Vidin Çarlığı
| 1257/1356-1396 | |||||||||
.svg) Bayrak
.png) Arma
| |||||||||
.svg) | |||||||||
| Başkent | Vidin, Bulgaristan | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Bulgarca | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Çar | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Vidin Çarlığı, 1257'de kurulan ve 1356-1396 arasında Vidin merkezli olarak yarı bağımsız yaşayan Orta Çağ Bulgar devletçiği.
Osmanlı İmparatorluğu 1396 yılında Niğbolu zaferinden sonra devletçiği ilhak etti.
Kuruluşu
[değiştir | kaynağı değiştir]
1257 yılında Macar kralının üvey oğlu Rostislav Mihailoviç Vidin'i zaptedip Bulgar İmparatorluğu'nun başkenti Tırnovo'yu ele geçirmeye çalıştı. Başarılı olamayınca çekildiği Vidin'de Bulgar Çarı unvanına sahip olduğunu iddia etti ve Macar Krallığınca bu unvanla tanındı.[1] Bu şekilde Bulgar toprakları üzerinde ayrı bir prenslik, ardında ise despotluk halini alan Vidin, 1260 yılından itibaren Bulgar-Macar çekişmesine sahne oldu. 1356 yılında Bulgar Çarı İvan Aleksandr (1331-1371) Vidin ve çevresini oğlu İvan Sratsimir'e tevdi ederek bölgeyi yarı bağımsız bir prenslik haline getirdi.
Osmanlılar ve Macarlar arasında hakimiyet mücadelesi
[değiştir | kaynağı değiştir]1365 yılında Macar Krallığı Bulgar topraklarına saldırarak Vidin Çarlığı'nı işgal etti ve bölgede geniş çaplı bir katolikleştirme siyaseti izledi. 1369 yılında Bulgar Çarı İvan Aleksandr, Eflak ve Dobruca Prenslikleriyle ittifaka girdi ve önce askerî sonra ise diplomatik çabalar sonucu Vidin Çarlığı'nı (Tırnovo merkezli) Bulgar Çarlığı'na bağlamayı başardı.
Osmanlıların 1371 yılında Sırplara karşı Çirmen zaferi ve 1367-1373 Savaşı'nda Bulgarları kesin yenilgiye uğratması üzerine Bulgar ve Sırp devletçikleri Osmanlı tâbiyetini kabul etmeye başladı.[2] Bu çerçevede, Vidin Çarlığı da tedricen Osmanlıların tâbiyetine girdi.[3] Bu çerçevede, Vidin Çarlığı tâbi devlet statüsünün gereklerinden biri olarak Osmanlı ordusunun üç seferinde (I. Murad'ın Konya Kuşatması (1386), Bulgaristan Seferi (1388) ve Kosova muharebesi (1389)) asker katkısı verdi.
Bununla birlikte, Macar nüfuzu da Vidin'de hâlâ sürüyordu ve Osmanlı-Macar rekabeti 1371-1396 arasında devam etti.[4] 1391 yılında Rumeli akıncılarından Mihaloğlu Firuz Bey Vidin'i ele geçirerek garnizon yerleştirdi ve buradan Eflak'a akın icra etti.[5] Bu harekâtla Firuz Bey Vidin Çarlığı üzerindeki Macar nüfuzunu tamamaen kaldırmayı hedefledi.[6]
Çarlığın sonu
[değiştir | kaynağı değiştir]
1396 yılında Osmanlıların Macaristan önderliğindeki Haçlı seferini Niğbolu Muharebesi'nde büyük bir yenilgiye uğratması, Vidin Çarlığı'nın da sonunu getirdi. Haçlı ordusunun Niğbolu'ya yürüyüşü sırasında kapılarını açan Vidin Çarı Stratsimir, Osmanlıların Niğbolu zaferi'nin ardından ise kapılarını bu defa batıya doğru yürüyen Yıldırım Beyazıt komutasındaki Osmanlı ordusuna açtı. İvan Stratsimir'i tutuklayarak Bursa'ya süren Beyazıt, Vidin Çarlığı'nı Osmanlı Devleti'ne kattı ve Rumeli Eyaleti'na bağlı bir sancak olarak teşkilatlandırdı.
Çarlığın ilhakından sonraki dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]Vidin Çarlığı'nın küçük çaplı ordusundaki askerler Osmanlıların hizmetine girerek sipahi, martolos ya da voynuk olarak görev yaptı. Fatih Sultan Mehmed dönemine ait kayıtlar, Vidin'in Osmanlı Devleti'ne ilhakından yaklaşık seksen yıl sonra bile sancaktaki askerler arasında Hristiyan Bulgarlar’ın yer aldığını göstermektedir.[7]
Bununla birlikte, Osmanlı Devleti'nin 1402 yılında Ankara yenilgisinden sonra Fetret Devri'ne girmesi Vidin'de de Osmanlılara karşı 1403 yılında bir isyan başlamasına neden olduysa da, sözkonusu isyan Süleyman Çelebi tarafından bastırıldı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The Late Medieval Balkans - A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest", John V. A. Fine
- ^ "Çirmen Savaşı’nın Balkan Tarihindeki Yeri", Fahamettin Başar, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, sy.1, İstanbul (2010), s.55
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Vidin" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (2013), c.43, s.104". 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
- ^ "Ortaçağ ve Osmanlı Döneminde Vidin", Ayşe Kayapınar, Ege ve Balkan Araştırmaları Dergisi, İzmir (2015), s.80-81
- ^ "Kitâb-ı Cihân-nümâ, Mehmet Neşri, yay. Faik Reşit Unat, c.l, Ankara (1995), s.311
- ^ Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, Nicolae Jorga, çev. Nilüfer Epçeli, c.1, İstanbul (2OO5), s.254
- ^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MAD, sy.18