Västerås
| Västerås | |
|---|---|
 | |
 Arma | |
Takma adlar: Mälarstaden, Gurkstaden (Salatalık Kenti) | |
| İl | Västmanland ili |
| Bölge | Västmanland |
| Yüzölçümü | |
| • Şehir | 51.73 km² |
| Rakım | 17 m |
| Nüfus (2019) | |
| • Şehir | 127.799 |
| • Yoğunluk | 2,094/km² |
| • Kent | 154.049 |
| Zaman dilimi | UTC+01.00 |
Resmî site vasteras.se | |
Västerås, İsveç'in güney kuşağında bulunan bir kenttir. Şehir, Göller Yöresi'nin kuzeydoğusunda, başkent Stockholm'ün 106 km batısında ormanlık bir arazide kuruludur. Kentin nüfusu 100.000'den fazla olup İsveç'teki en büyük kentlerden biridir.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]
Västerås, İsveç'in ve Kuzey Avrupa'nın en eski yerleşimlerinden biridir. Kentin adı Västra Aros sözcüğünden gelmekte olup, Svartån Nehri'nin halicinden alınmıştır. Bölgedeki en eski yerleşim izleri, 11. yüzyıldan önceki Viking döneminden kalmadır. Bu yıllarda İsveç'in en büyük ikinci kenti olan Västerås, 12. yüzyılda bir piskoposluk merkezi oldu.
Kentin 7 km dışında bulunan ve Anundshög adı verilen tümülüs, İsveç'teki en büyük tümülüstür. Bu bölgedeki gömülen ölülerin yaklaşık 6. yüzyılda öldüğü düşünülmektedir.
Kent yüzyıllar boyunca büyük bir kent olduğundan ötürü, sürekli olarak katedral ve manastır inşaatlarına sahne oldu. Yine şehrin ilk arması 13. yüzyılda tasarlandı.
1527 yılında kral I. Gustav, meclisi Västerås'a topladı. Bu dönemde İsveç yavaşça Protestanlaşmaya başladı. Kentteki Rudbeckianska Gymnasiet 1623 yılında inşa edilmiş olup, İsveç'teki en eski lisedir. Bu lisenin mimarı Johannes Rudbeckius'tur.
18 ve 19. yüzyıllar boyunca kentte ve ülkede yaşanan tarımsal gelişmeler sonucunda, yörede salatalık yetişmeye başladı. Bu nedenle kente Gurkstaden (Salatalık Kenti) lakabı verildi.
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir] Västerås iklimi 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 10,2 | 11,3 | 19,4 | 25,9 | 29,0 | 33,6 | 36,0 | 35,2 | 27,8 | 20,5 | 13,8 | 12,1 | 36,0 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 6,1 | 6,4 | 12,1 | 18,5 | 24,1 | 26,4 | 28,6 | 27,4 | 21,7 | 15,7 | 11,3 | 7,3 | 17,1 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | −2,8 | −2,6 | 0,6 | 6,5 | 11,6 | 15,2 | 18,4 | 17,0 | 12,8 | 6,9 | 2,9 | −0,5 | 10,2 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −15,8 | −14,8 | −11,7 | −4,6 | −0,4 | 4,5 | 8,6 | 5,8 | 1,7 | −3,6 | −7,7 | −12,1 | 5,2 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −31 | −31,8 | −27,3 | −19,8 | −6 | −1,4 | 2,0 | 0,5 | −7 | −12 | −19 | −27 | −31,8 |
| Ortalama yağış (mm) | 45,2 | 35,2 | 26,5 | 31,9 | 44,5 | 67,9 | 71,2 | 80,1 | 44,5 | 56,6 | 55,7 | 49,5 | 608,8 |
Günümüz
[değiştir | kaynağı değiştir]
Västerås, sıklıkla bir sanayi kenti olarak bilinmekte olup lojistik ve perakende satışlar bakımından oldukça büyük bir pazardır. Yine kent halkı, kent isminin Västerås - Mälarstaden (Västerås - Mälaren Kenti) olarak değiştirilerek, turistler için cazip bir yer olması için çabalamaktadır. Şehirde yer alan Mälardalen Üniversitesi, yaklaşık 16,000 kayıtlı öğrencisiyle büyük bir öğretim kurumudur. Yine bütün bu ögeleri içeren bir armanın tasarımı günümüzde söz konusu olup, eski armanın yerine kullanılması planlanmaktadır. Şehir bunların dışında Skrapan adlı bir de gökdelene sahip olup yirmi dördüncü katında İsveç'in en yüksek kokteyl barını barındırmaktadır. Kent, futbol takımları ve buz hokeyi takımları ile ünlüdür.
Sanayi
[değiştir | kaynağı değiştir]1891 yılında hidroelektrik enerji üretimi için açılan türbin evi, Svartån Nehri'nin üzerinde kuruludur. Bu santralin inşası, ASEA adlı elektrik malzemeleri üreten şirketin de kurulmasına neden oldu. Bu şirket, daha sonra BBC Brown Boveri ile birleşerek ABB adını aldı. Kentte bunların dışında Finnslätten ve Saltängen bölgelerinde çeşitli sanayi birimleri yer almaktadır. Kentte kurulu olan diğer birtakım sanayi kuruluşları ise Northvolt, Bombardier, Outokumpu Copper ve IT gibi ünlü bazı şirketlerdir.
Ticaret
[değiştir | kaynağı değiştir]Västerås, bulunduğu konumu nedeniyle ticarete oldukça açık bir kenttir. Sadece barındırdığı karayolu ve demiryolu hatları ile değil, Svartån Nehri ve Mälaren Gölü aracılığıyla gemiler ile de ticaretin akışı mümkündür. Kentte ticari olarak en fazla öne çıkan şirket ICA AB olup, ülke çapında önemli bir ekonomik ağa sahiptir. Kent ayrıca kıyafet şirketi H&M'in de doğduğu yer olup, şirketin ilk merkezi 1947 yılında bu şehirde açılmıştır.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Västerås doğumlular
[değiştir | kaynağı değiştir]- Fredrik Johansson – müzisyen
- Patrik Berglund – buz hokeyi oyuncusu
- Maria Bonnevie – aktris
- Asa Carlsson – tenisçi
- Embee – hip hop yapımcısı
- Fronda – rap sanatçısı
- Patrik Isaksson – yüzücü
- Pontus Kåmark – futbolcu
- Niclas Lidström – buz hokeyi oyuncusu
- Pandora – şarkıcı
- Stefan Pettersson – futbolcu
- Promoe – rap sanatçısı
- Pugh Rogefeldt – müzisyen
- Linda Rosing – şarkıcı, siyasetçi, model
- Tommy Salo – buz hokeyi oyuncusu
- Bobo Stenson – caz piyanisti
- Gary Sundgren – futbolcu
- Esbjörn Svensson – caz piyanisti
- Tomas Tranströmer – şair
- Mai Zetterling – aktris
- Anders Widegren – mimar
Kardeş kentler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Lahti, Finlandiya
Randers, Danimarka
Ålesund, Norveç
Akureyri, İzlanda
České Budějovice, Çekya
Banja Luka, Bosna-Hersek
Kassel, Almanya
Phoenix, ABD
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Tätorternas landareal, folkmängd och invånare per km2 2000 och 2005" (xls) (İsveççe). Statistics Sweden. 18 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2009.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Västerås Resmî sitesi 11 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yerel kent portali 12 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Westeraas 17 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Antik kent
- Resimler
- Bäckby-Skälby.se
