Triklorosilan

Triklorosilan
Adlandırmalar
	IUPAC adı triklorosilan
	Diğer adlar silil triklorür, silikokloroform
Tanımlayıcılar
CAS numarası	10025-78-2 ;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü;
ChemSpider	23196 ;
ECHA InfoCard	100.030.026
EC Numarası	233-042-5;
PubChem CID	24811;
RTECS numarası	VV5950000;
UNII	QZY2645L6V ;
UN numarası	1295
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID4029301 ;
	InChI InChI=1S/Cl3HSi/c1-4(2)3/h4H Key: ZDHXKXAHOVTTAH-UHFFFAOYSA-N ; InChI=1/Cl3HSi/c1-4(2)3/h4H Key: ZDHXKXAHOVTTAH-UHFFFAOYAH;
	SMILES Cl[SiH](Cl)Cl;
Özellikler
Molekül formülü	HCl3Si
Molekül kütlesi	135,45 g/mol
Görünüm	renksiz sıvı
Yoğunluk	1,342 g/cm3
Erime noktası	-1.266 °C (-2.247 °F; -993 K)
Kaynama noktası	318 °C (604 °F; 591 K)
Çözünürlük (su içinde)	hidroliz
Tehlikeler
	GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	Danger
Tehlike ifadeleri	H224, H250, H302, H314, H332
Önlem ifadeleri	P231, P280, P305+P351+P338+P310, P310, P370+P378
NFPA 704; (yangın karosu)	3 4 2 W
Parlama noktası	-27 °C (-17 °F; 246 K)
Kendiliğinden tutuşma; sıcaklığı	185 °C (365 °F; 458 K)
Patlama sınırları	1.2–90.5%
Güvenlik bilgi formu (SDS)	ICSC 0591
Benzeyen bileşikler
Benzeyen chlorosilanes	Klorosilan; Diklorosilan; Diklorometilsilan; Klorodimetilsilan; Silisyum tetraklorür
Benzeyen bileşikler	Triflorosilan; Tribromosilan; Kloroform
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

Triklorosilan, HCl₃Si formülüne sahip inorganik bir bileşiktir. Renksiz, uçucu bir sıvıdır. Saflaştırılmış triklorosilan, yarı iletken endüstrisinde ultra saf silisyumun ana öncülüdür. Suda, hidroklorik asit verirken bir siloksan polimeri üretmek için hızla ayrışır. Reaktivitesi ve geniş kullanılabilirliği nedeniyle, silisyum içeren organik bileşiklerin sentezinde sıklıkla kullanılır.^[1] 31.8 °C'de kaynar.

Üretim

Triklorosilan, toz hâline getirilmiş metalürjik dereceli silisyum 300 °C'de üfleme hidrojen klorür ile işlenmesiyle üretilir. Kimyasal denklemde açıklandığı gibi hidrojen de üretilir:

Si + 3 HCl → HCl₃Si + H₂

%80-90 verim alınabilir. Ana yan ürünler silisyum tetraklorür (kimyasal formül SiCl4), hekzaklorodisilan (Si2Cl6) ve diklorosilandır (H2SiCl2), bunlardan triklorosilan damıtma yoluyla ayrılabilir.

Kullanım alanları

Triklorosilan, saflaştırılmış polisilisyum üretiminde kullanılan temel bileşendir.

Güvenlik

SiO2, klor (Cl) gazı, hidrojen klorür (HCl) ve ısı üreten su (H2O) ile şiddetli reaksiyona girer.^[2] Bir güvenlik bilgi formuna göre, triklorosilan döküntüleri, bir veya iki kısım triklorosilan başına NaOH veya NaHCO3 kullanılarak nötralize edilebilir.^[3]

Kaynakça

^ Lianhong Xu, Ravi Kurukulasuriya, "Trichlorosilane" Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis, 2006. DOI:10.1002/047084289X.rt213.pub2
^ Trichlorosilane: Safety Data Sheet P-4823 (PDF). Linde Inc. 3 Şubat 2022. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mart 2023.
^ Hazardous Substance Fact Sheet: Trichlorosilane (PDF). New jersey department of health. October 2010. 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mart 2023.

[1] Lianhong Xu, Ravi Kurukulasuriya, "Trichlorosilane" Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis, 2006. DOI:10.1002/047084289X.rt213.pub2

[2] Trichlorosilane: Safety Data Sheet P-4823 (PDF). Linde Inc. 3 Şubat 2022. 15 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mart 2023.

[3] Hazardous Substance Fact Sheet: Trichlorosilane (PDF). New jersey department of health. October 2010. 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Mart 2023.

[1]

[2]

[3]