Âşık Paşa
| Âşık Paşa | |
|---|---|
 Âşık Paşa'nın Kırşehir'de bulunan türbesinin maketi | |
| Doğum | 1272 Kırşehir |
| Ölüm | 3 Kasım 1333 Kırşehir |
| Mahlas | Âşık |
| Meslek | Yazar, şâir |
| Dil | Türkçe |
| Önemli eser | Garibnâme |
| Akrabalar | Muhlis Paşa (Baba) |
Etkilendikleri | |
Âşık Paşa (1272 – 3 Kasım 1333), Türk şâir ve mutasavvıf.
Kimliği
[değiştir | kaynağı değiştir]1272 yılında Kırşehir'de doğdu. Baba İlyas'ın oğullarından ve Konya'da altı ay hükümdarlık yaptıktan sonra sultanlığı Karamanoğulları'na bıraktığı söylenen Muhlis Paşa'nın oğludur. Mutasavvıf bir aile geleneğinde yetişmiştir. Eserlerinde tasavvufun etkisi büyüktür. Dîndar birisidir ve bu nedenle eserlerindeki tasavvufi yönün yanı sıra yoğun biçimde dini motifler mevcuttur. Eserlerinin ve düşüncelerinin önemli bir yönü de o dönemde Türkçeye verdiği önemdir. Çünkü o dönemlerde Türkçeden çok Arapça ve Farsçaya değer verilmektedir, şair bunu kınar ve eserlerini Türkçe ile kaleme alır.
Kırşehir'de yerleşen Muhlis Paşa'nın üç oğlundan en büyüğü Alâ ed-Dîn Ali'dir. Bu yüzden Alâ ed-Dîn Ali, baş ağa, yani en büyük kardeş olarak tanınmıştır. Baş Ağa adı zamanla Beşe, sonra da Paşa olarak söylenmiş, şiirlerinde Âşık mahlasını kullandığı için de, asıl adı unutularak Âşık Paşa adı, her tarafta ün yapmıştır.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Âşık Paşa, dinî ve tasavvufî bilgilerini Kırşehirli Şeyh Süleyman'dan öğrenmiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş yıllarında babası ile birlikte Osman Gazi'nin yanında hizmet görmüştür. Orhan Gazi'nin Osmanlı İmparatorluğu'nun başına geçtiği yıllarda, Kırşehir'e gelerek baba ocağına yerleşmiştir. Âşık Paşa, Kırşehir'deki Âhiler'in büyük saygıyla bağlandıkları bir mürşid olarak çevresindeki Oğuzlara dostluk ve kardeşlik ilkelerini aşılamış, onlara yalın Türkçe ile Yunus tarzı ilâhiler söylemiş, ancak Yunus Emre kadar başarılı olamamıştır. Eserlerini Türkçe ile yazan Âşık Paşa, aruz ve hece ölçüsüyle söylediği dörtlük ve gazel biçimindeki ilâhilerinin yanı sıra, kimi hikâyeler de kaleme almıştır.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Kırşehir'de, 3 Kasım 1333 tarihinde öldü. Mezarı üzerine türbe yapılmıştır ve bu türbe ziyaretgâh hâline gelmiştir.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Garibnâme: 12 bin beyitlik ahlâkî, tasavvufî, didaktik bir eserdir.
- Fakrnâme
- Vasf-ı Hâl
- Kimya Risâlesi
- Hikâye
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resimli Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. İstanbul: Erdem Yayınları. 2003. ss. 35, 36. ISBN 975-501-039-4.
Dış Kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yavuz, Kemal "Âşık Paşa" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi , C. 1 s.259-261, İstanbul: Yapi Kredi Kültür Sanat Yayıncılık. ISBN 975-08090072-9.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kut, Günay (1991) "Âşık Paşa" Bölüm 1, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.4 say. 1-3' (çevrimiçi 23 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)