–1912) • Karim Landais (1980–2005) • Leon Czolgosz (1873–1901) • Lev Tolstoy (1828–1910) • Lucy Parsons (1853–1942) • Luigi Fabbri (1877–1935) • Luigi Galleani (1861–1931) • Lysander Spooner (1808–1887) • Marius Jacob (1879–1954) • Max Stirner (1806–1856) • Mikhail Bakunin (1814–1876) • Murray Bookchin (1921–2006) • Murray Rothbard (1926–1995) • Nestor Mahno (1888–1934) • Noam Chomsky (1928– ) • Paul Avrich (1931– 2006) • Pyotr Kropotkin (1842–1921) • Pierre-Joseph Proudhon (1809–1865) • Ravachol (1859–1892) • Sante Geronimo Caserio (1873–1894) • Sébastien Faure (1858–1942) • Ugo Fedeli (1898–1964) • Volin (1882–1945) • Voltairine de Cleyre (1866–1912) • William Godwin (1756–1836) | |
| Tarihte anarşizm | ||
| Anarşist teori | ||
| Kültür ve anarşizm | ||
| Ülkelere göre anarşizm | ||
