İtalyanca
| İtalyanca | |
|---|---|
| italiano, lingua italiana | |
| Telaffuz | İtalyanca telaffuz: [itaˈljaːno] |
| Ana dili olanlar |
|
| Etnisite | İtalyanlar |
| Konuşan sayısı | L1: 65.000.000 milyon (2022)[1] L2: 3.100.000 milyon[1] Toplam: 68.000.000 milyon[1] |
| Dil ailesi | |
| Önceki formlar | |
| Diyalektler |
Çeşitli Bölgesel İtalyanca formları
|
| Yazı sistemi | Latin (İtalyan alfabesi) İtalyanca Braille |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil | 4 ülke 3 bölge Bir tarikat ve çeşitli kuruluşlar |
| Tanınmış azınlık dili | Bosna-Hersek[a] Brezilya Hırvatistan Romanya[a] Slovenya Eritre |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | it |
| ISO 639-2 | ita |
| ISO 639-3 | ita |
| Glottolog | ital1282[4] |
İtalyancanın dünyadaki dağılımı:
Çoğunluk dili olduğu yerler
Şu anda azınlık dili olduğu veya eskiden çoğunluk dili olduğu yerler
İtalyanca konuşan toplulukların olduğu yerler | |
İtalyanca (italiano ya da lingua italiana), çoğunluğu İtalya ve İsviçre'nin güneyindeki Ticino kantonunda yaşayan 61 milyon kişi tarafından konuşulan Hint-Avrupa dil ailesine mensup bir Latin dilidir. İtalyan asıllı göçmenlerce Amerika Birleşik Devletleri'nde, Arjantin'de, Brezilya'da, Kanada'da ve Avustralya'da da sıkça konuşulur. Orta Çağ itibarıyla Halk Latincesi (Vulgar Latince) çeşitli dillere ayrılmıştır. Orta Çağ'ın sonunda Floransa şehrinin kültür ve edebiyat üstünlüğü etkisiyle, Toskana yazı dilinden bugünkü İtalyanca şekillenmiştir. Dilin gelişiminde Boccaccio, Dante Alighieri ve Petrarca gibi isimlerin Latince yerine Toskana ağzını kullanmalarının büyük etkisi vardır. Buna rağmen İtalyan dili, siyasi birliğin de uzun zaman tamamlanamamış olmasının da etkisiyle bölgeden bölgeye büyük farklılıklar taşır. Her bölgenin kendine özgü şivesi vardır. Buna ek olarak İtalyanca gibi Halk Latincesinden türemiş ancak İtalyancadan farklı ve karşılıklı anlaşılabilirlik göstermeyen 30 civarı dil de İtalya'da bulunmaktadır. Çoğu İtalyanca konuşuru hem İtalyanca ve şivilerini, hem de kendi bölgesel dillerini (örneğin Sicilyaca veya Furlanca) konuşmaktadır.[5] Diğer Latin dilleriyle (Fransızca, İspanyolca, Portekizce, Rumence, Katalanca gibi) büyük benzerlikler taşır. İtalyancayı iyi bilen birisi diğer Latin dillerini de kısa zamanda öğrenebilir. İtalyanca ve Sardunyaca, Latinceden en az farklılaşmış yaşayan diller olarak nitelendirilmektedir. İtalyanca, kelimelerin hemen hemen tamamının ünlü harfle bitmesi ve kesif vurgularıyla kendine özgü bir melodiye sahiptir. İtalyanca, Rönesans devrinde lingua franca görevini görmüş olduğundan diğer dilleri etkilemiştir ve özellikle müzik alanında terminoloji İtalyancadır. İtalyanca, dünyanın sayılı melodik dillerinden biridir.

Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kökenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyanca, Roma İmparatorluğu'nun geç dönemlerinde İtalya'da konuşulan ve yüzyıllar boyunca derinlemesine değişime uğrayan Halk Latincesi'nden türetilen bir Latin dilidir.[6]

Orta Çağ'da Avrupa'da yerleşik yazı dili Latinceydi ancak insanların büyük çoğunluğu okuma yazma bilmiyordu ve yalnızca bir avuç insan bu dili iyi biliyordu. İtalyan Yarımadası'nda Avrupa'nın çoğunda olduğu gibi çoğu yerel dilde konuşurdu. Yaygın olarak anıldıkları şekliyle bu lehçeler, resmi standartlar ve öğretilerden etkilenmeden yüzyıllar boyunca Halk Latincesi'nden gelişti. Bunlar hiçbir şekilde, kendi bu yerel dillerden biri olarak başlayan standart İtalyancanın "lehçeleri" değil, İtalyancanın kardeş dilleridir. Karşılıklı anlaşılabilirlik, genel olarak Roman dillerinde olduğu gibi, İtalyancada da büyük farklılıklar gösterir. İtalya'nın Roman dilleri her seviyede (fonoloji, morfoloji,sözdizimi, sözlük, pragmatik) İtalyancadan büyük farklılıklar gösterebilir ve tipolojik olarak farklı diller olarak sınıflandırılır.[7][8]
Alfabe
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyan alfabesinde 21 harf bulunur. J, K, W, X ve Y harfleri İtalyancada kullanılmaz, sadece yabancı kelimelerde bulunur.
A B C D E F G H I L M N O P Q R S T U V Z a b c d e f g h i l m n o p q r s t u v z
Okunuş
[değiştir | kaynağı değiştir]- C harfi a, o, u harflerinin önünde bulunduğunda k [kʰ] olarak okunurken, e ve i harflerinden önce Türkçedeki ç [ʧ] gibi okunur.
- Ch ve gh harfleri daima e ve i harflerinin önüne yazılır ve sırasıyla k ve g şeklinde okunurlar.
- G harfi a, o, u harflerinin önünde normal g olarak okunurken, e ve i harflerinden önce Türkçedeki c [ʤ] harfi gibi okunur.
- Gl, [ʎ] olarak, gn ise [ɲ] olarak okunur: “Taglia” (beden) talya olarak, “ogni” (her) onyi olarak okunur.
- H harfi İtalyancada hiçbir zaman okunmaz. Eşsesli kelimelerde anlam karışıklılığını ortadan kaldırmak için kullanılır. Örneğin "anno" (yıl) ve "hanno" (sahip olmak fiilinin 3. çoğul şahıs çekimi). Yabancı kelimelerde de okunmaz, örneğin "hotel".
- R harfi İtalyancada Türkçede olduğundan daha kuvvetli yuvarlatılır.
- Z sesi "dz" olarak, zz ise "ts" olarak okunur: “Zucchero” (şeker) dzukkero, “pizza” ise pitsa olarak okunur.
"C" ile "g" harfleri ve "Sc" kombinasyonu
| İtalyanca yazılışı | Türkçe ses karşılığı | Açıklama | Örnek |
|---|---|---|---|
| ca, co, cu | "k" | c harfinden sonra a, o, u harfleri gelirse okunuş değişmez | casa (ev) kasa |
| ce, ci | "ç" | c den sonra e veya i harfi gelirse k sesi ç sesine dönüşür | città (şehir) çita |
| Che, chi | "k" | c den sonra e veya i gelen kelimelerde k sesini zorunlu kılmak için araya h getirilir | occhio (göz) okkio |
| ga, go, gu | "g" | g harfinden sonra a, o, u harfleri gelirse okunuş değişmez | gatto (kedi) gatto |
| ge, gi | "c" | g den sonra e veya i harfi gelirse k sesi c sesine dönüşür | gente (insanlar) cente |
| ghe, ghi | "g" | h harfi araya getirildiğinde g sesini zorunlu kılar | lunghezza (uzunluk) lungetza |
| sca, sco, scu | "sk" | sc den sonra a, o, u harfleri gelirse okunuş değişmez | scuola (okul) skuola |
| sce, sci | "ş" | e ve i den önce sc gelirse ş olarak okunur | scegliere (seçmek) şelyere |
| sche, schi | "sk" | sc den sonra e veya i harfi gelen kelimelerde k sesini zorunlu kılmak için araya h getirilir | scheletro (iskelet) skeletro |
Vurgu ve tonlama
[değiştir | kaynağı değiştir]Çoğu İtalyanca kelimede vurgu sondan ikinci hecededir.
- Örneğin: adesso (şimdi), liceo (lise)
Bazı kelimeler ise bu kurala uymaz ve vurgu kelimenin herhangi başka hecesinde bulunabilir.
- Örneğin: fragola (çilek), cinema (sinema)
- Vurgusu son hecede olan kelimelerde ünlü harfler sola yatık olan grave imi (à, è, ì, ò, ù) ile gösterilir. Bu aksanlar vurguda istisnaları gösterip, kelimenin sadece son harfine eklenir. Kelimenin başında veya ortasında olan vurgular için grave imi kullanılmaz.
- Örneğin: caffè (kahve), lunedì (pazartesi)
- İmi sağa yatık olan acute imi (é) ise kelimeye keskin aksan verir ve pratikte sadece kelime sonunda veya son hecede bulunur ve vurguyu gösterir.
- Örneğin: trentatré (otuz üç), perché (çünkü)
- Bazı kelimelerde ise diyakritik işaretler anlam ayırımı için önem taşır.
- Örneğin:
- la (dişi belirteç) - là (orada)
- e (ve) - è (olmak fiili, dir-dır)
- sì (evet) - si (dönüşlü zamir)
- Örneğin:
Dilbilgisi
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyancada isimlerin tamamı erkek ya da dişi olarak betimlenir. Erkek kelimeler genellikle “-o” harfiyle, dişi kelimeler ise genellikle “-a” harfiyle biter. Erkek çoğul “-i”, dişi çoğul ise genellikle “-e” takısını alır. Dolayısıyla erkek çocuk “bambino”, kız çocuk “bambina”, erkek çocuklar “bambini”, kız çocuklar ise “bambine” olarak söylenir. Sıfatlar isimlerin cinsiyetine uyar. Bambino bello=Güzel erkek çocuk, Bambina bella=Güzel kız çocuk, Bambini belli= Güzel erkek çocuklar, Bambine belle=Güzel kız çocuklar.
Belirteçler (Articoli)
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyancada belirli tanımlıkların (articoli determinativi) tekil ve çoğul hâlleri cinsiyete ve kelimenin başlangıç harfine göre değişir.
| Cinsiyet | Tekil | Çoğul | Kullanım Kuralı (Not) | Örnek (Tekil / Çoğul) |
|---|---|---|---|---|
| Erkek (Maschile) |
il | i | Sadece sessiz harflerden önce | il palazzo / i palazzi (saray) |
| l' | gli | Sesli harflerden önce | l'ingresso / gli ingressi (giriş) | |
| lo | gli | s + sessiz harf; ayrıca z, ps, gn ve y harflerinden önce | lo studente / gli studenti (öğrenci) | |
| Dişi (Femminile) |
la | le | Sessiz harflerden önce | la pizza / le pizze (pizza) |
| l' | le | Sesli harflerden önce | l'idea / le idee (fikir) |
Fiiller
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyancada fiiller şahıslara göre ve zamana göre çekilir. Bu şahıslar io (ben), tu (sen), lui (erkek o), lei (dişi o ya da Siz), noi (biz), voi (siz), loro (onlar) dur. Şimdiki zamanda (Presente) fiil kökünün sonuna konan eklerle şahıslar betimlendiğinden şahıs zamiri genellikle "gizli özne" olarak kalabilir.
Yardımcı Fiiller (Essere ve Avere)
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyancanın en temel iki fiili olan essere (olmak) ve avere (sahip olmak) düzensizdir ve diğer zamanların oluşturulmasında yardımcı fiil olarak kullanılırlar.
| essere (olmak) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Şahıs | Presente (Şimdiki) |
Passato Prossimo (Yakın Geçmiş) |
Imperfetto (Hikaye) |
Futuro (Gelecek) |
Condizionale (Şart) |
Trapassato Prossimo (Önceki Geçmiş) |
| io | sono | sono stato/a | ero | sarò | sarei | ero stato/a |
| tu | sei | sei stato/a | eri | sarai | saresti | eri stato/a |
| lui/lei | è | è stato/a | era | sarà | sarebbe | era stato/a |
| noi | siamo | siamo stati/e | eravamo | saremo | saremmo | eravamo stati/e |
| voi | siete | siete stati/e | eravate | sarete | sareste | eravate stati/e |
| loro | sono | sono stati/e | erano | saranno | sarebbero | erano stati/e |
| avere (sahip olmak) | ||||||
| Şahıs | Presente | Passato Prossimo | Imperfetto | Futuro | Condizionale | Trapassato Prossimo |
| io | ho | ho avuto | avevo | avrò | avrei | avevo avuto |
| tu | hai | hai avuto | avevi | avrai | avresti | avevi avuto |
| lui/lei | ha | ha avuto | aveva | avrà | avrebbe | aveva avuto |
| noi | abbiamo | abbiamo avuto | avevamo | avremo | avremmo | avevamo avuto |
| voi | avete | avete avuto | avevate | avrete | avreste | avevate avuto |
| loro | hanno | hanno avuto | avevano | avranno | avrebbero | avevano avuto |
Düzenli Fiillerin Çekimi (-are, -ere, -ire)
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyancada düzenli fiiller mastar eklerine göre üç ana gruba ayrılır. Aşağıda her gruptan birer örnek fiilin temel zamanlardaki (Şimdiki, Geçmiş, Hikaye) çekimi verilmiştir.
1. Grup (-are): Parlare (Konuşmak)
[değiştir | kaynağı değiştir]| Şahıs | Presente | Passato Prossimo | Imperfetto |
|---|---|---|---|
| io | parlo | ho parlato | parlavo |
| tu | parli | hai parlato | parlavi |
| lui/lei | parla | ha parlato | parlava |
| noi | parliamo | abbiamo parlato | parlavamo |
| voi | parlate | avete parlato | parlavate |
| loro | parlano | hanno parlato | parlavano |
2. Grup (-ere): Vendere (Satmak)
[değiştir | kaynağı değiştir]- -ere* bitimli fiillerde geçmiş zaman eki genellikle -uto olur.
| Şahıs | Presente | Passato Prossimo | Imperfetto |
|---|---|---|---|
| io | vendo | ho venduto | vendevo |
| tu | vendi | hai venduto | vendevi |
| lui/lei | vende | ha venduto | vendeva |
| noi | vendiamo | abbiamo venduto | vendevamo |
| voi | vendete | avete venduto | vendevate |
| loro | vendono | hanno venduto | vendevano |
3. Grup (-ire): Dormire (Uyumak)
[değiştir | kaynağı değiştir]- -ire* bitimli fiillerde geçmiş zaman eki genellikle -ito olur.
| Şahıs | Presente | Passato Prossimo | Imperfetto |
|---|---|---|---|
| io | dormo | ho dormito | dormivo |
| tu | dormi | hai dormito | dormivi |
| lui/lei | dorme | ha dormito | dormiva |
| noi | dormiamo | abbiamo dormito | dormivamo |
| voi | dormite | avete dormito | dormivate |
| loro | dormono | hanno dormito | dormivano |
Fiil Zamanlarının Günlük Kullanımı ve Italiano Neostandard
[değiştir | kaynağı değiştir]Standart İtalyanca dilbilgisi; 4 geçmiş, 1 şimdiki, 1 gelecek ve çeşitli şart kipleri dahil olmak üzere zengin bir zaman yapısına sahiptir. Ancak günümüz İtalya'sında konuşulan ve "Italiano neostandard" (Yeni Standart İtalyanca) olarak adlandırılan varyantta, bu zamanların birçoğu günlük konuşma dilinde kullanılmamakta veya işlevini yitirmektedir.[9]
Özellikle geçmiş zaman kipleri arasında belirgin bir kullanım farkı göze çarpar.
- Passato prossimo (yakın geçmiş): Günlük konuşmada ve modern edebiyatta geçmiş zamanın temel kipidir. İtalya'nın kuzey ve orta kesimlerinde passato remotonun tamamen yerini almıştır; Güney İtalya'da ise her iki kip bir arada kullanılır. Ho mangiato, sono andato, ho vissuto gibi yapılarla kurulur. Anlatılan olay konuşma anına göre hâlâ bağlantılı veya yakın hissedildiğinde tercih edilir.[10][11]
- Imperfetto (süreklilik taşıyan geçmiş / miş'li geçmiş): Geçmişte alışkanlık, betimleme, devam eden durumlar için kullanılır. Konuşma ve yazı dilinde çok canlıdır. Örnek: mangiavo, andavo, pioveva.[12]
- Passato remoto (uzak geçmiş): Edebi metinlerde, tarih kitaplarında ve masallarda yaygın olarak kullanılır. Bununla birlikte, İtalya'nın kuzey ve orta bölgelerinde günlük konuşma dilinde neredeyse tamamen passato prossimo ile değiştirilmiştir. Güney İtalya'da hâlâ canlı birincil geçmiş zaman kipi olarak tercih edilir (örn. mangiai, andai).[13]
- Trapassato prossimo (önceki yakın geçmiş): Avevo mangiato, ero andato örneklerinde olduğu gibi, geçmişte başka bir geçmiş olaydan önce gerçekleşmiş eylemleri anlatır. Günlük konuşmada ve modern edebiyatta en sık kullanılan “önceki geçmiş” zamanıdır. Trapassato remotonun tamamen yerini almıştır ve çağdaş İtalyancanın canlı, üretken zaman kiplerinden biridir.[10][12]
- Trapassato remoto (önceki uzak geçmiş): dopo che ebbi/avvi mangiato, appena che fui partito gibi yapılarla kullanılan bu zaman kipi, çağdaş İtalyancada neredeyse tamamen terk edilmiştir. Günümüzde yalnızca çok eski edebi metinlerde (19. yüzyıl öncesi ve Manzoni'nin 1827 baskısı gibi) rastlanır. Modern İtalyancada aynı anlam trapassato prossimo ile ifade edilir ve trapassato remoto pratikte “ölü” bir zaman kipi kabul edilir.[10][14]
- Presente (şimdiki zaman): Hem şimdiki zaman hem yakın gelecek hem de tarihsel anlatılarda (presente storico) kullanılır. İtalyan dilinin en canlı ve en sık kullanılan zamanıdır. Örnek: mangio, vado, domani parto.[10]
- Futuro semplice (basit gelecek): Günlük konuşmada yakın gelecekteki eylemler için genellikle presente tercih edilir (Domani vado al mare = “Yarın denize gidiyorum”). Futuro semplice ise günümüzde daha çok tahmin, olasılık veya şüphe belirtmek için kullanılmaktadır (epistemik gelecek): Saranno le cinque («Saat beş olmalı»), Chi sarà mai? («Kim olsa gerek?»), Avrà trent’anni («Herhalde otuz yaşındadır») gibi.[12][15]
Zaman Kipleri Kullanım Özeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıdaki tabloda standart İtalyanca dilbilgisinde yer alan tüm zamanlar ve bunların günümüz konuşma dilindeki kullanım sıklıkları özetlenmiştir.
| Kip (Modo) | Zaman (Tempo) | İtalyanca Adı | Günlük Kullanım Notu |
|---|---|---|---|
| Haber Kipleri (Indicativo) Gerçek eylemleri bildirir |
Şimdiki / Geniş | Presente | Çok yaygın. Gelecek zaman yerine de sıkça kullanılır. |
| Yakın Geçmiş | Passato Prossimo | Çok yaygın. Konuşma dilinde ana geçmiş zamandır. | |
| Şimdiki Zamanın Hikayesi | Imperfetto | Çok yaygın. Geçmişteki alışkanlıklar ve betimlemeler için kullanılır. | |
| Uzak Geçmiş | Passato Remoto | Sınırlı. Edebiyat dilidir. Konuşma dilinde sadece Güney İtalya'da yaygındır. | |
| Önceki Geçmiş | Trapassato Prossimo | Yaygın. | |
| Önceki Uzak Geçmiş | Trapassato Remoto | Arkaik / Ölü. Sadece eski metinlerde görülür. Kullanılmaz. | |
| Gelecek | Futuro Semplice | Yaygın. Ancak bazen yerini şimdiki zamana bırakır veya tahmin (olasılık) için kullanılır. | |
| Gelecek (Bitmiş) | Futuro Anteriore | Nadir. Genelde geçmişe yönelik tahminlerde kullanılır. | |
| Dilek Kipleri (Congiuntivo) Şüphe, istek, duygu bildirir |
Şimdiki | Presente | Yaygın (Ancak konuşma dilinde bazen hatalı olarak Indicativo kullanılır). |
| Geçmiş | Passato | Yaygın. | |
| Hikaye | Imperfetto | Azalmakta. Konuşma dilinde yerini bazen Indicativo Imperfettoya bırakır. | |
| Önceki Geçmiş | Trapassato | Yaygın (Koşul cümlelerinde). | |
| Şart Kipleri (Condizionale) |
Şimdiki | Presente | Yaygın (Nezaket ve istek bildirmede). |
| Geçmiş | Passato | Yaygın (Gerçekleşmemiş geçmiş isteklerde). | |
| Emir Kipi (Imperativo) |
Şimdiki | Presente | Çok yaygın. |
Söz Dizimi (Sentaks)
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyanca, tipolojik olarak SVO (Özne-Yüklem-Nesne) söz dizimine sahip bir dildir. Cümlenin temel öğeleri genellikle Romans dillerinde görülen standart sıralamayı takip eder.[16] Temel cümle yapısı şu şekildedir: Özne + Yüklem + Tümleç Örnek: Luigi viene da casa. (Luigi evden geliyor.) Ancak İtalyanca, "Adıl düşüren dil" (Pro-drop language) grubuna girdiği için, fiil çekimi şahsı belirttiğinde özne zamiri genellikle kullanılmaz. Bu durumlarda cümle yapısı doğrudan yüklemle başlayabilir:
- Parlo con te. (Seninle konuşuyorum) – (Burada Io [Ben] öznesi gizlidir.)
İtalyanca, söz dizimi açısından İngilizce gibi dillere kıyasla daha esnektir. Vurgu (focalizzazione) yapılmak istendiğinde özne yüklemden sonraya da gelebilir. Örnek: Ha chiamato la mamma (Annem aradı) cümlesinde vurgu 'arayanın anne olduğu' üzerinedir)
İtalyanca bir pasaj
[değiştir | kaynağı değiştir]İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Madde 1:
- :
- Orijinal metin: "Tutti gli esseri umani nascono liberi ed eguali in dignità e diritti. Essi sono dotati di ragione e di coscienza e devono agire gli uni verso gli altri in spirito di fratellanza."
- Türkçe: "Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eşit doğarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeşlik zihniyeti ile hareket etmelidirler."
Bazı İtalyanca Kelimeler ve İfadeler
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyancada günlük hayatta en sık kullanılan kelimeler, aile üyeleri ve ülke isimleri aşağıdadır:
|
|
İtalyanca Sayıların Yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyanca sayı sistemi onluk tabana dayanır ve oldukça kurallıdır. Aşağıdaki tabloda sayıların basamak ve katlarına göre değişimi gösterilmiştir:
| n | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| n (Birlikler) |
zero | uno | due | tre | quattro | cinque | sei | sette | otto | nove |
| 10 · n (Onluklar) |
— | dieci | venti | trenta | quaranta | cinquanta | sessanta | settanta | ottanta | novanta |
| 10n (Kuvvetler) |
uno | dieci | cento | mille | — | — | milione | — | — | miliardo |
- 11-16 Arası: Düzensizdir (On + sayı yapısında değil, birleşik köktedir): Undici, dodici, tredici... sedici.
- 17-19 Arası: Önek alır: Diciassette, diciotto, diciannove.
- Birleştirme Kuralı: Onlar basamağından sonra birlik gelirken arada boşluk bırakılmaz: 21 için ventuno, 22 için ventidue.
Sayıların Yazımında Önemli Kurallar
[değiştir | kaynağı değiştir]İtalyanca sayıların yazımında dikkat edilmesi gereken fonetik ve yapısal kurallar şunlardır:
- Aksan Kuralı (3 ve Katları):
- tre (3): Tek heceli olduğu için aksansız yazılır.
- ventitré (23), trentatré (33): 3 ile biten birleşik sayılarda vurgu son heceye düştüğü için kelime sonuna mutlaka keskin aksan (é) gelir.
- Sesli Harf Düşmesi (1 ve 8):
- Onlar basamağı (20, 30, 40...) sesli harfle biterken, yanına sesli harfle başlayan 1 (uno) veya 8 (otto) rakamları gelirse, onlar basamağının sonundaki harf düşer ve iki kelime kaynaşır.
- Venti + uno = Ventuno
- Trenta + otto = Trentotto
- Çoğul Yapı Kuralları (100, 1000 ve Milyon):
- Cento (100): Çoğul eki almaz, önündeki sayı değişse de kelime aynı kalır (200 = Duecento).
- Mille (1000): Çoğul hali düzensizdir ve -mila ekine dönüşür (2000 = Duemila).
- Milione (Milyon): Standart çoğul kuralına uyar ve -i alarak Milioni olur (2 Milyon = Due milioni).
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Avrupa Bölgesel Diller ve Azınlık Dillerini Koruma Antlaşması tarafından azınlık dili olarak tanınıyor.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Italian". Ethnologue: Languages of the World (İngilizce) (25 bas.). SIL International. 2022. 4 Kasım 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2025.
- ^ "Pope Francis to receive Knights of Malta grand master Thursday – English". ANSA.it. 21 Haziran 2016. 13 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019.
- ^ "Languages covered by the European Charter for Regional or Minority Languages" (PDF). 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Haziran 2019. (PDF)
- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Italian". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ "Italy". Ethnologue. 19 Şubat 1999. 25 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2015.
- ^ "Latino e italiano". Enciclopedia dell'Italiano (2010) (İtalyanca). Treccani. 3 Aralık 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2025.
- ^ Lepschy, Anna Laura; Lepschy, Giulio C. (1988). The Italian language today (2. bas.). New York: New Amsterdam. ss. 13, 22, 19-20, 21, 35, 37. ISBN 978-0-941533-22-5. OCLC 17650220.
- ^ Andreose, Alvise; Renzi, Lorenzo (2013), "Geography and distribution of the Romance Languages in Europe", Maiden, Martin; Smith, John Charles; Ledgeway, Adam (Ed.), The Cambridge History of the Romance Languages, 2, Contexts, Cambridge: Cambridge University Press, ss. 302-308
- ^ Berruto, Gaetano (1987). Sociolinguistica dell'italiano contemporaneo. Roma: Carocci. ISBN 978-88-430-1024-0.
- ^ a b c d Serianni, Luca (2000). Italiano: grammatica, sintassi, dubbi. Milano: Garzanti.
- ^ "Passato prossimo e passato remoto". Accademia della Crusca. Erişim tarihi: 3 Aralık 2025.
- ^ a b c Serianni, Luca (1989). Grammatica italiana; italiano comune e lingua letteraria. Torino: UTET.
- ^ "Sull'uso del passato remoto". Accademia della Crusca. Erişim tarihi: 3 Aralık 2025.
- ^ "Il trapassato remoto". Accademia della Crusca. Erişim tarihi: 3 Aralık 2025.
- ^ "Il futuro con valore epistemico". Accademia della Crusca. Erişim tarihi: 3 Aralık 2025.
- ^ Salvi, Giampaolo; Vanelli, Laura (2004). Nuova grammatica italiana. Bologna: Il Mulino.