İzmir Saat Kulesi

İzmir Saat Kulesi
	İzmir Saat Kulesi
Genel bilgiler
Tür	Saat kulesi
Mimari tarz	Osmanlı mimarisi
Konum	Konak, İzmir, Türkiye
Koordinatlar	38°25′08″K 27°07′43″D / 38.41889°K 27.12861°D
Tamamlanma	1901
Yenileme	2019
Yükseklik	25 metre
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)	Raymond Charles Péré

İzmir Saat Kulesi, İzmir'de Osmanlı padişahı II. Abdülhamid'in tahta çıkışının 25. yıldönümünü kutlamak için 1901'de inşa edilmiş tarihî saat kulesidir. İzmir'in simgesi hâline gelmiştir.

Konak Meydanı'ndaki İzmir Hükûmet Konağı, Kemeraltı Çarşısı girişi, Konak Yalı Camii ve İzmir Büyükşehir Belediyesi binası arasındaki alanda yer alır. 25 metre yüksekliğinde ve dört katlı olan kule, Sultan II. Abdülhamid'in iradesi gereği Osmanlı vilayetlerinde aynı dönemde meydana getirilmiş birçok saat kulesinden birisidir. Ancak özgün mimarisi ve yapımında izlenen yöntem nedeniyle diğer saat kuleleri arasında özel bir yer edinmiştir.^[1] Osmanlı saat kuleleri içinde en estetik görünüşlü ve en zarifi olarak kabul edilir.^[2]

Fransız mimar Raymond Charles Péré tarafından tasarlanan kulenin saatinin Alman İmparatoru II. Wilhelm tarafından hediye edildiğine dair kayıtlar vardır.^[1]

Tarihi

Sultan Abdülhamid'in tahta çıkışının 25. yıl dönümü olan 1900'de cülûs yıl dönümü için tüm İmparatorlukta büyük kutlamalar organize edilmekte ve günün anısına kalıcı eserler yaratmak için çalışılmakta idi. Bu süreçte devrin İzmir Valisi Kamil Paşa, 1 Ağustos 1900 tarihinde yerel yöneticiler, mülkî ve askerî idareciler, memurlar ve şehrin ileri gelenleriyle bir toplantı gerçekleştirmiş, Sarı Kışla yakınında çeşmeli bir saat inşa edilmesi bu toplantıda kararlaştırılmıştır.^[1]

İnşaatı gerçekleştirmek üzere oluşturulan inşaat komisyonu, Fransız mimar Raymond Charles Péré'nin Arap mimarisi üslubunda hazırladığı Çeşmeli Saat Kulesinin tasarımını uygun buldu. Temel atma töreni 1 Eylül 1900'de Abdülhamid'in 24. cülus yıl dönümü kutlamaları sırasında yapıldı. Kulenin inşaatı 1901 yılı Ağustos ayı içinde genel hatlarıyla tamamlandı. Saatlerin tedarik edilmesi dahil diğer eksiklerin törenden sonra tamamlanmasına karar verildi ve açılış, Abdülhamid'in 25. cülus yıl dönümü olan 1 Eylül 1901'de yapıldı.

Saatin dönemin Alman İmparatoru II. Wilhelm tarafından Osmanlı-Alman yakınlığı nedeniyle hediye edildiğine dair birtakım kayıtlar vardır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kulenin üzerine II. Abdülhamid'in iktidarını yansıtmak amacıyla çeşitli semboller yerleştirilmişti. Saatlerin hemen altında iki tarafta tuğra, iki tarafta Osmanlı arması vardı. Cumhuriyet devrine, Osmanlıları hatırlatan ve öven yazı, işaret ve sembollerin kaldırılmasına ait kanunun çıkmasından sonra arma ve tuğralar kazınmış, yerlerine ay-yıldız yapılmıştır.^[3]

Kule, 5,2 şiddetindeki 1974 İzmir depremi sırasında hasar aldı. Bu depremde saat kadranları üzerindeki son kat yıkılmış ve saat depremin oluş saati olan 02:04'te durmuştur.^[4] İki yıl içerisindeyse kule onarılmış ve saat tekrar çalışır vaziyete getirilmiştir. Saat, 2016 yılına kadar çalışır hâlde gelmiştir.

2016 Türkiye askerî darbe girişimi sonrasında düzenlenen "demokrasiyi koruma" amaçlı eylemler sırasında 16 Temmuz 2016 sabahı saat kulesi hasar görmüş, saat ve çeşmeler çalınmıştır.^[5]^[6] Saati çalan 1999 doğumlu genç, olaydan bir hafta sonra yakalanmıştır.^[7] Şubat-Eylül 2019 tarihleri arasında kulede yenileme ve güçlendirme çalışmaları yapıldı.^[8]^[9]

Mimarisi

81 metrekare taban üzerine sekizgen şekilde ve dört basamaklı haç biçiminde mermer bir platform üzerine yapılan Saat Kulesi, 25 metre yüksekliğinde ve dört katlıdır.^[10]^[11] Kulenin platformu beyaz mermerden, diğer bölümleri ise kesme taştan yapılmıştır.

Şadırvan anlayışında tasarlanmış dairesel esas etrafında dört çeşmesi vardır ve kolonlar Kuzey Afrika temasını taşır.

Gövdenin dört tarafında, orta yerinde açılmış at nalı kemerli küçük nişli balkon görüntüsü veren unsurlar görülür. Bunun üzerinde, Doğu ve Batı yönlerinde birer Osmanlı arması, Kuzey ve Güney yönlerinde ise Sultan II. Abdülhamit'in tuğraları kabartma olarak yapılmıştır.

Gövde, içleri beş kollu yıldızlarla doldurulmuş baklava dilimli kabartmalarla bezenmiştir. Gövdenin üst bölümü üç sıra mukarnasla genişletilmiş ve dış yüzüne dört adet 75 cm çapında saat konulmuştur.

Kültürel etkileri

Safranbolu'da bulunan ve 2012'de açılan Zamanın Tanığı Saat Kuleleri Parkı'nda İzmir Saat Kulesi'nin bir maketi de yer alır.^[12]^[13]

Galeri

Akşam görünüşü (2017)
Restorasyon çalışması (2019)
Saat kulesi altındaki çeşmelerden biri
Üzerinde İzmir Saat Kulesi bulunan 500 TL (tedavül: 1983-1989)

Ayrıca bakınız

Çaça Kulesi

Kaynakça

^ ^a ^b ^c Yetkin, Sabri. "Saat Kulesi". Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi. 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
^ Aymalı, Ömer (3 Eylül 2013). "Osmanlı saat kuleleri". dunyabulteni.net. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
^ Yılmaz, Fikret. "Tarihsel Süreç İçinde Konak Meydanı". academia.edu. İzmir Büyük Şehir Belediyesi Kent Kitaplığı, Eylül 2003. 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
^ Çetin Özkan, İbrahim Kaya (Ağustos 2011). "İşte saat, işte tarih, işte tanık". NTV Tarih. ss. 6-7. ISSN 1308-7878.
^ "İzmir'deki tarihi Saat Kulesi'nde ağır hasar". Hürriyet. 16 Temmuz 2016. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
^ "Büyükşehir'den Saat Kulesi için suç duyurusu". Haberturk.com. 18 Temmuz 2016. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.
^ "İzmir'de Saat Kulesi'ne zarar veren yakalandı". Hürriyet. 23 Temmuz 2016. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2017.
^ "İzmir'de tarihi Saat Kulesi'nde restorasyon!". Haberturk.com. 3 Şubat 2019. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.
^ Canpolat, Çiğdem (14 Eylül 2019). "İzmir Saat Kulesi yüzünü gösterdi". Öncü Şehir. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.
^ Ejder, Ali (Aralık 2017). "İzmir'de Tanzimat'tan II. Meşrutiyet'e Kamu Binaları (1839-1908)". Pamukkale Üniversitesi. s. 29. 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Ersoy, İnci Kuyııhı (2000). "İzmir Saat Kulesi". Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 4 (2). ss. 277-287. 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi6 Ağustos 2022.
^ "Zamanın Tanığı Saat Kuleleri Safranbolu'ya Renk Katacak". Haberler.com. İhlas Haber Ajansı. 31 Mayıs 2012. 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2022.
^ Satıroğlu, Damla (5 Ekim 2021). "Zamanın Tanığı: Saat Kuleleri Parkı". Söylenti. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar

OpenStreetMap'te İzmir Saat Kulesi ile ilgili coğrafi veriler

Wikimedia Commons'ta İzmir Saat Kulesi ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

[apikam-1] Yetkin, Sabri. "Saat Kulesi". Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi. 10 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.

[2] Aymalı, Ömer (3 Eylül 2013). "Osmanlı saat kuleleri". dunyabulteni.net. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.

[fikret-3] Yılmaz, Fikret. "Tarihsel Süreç İçinde Konak Meydanı". academia.edu. İzmir Büyük Şehir Belediyesi Kent Kitaplığı, Eylül 2003. 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.

[4] Çetin Özkan, İbrahim Kaya (Ağustos 2011). "İşte saat, işte tarih, işte tanık". NTV Tarih. ss. 6-7. ISSN 1308-7878.

[5] "İzmir'deki tarihi Saat Kulesi'nde ağır hasar". Hürriyet. 16 Temmuz 2016. 7 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.

[6] "Büyükşehir'den Saat Kulesi için suç duyurusu". Haberturk.com. 18 Temmuz 2016. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2016.

[7] "İzmir'de Saat Kulesi'ne zarar veren yakalandı". Hürriyet. 23 Temmuz 2016. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2017.

[8] "İzmir'de tarihi Saat Kulesi'nde restorasyon!". Haberturk.com. 3 Şubat 2019. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.

[9] Canpolat, Çiğdem (14 Eylül 2019). "İzmir Saat Kulesi yüzünü gösterdi". Öncü Şehir. 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2019.

[10] Ejder, Ali (Aralık 2017). "İzmir'de Tanzimat'tan II. Meşrutiyet'e Kamu Binaları (1839-1908)". Pamukkale Üniversitesi. s. 29. 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[11] Ersoy, İnci Kuyııhı (2000). "İzmir Saat Kulesi". Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 4 (2). ss. 277-287. 6 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi6 Ağustos 2022.

[12] "Zamanın Tanığı Saat Kuleleri Safranbolu'ya Renk Katacak". Haberler.com. İhlas Haber Ajansı. 31 Mayıs 2012. 25 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2022.

[13] Satıroğlu, Damla (5 Ekim 2021). "Zamanın Tanığı: Saat Kuleleri Parkı". Söylenti. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

g t d Türkiye'deki saat kuleleri
Akdeniz Bölgesi	Antalya Saat Kulesi Burdur Saat Kulesi Büyük Saat Hacı Paşa Saat Kulesi Mersin Saat Kulesi Osmaniye Saat Kulesi Tarsus Saat Kulesi
Doğu Anadolu Bölgesi	Erzincan Askerî Ortaokulu Saat Kulesi Erzincan Dördüncü Ordu Evrak Mahzeni Saat Kulesi Maden Saat Kulesi Tepsi Minare
Ege Bölgesi	Ali Çetinkaya Garı Saat Kulesi Alsancak Garı Saat Kulesi Aya Fotini Kilisesi Saat Kulesi Bayramyeri Saat Kulesi Bergama Saat Kulesi Fuar Saat Kulesi İzmir Saat Kulesi Kuşadası Saat Kulesi Kütahya Saat Kulesi Manisa Saat Kulesi Muğla Saat Kulesi Şirinyer Amerikan Koleji Saat Kulesi Turgutlu Saat Kulesi
Güneydoğu Anadolu Bölgesi	Hamidiye Saatli Çeşmesi Kurtalan Saat Kulesi Şanlıurfa Saat Kulesi Siirt Saat Kulesi Yeşilli Saat Kulesi
İç Anadolu Bölgesi	Ankara Saat Kulesi Atatürk Orman Çiftliği Müdüriyet Binası Saat Kulesi Bahadın Saat Kulesi Beypazarı Saat Kulesi Çankırı Saat Kulesi Çerikli Saat Kulesi Hamidiye Saatli Çeşmesi Kayseri Saat Kulesi Keçiören Saat Kulesi Konya Saat Kulesi Mehmet Akif Ersoy Müze Evi Saat Kulesi Niğde Saat Kulesi Ürgüp Saat Kulesi Sivas Saat Kulesi Sivas Jandarma Kışlası Cephe Saati Sivrihisar Saat Kulesi Şefaatli Saat Kulesi Yerköy Saat Kulesi Yozgat Saat Kulesi
Karadeniz Bölgesi	Akçakoca Saat Kulesi Amasya Saat Kulesi Alaca Saat Kulesi Bayburt Saat Kulesi Bolu Saat Kulesi Çorum Saat Kulesi Düzce Saat Kulesi Gerede Saat Kulesi Gerze Saat Kulesi Göynük Saat Kulesi Gümüşhacıköy Saat Kulesi Karabük Saat Kulesi Kastamonu Kumandanlık Binası Saat Kulesi Kastamonu Saat Kulesi Ladik Saat Kulesi Mecitözü Saat Kulesi Merzifon Amerikan Koleji Saat Kulesi Merzifon Saat Kulesi Mudurnu Saat Kulesi Safranbolu Saat Kulesi Samsun Saat Kulesi Sinop Saat Kulesi Sungurlu Saat Kulesi Şehitler Saat Kulesi Tokat Saat Kulesi Trabzon Saat Kulesi Vezirköprü Saat Kulesi Zile Saat Kulesi
Marmara Bölgesi	Altınoluk Merkez Camii Saat Kulesi Ayios Konstantinos ve Ayia Eleni Kilisesi Saat Kulesi Ayvalık Saat Kulesi Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Saat Kulesi Balıkesir Saat Kulesi Balıklı Rum Hastanesi Saat Kulesi Bilecik Saat Kulesi Boğaziçi Üniversitesi Albert Long Hall Kültür Merkezi Saati Bozcaada Saat Kulesi Büyükada Saat Kulesi Çanakkale Saat Kulesi Çatalca Hükûmet Konağı Saat Kulesi Çınarcık Saat Kulesi Çiçek Pasajı Cephe Saati Dolmabahçe Saat Kulesi Edirne Saat Kulesi Galatasaray Lisesi Çatı Saati Gelibolu Saat Kulesi Haydarpaşa Garı Çatı Saati İstanbul Üniversitesi Saat Kuleleri İzmit Saat Kulesi Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kasımpaşa Binası Saat Kulesi Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Saat Kuleleri Panayia Evangelistria Kilisesi Saat Kulesi Sainte-Pulchérie Fransız Lisesi Çatı Saati Sirkeci Garı Saat Kuleleri Şişli Etfal Hastanesi Saat Kulesi Tophane Saat Kulesi (Bursa) Tophane Saat Kulesi (İstanbul) Yenişehir Saat Kulesi Yıldız Saat Kulesi