1877 Londra Protokolü

Tersane Konferansı'nda istediklerini alamayan Rusya'nın ve bir Rus-Osmanlı savaşı çıkmasını istemeyen İngiltere'nin ön ayak olduğu ve Balkan sorununun çözümüne yönelik protokoldür. Londra'da Birleşik Krallık, Fransa, Almanya, Avusturya-Macaristan, İtalya ve Rusya bir konferansta bir araya gelerek 31 Mart 1877 tarihinde aşağıda maddeleri veren protokolü hazırlayarak Osmanlı İmparatorluğu'na göndermişlerdir.

1. İstanbul konferansına temsilci gönderen devletler, Osmanlı Devleti hâkimiyetinde yaşayan Hristiyan halkın durumunu düzeltecek reformların yapılmasını beklemektedir.
2. Bosna-Hersek ve Bulgaristan için Osmanlı hükûmetinin taahhüt ettiği reformlar hayata geçirilmelidir.
3. Avrupa devletleri, Osmanlı Devleti'nin Sırbistan ile 28 şubat 1877'de imzaladığı anlaşmayı senet kabul etmektedir.
4. Karadağ konusunda sürekli bir barışın yapılması için sınırların düzeltilmesi ve Boyana nehrinde gemilerin serbest geçişi için düzenlemelerin yapılması istenmektedir.
5. Devletler, Sırbistan ile yapılan ve Karadağ ile yapılacak barışı kalıcı barışa atılmış bir adım olarak değerlendirmektedirler.
6. Osmanlı hükûmetinden savaş durumuna geçirdiği askerî birliklerini dağıtması ve sadece güvenlik için askerî birlikler bırakması talep edilmektedir.

İngiltere yayımladığı beyannamede, bu protokole barışı sağlamak için onay verdiğini barışın sağlanamaması halinde ise protokolün geçersiz kalacağını ilan etti. Benzeri bir açıklamayı da İtalya yaptı. Bu yaklaşımda Osmanlı Devleti'ni bir ikileme soktu. Devlet ricalindeki genel kanaat İngiltere'nin Osmanlı'yı destekleyeceği yolunda idi. Protokol 4 Nisan 1877 tarihinde Bakanlar kurulunda tartışıldı. Protokol de öne sürülen maddeler tek tek ele alındı ve değerlendirilirdi. Buna göre:

• Osmanlı Devleti, vadettiği reformları yapmaya hazır olduğu, ancak protokolde istenildiği gibi, sadece Hristiyan ahaliye dönük olarak yapmasının mümkün olmadığı, bu tür düzenlemeleri Kanun-i Esasi'nin ön gördüğü şekilde her tarafta ve bütün ahali için yapılabileceği
• Karadağ ile kısa bir süre önce zaten bir anlaşma zemini sağlanmıştı. Devletler samimi ise bu çerçevede barışı kabul etmesi için Karadağ Prensi'ne baskı yapmaları gerektiğini,
• Orduların dağıtılması meselesinin de Rus ordularının dağıtılmasına bağlı olduğunu
• Osmanlı hükûmetine göre olayların bu seviyeye gelmesinin sorumlusu Rusya olduğu
• Teklif edilen maddeler de ancak savaşta mağlup olmuş bir tarafa teklif edilebilecek nitelikte olduğu

Konusunda görüş birliğine varıldı ve uzun tartışmalardan sonra protokolün reddedilmesi doğrultusunda devletlere nota verilmesi kararlaştırıldı. Osmanlı Hükûmeti bu kararını da 12 Nisan 1877'de ilgili devletlere bildirdi. Bunun sonucunda da Rusya 24 Nisan 1877'de Eflak ve Boğdan'a girerek Osmanlı İmparatorluğu'na savaş açtı.