Yûsuf Meddah
Yusuf Meddah (Azerice: Yusif Məddah/یوسف مداح), Azerbaycan divan şairiydi. "Varqa ve Gülşah" adlı eseriyle ünlüdür. Hayatı hakkında çok az şey bilinmekte ancak 14. yüzyılın başlarında yaşadığı tahmin edilmektedir. Meddah iyi eğitim almıştı, Azerbaycanca, Arapça ve Farsça bilmekteydi.
En ünlü eseri, bir Arap halk masalından yola çıkarak yazdığı, yaklaşık 1.700 beyitten oluşan ve aruz ölçüsüyle yazılmış bir mesnevi olan Varqa va Gulşah'tır. Meddah'ın Varqa va Gulşah'nın yanı sıra Hâmûşnâme, Dâsitân-ı İblîs aleyhi’l-la‘ne ve Maktel-i Hüseyn gibi eserleri de vardır.[1]
Adı
[değiştir | kaynağı değiştir]Eserlerinde daha çok Yusuf Meddah mahlasını kullanmıştır. Ancak diğer takma adları arasında Yusifî ve Yusuf-i Meddah bulunmaktadır.[2][3]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yusuf Meddah'ın hayatı hakkında çok az şey bilinmektedir. 14. yüzyılın başlarında yaşadığı tahmin edilmektedir.[2] Azerbaycan dilini çok iyi biliyordu ve Azerbaycan edebiyatının erken gelişme döneminin ana temsilcilerinden biri olarak kabul edilmektedir.[4] Uzmanlar eserlerinden onun iyi eğitimli olduğu, Arapça ve Farsça dillerini mükemmel derecede bildiği ve din bilimleri alanında bilgili olduğu sonucuna varmışlardır. İlk yıllarını Azerbaycan'da geçiren Yusuf Meddah, daha sonra Konya'ya yerleşerek Mevlevî tarikatına katılmıştır. Meddah ünvanı, onun şehir şehir dolaştığını ve toplum içinde şiirler okuduğunu gösterir. Yusuf Meddah Erzincan, Ankara, Sivas, Kastamonu gibi farklı bölgelerde yaşamış ve buralarda tanınmaya başlamıştır. Uzun bir hayat yaşadığına inanılmakta ve ölüm tarihi ile yeri bilinmemektedir.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Aksoy, Hasan. "Yûsuf Meddah". islamansiklopedisi.org.tr. TDV İslam Ansiklopedisi. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2023.
- ^ a b c Aksoy 2013.
- ^ Eren 2014.
- ^ Babayev 2008.
Bibliyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tolu, Orhan Aytuğ (31 Aralık 2021). "Yûsuf-i Meddâh'ın Varka ve Gülşah Mesnevisinin Roman Tekniği Bakımından İncelenmesi". Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür Sanat Mimarlık Dergisi. 4 (8): 571-603. ISSN 2636-8730. 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi28 Nisan 2023.
- Aksoy, Hasan (2013). "YÛSUF MEDDAH". TDV Encyclopedia of Islam, Vol. 44 (Yusuf – Zwemer) (in Turkish). Istanbul: Türkiye Diyanet Foundation, Centre for Islamic Studies. ISBN 978-975-389-785-3.
- Eren, Hulusi (2014). "YÛSUF-I MEDDÂH, YÛSUFÎ, ŞÂZÎ". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ahmet Yesevi University. 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2023.
- Babayev, Yaqub (2008). Ana Dilli Azərbaycan Ədəbiyyatının Təşəkkülü və Epik Şeirin İnkişafı (XIII-XIV Əsrlər) (PDF) (Azerice). Azerbaijan State Pedagogical University. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Nisan 2023.