Vikipedi:Fibonacci engeli
 | Bu sayfa engelleme politikasıyla ilgili bir denemedir. Bir veya daha fazla Vikipedi katılımcısının tavsiyesini veya görüşlerini içerir. Bu sayfa Vikipedi'nin politikalarından veya yönergelerinden biri değildir, çünkü topluluk tarafından incelenmemiştir. Bazı denemeler yaygın normları temsil eder; bazıları ise sadece azınlık bakış açılarını temsil eder. |
 | Bu sayfanın özeti: Daha az kişiyi rahatsız etmek ve kendini sorgulayan kullanıcılar yaratmak için, yetkililer engelin uzunluğunu kademeli bir şekilde belirlerken daha yumuşak bir yaklaşım kullanmayı deneyebilirler. |
Vikipedi'de bir yetkili bir kullanıcıyı engellediğinde, bu engel ne kadar sürmelidir? Bu sorunun Vikipedi'de kesin bir cevabı yoktur. Burada yazılanlar engel süresinin ayarlanması için bir öneri niteliğinde olabilir.
Engel süresi insanların düşünmesi içindir, becerilerini geliştirmesi için değil
[kaynağı değiştir]Amaç bir kullanıcının uygunsuz davranışını geçici olarak durdurmaksa, bir veya birkaç günlük kısa bir engel yeterli olabilir. Bir kişinin yanlış davranışını düzeltmesinin muhtemel olmadığına ve bu yanlış davranışın geniş katılımlı topluluk kararınca kabul edilemez olduğuna inanılıyorsa, o zaman daha uzun bir engelleme uygun olabilir.
Peki, hangi durumlarda orta uzunlukta bir engel uygulanması gerekir? Bir kullanıcı açıkça kendisini asla düzeltmeyeceğini açık açık söylüyorsa uzun engel uygun olabilir. Eğer kullanıcı kendini düzeltirse, süresiz engel verilse bile, itiraz edecek, düşünecek ve sonunda düzelecektir. Yani "Bu kullanıcının davranışlarını değiştirmesi için tam olarak iki haftaya ihtiyaç var" gibi bir önerme hiçbir zaman geçerli değildir.
Eğer bir kullanıcı maddede nasıl giriş yazacağını bilmiyorsa ve hatta bir Vikipedi girişinin stilinin olduğunu bile düşünmemişse, bunun sonucunda birçok maddede çok kötü girişler veya hatta bir ihlaller meydana getirmişse, o zaman onu engellemek doğru olabilir. Zaten kullanıcı bilmeden bu katkıları yapıyor. Soru şu: 1 ay engellenmeli mi? Hayır. Bir kişinin yanlış bir şey yaptığını anlaması için bir aya ihtiyacı yoktur. Eğer kişi kendini sorgulayabiliyorsa 1 günlük engel bile kendini sorgulaması için yeterlidir. Çünkü kendini sorgulayabilen insanlar hata yaptıklarını fark ettikten sonra aynı hatayı yapmamak için inisiyatif alırlar, bu yüzden sadece 1 gün engellense bile, bir giriş yazma becerilerinde temel olarak ustalaşana kadar çok çalışacak ve taslağını başkalarından incelemelerini isteyecektir. Böyle bir kişi 1 günlük engelden sonra aynı davranışlara dönmeyecek ve ortalığı karıştırmayacaktır. Eğer kendini sorgulamıyorsa, zaten 1 gün veya 1 yıl engellemenin bir önemi yoktur.
Aslında sadece iki tür engel vardır: Kısa süreli engel ve kalıcı engel
[kaynağı değiştir]
Yukarıda belirtildiği gibi, bir kişi kendini düşünmeye istekliyse, onu 1 gün, 1 yıl veya sonsuza dek engellemeniz fark etmez, kendisini her şekilde düşünecektir. Eğer Vikipedi topluluğunun engelleme kararlarındaki fikirlerine ve becerilerine becerisine güveniyorsak (aslında güvenmek zorunda değiliz, Vikipedi'nin çok sayıdaki dil sürümünde çok sayıda hatalı engelleme örneği vardır), o zaman 1 gün veya süresiz engel, kendilerini düşünmeye istekli olan insanlar için çok fazla fark yaratmayacaktır. Bir fark varsa, o da 1 gün engellemenin daha dostça olmasıdır.
Bir kişi kendini sorgulamıyorsa, onu 1 gün veya kalıcı olarak engellemeniz de bir şeyi değiştirmez. Daha sonra onu 1 gün engelledikten sonra, onu davranış kalıplarını tekrar gördüğünüzde tekrar engellemeniz gerekebilir. Engel ne kadar mı sürmeli? Bu soruya yanıt bilinmiyor, ama Vikipedi tecrübeleri tekrar tekrar yapılan hatalı davranışların Vikipedi'nin işleyişini aksattığı örneklerle doludur. Eğer kişinin defalarca aynı konu olduğunda kendini sorgulamadığı görülüyorsa ve yönetici buna kesin kanaat getirmiş ise kalıcı bir engel uygun olabilir. Ama bu da diğer durumlar gibi bu da kesin bir argüman değildir.
Yukarıdaki yaklaşımda yanlış olan ne?
[kaynağı değiştir]Tüm Vikipedi yazarları kendilerini gözden geçirir ve katkılarının sorumluluğunu alırlarsa, o zaman engelin uzunluğu önemli değildir. Gerçek şu ki, Vikipedi yazarları kendi katkılarını bile okumuyorsa, Vikipedi'ye ya kendi şahsi çıkarlarını gözetmek için, ya forum gibi kullanmak için, ya varlıklarını göstermek için ya da meşgul gibi görünmek için gelmiş olabilirler. Bu kişiler için engel 1 veya 2 gün sürerse ve çıkarlarını veya varlık sebeplerini geciktirmezse, umursamayacaklar ve yanlış uygulamalarını değiştirmeyeceklerdir. Engel çok uzunsa "adaletsizlik" diye bağıracaklar, hikâyeler uyduracaklar, bahaneler üretecekler, geri saldıracaklar ve tüm topluluk ve sorunu ele alan yetkililer için sorunlar yaratacaktır.
Bu noktada, sorun çıkaranların da kabul edebileceği bir engel süresi kılavuzuna ihtiyacımız olabilir.
Engel süresi nasıl ayarlanır: Fibonacci dizisi
[kaynağı değiştir]Engelin uzunluğunu belirleme yöntemi uzun zamandır yaygındır: Genel olarak bakıldığında, hatalı davranışa göre değişmekle birlikte, ilk engel 1 gün - 2 hafta arası, ikinci engel 1 ila 3 ay ve üçüncü engel ise kalıcıdır. Bu yaklaşım insanlara kendilerini düzeltme şansı veriyor gibi görünüyor olabilir, ancak daha önce de belirtildiği gibi, düşünmeyen insanlar kendilerini düzeltmeyeceklerdir. Böyle bir kullanıcı engeli aşmak için kuklalar kullanmazsa, engel süresi boyunca daha kurnaz, daha sabırlı ve Vikipedi'ye sorun çıkarma konusunda daha yetenekli hale gelecektir.
Teoride, Vikipedi'ye bir ansiklopedi oluşturmak amacı için gelmeyen kişiler kesin ve kalıcı olarak engellenmelidir. Ancak yetkililere misilleme yapılabileceği ve topluluktan uzaklaştırılması gereken birçok sahte Vikipedi yazarının yetkilileri kovmak için sayılarına güvenebileceği düşünüldüğünde, yetkililer de çaresizce kendilerini korumalıdır. Bu aptalı oynamak değil, bazen adeta bir pislik çukuru gibi olan topluluğa bir uyum ve uzlaşmadır.
Bu nedenle engelin uzunluğunu hesaplamak için Fibonacci dizisini kullanmayı düşünebiliriz. Kısaca, ilk engel sadece 1 ila birkaç gün sürer ve sonraki her engel bir önceki engelin 1.618 katıdır. Bu yöntem, kendilerini sorgulamayacak olanların yanlışlarını etkili bir şekilde önleyemese de, en azından hoşgörülü görünür ve işlemi yapan yetkili, en hafif engelleme uzunluğunu seçtiğini ve bu nedenle engelleme uzunluğu nedeniyle misillemeye uğramayacağı söylenebilir.
İlk engel 1 gün ise, ilk on engel şöyle olacaktır: 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89 gün. Ve bu yaklaşımın garip bir sonucu var, kalıcı engel olmayacak, ancak örneğin 28.657 gün engelleme olabilir.
Bu ifade ironik mi?
[kaynağı değiştir]Hayır. Bu çok ciddi bir tartışma. Vikipedi bazen bir pislik çukuru olabildiğinden, duruma bir çözüm bulmamız gerekir.