Ücretsiz mal

Ücretsiz mal veya bedava mal, iktisatta kıtlık sorunu bulunmayan ve bu sebeple sınırsız olarak elde edilebilen malları ifade eden bir terimdir. Ücretsiz mallar, tüketiciler için sıfır fırsat maliyetiyle istenildiği kadar tüketilebilir ve büyük miktarda bu mallar mevcuttur.

Ücretsiz olarak piyasaya sunulan bir mal mutlaka bedava mal anlamına gelmez. Örneğin, bir mağaza promosyon amacıyla stoklarını bedava olarak tüketicilere sunabilir, ancak bu malları üretmek yine de kıt kaynakların kullanılmasını gerektirecektir.

Ücretsiz mallara örnek olarak sıfır maliyetle veya sıfıra yakın maliyetle yeniden üretilebilen fikirler ve eserler verilebilir. Örneğin, bir mucit yeni bir cihaz icat ettiğinde, kaynağın tükenme tehlikesi olmadan, birçok kişi bu buluşu kopyalayabilir, ıslah edebilir. Ancak, telif hakları ve patentler gibi fikri mülkiyet yasaları bunu kısıtlayabilir.

Daha önceki iktisadi düşünce okulları, herkesin istediği kadar sahip olabileceği kaynakların bedava mallar olduğunu ileri sürmüşlerdir. Ders kitaplarındaki örnekler arasında deniz suyu ve hava da bulunuyordu.

Telif hakları ve patentler gibi fikri mülkiyet yasaları, bazı maddi olmayan malları (somut olmayan mal) kıt mallara dönüştürme etkisine sahiptir. Bu eserler tanım gereği ücretsiz mallar olsa da ve asgari maliyetle yeniden üretilebilseler bile, bu eserlerin üretimi vasıflı işgücü gibi kıt kaynakları gerektirir. Bu yasalar, kaynakların işbu faaliyetlere uygun şekilde tahsis edilmesini teşvik etmek amacıyla hak sahiplerine özel haklar vermek için kullanılır.

Ayrıca bakınız

• Açık kaynak
• Açık veri