Teslim Töre
Teslim Töre | |
|---|---|
| Doğum | 8 Haziran 1939 Malatya, Akçadağ, Gölpınar |
| Ölüm | 24 Kasım 2019 (80 yaşında) Bern, İsviçre |
| Ölüm sebebi | Kanser |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı, İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Organizasyon | TİP (1963-?) THKO (1971-1976) THKO-MB (1976-1980) TKEP (1980-1994) BSP (1994-1996) ÖDP (1996-) |
| Evlilik | Fatma İrier[1] |
| Çocuk(lar) | Muazzez Töre, Sidenur Töre[2] |
Teslim Töre (8 Haziran 1939, Malatya - 24 Kasım 2019, Bern), Türk sosyalist devrimci, yazar, 68 Kuşağı önderlerinden ve THKO, TKEP, BSP, ÖDP gibi örgütlerin kurucularındandır.[3][4][5]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]8 Haziran 1939'da Malatya'nın Akçadağ ilçesinin Gölpınar köyünde annesi Türk olmakla birlikte Kürt Alevi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailevi sorunlardan dolayı ortaokul ikinci sınıftayken okulu terk etmek zorunda kaldı.[6]
Siyasete atılışı
[değiştir | kaynağı değiştir]1963 yılında Türkiye İşçi Partisi'ne üye oldu. 1965'te TİP Akçadağ İlçe Başkanlığına seçildi. Aynı sürede, Malatya'da çıkartılan yerel gazete Haşhaş'ta baş muhabirlik yaptı. Yazmış olduğu yazılardan dolayı yargılandı. 1969'da yayınlanmış bir bildiriden dolayı, altında imzası bulunan 6 arkadaşı ile birlikte tutuklanıp, Malatya Cezaevi'ne gönderildi. 3 ay sonra yapılan ilk duruşmasında tahliye oldu. Aynı yıl yapılan milletvekili seçimlerinde, Malatya'da bağımsız milletvekili adayı oldu. Ancak seçim sırasında devletin anti-demokratik ve adaletsiz olduğunu öne sürerek protesto amacıyla adaylıktan çekildi.[3]
TİP içerisinde yaşanan ayrışmada Milli Demokratik Devrim (MDD) çizgisini savundu ve Deniz Gezmiş ve arkadaşları ile THKO'nun kuruluşunda yer aldı. 1971 Mayısında THKO'nun Malatya-Adıyaman bölgesinin Nurhak Dağı'nda ağır darbe alıp dağılmasından sonra, yasa dışı yollarla Suriye'ye geçerek, Şam'daki Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile ilişkiye geçti. İki buçuk yıl boyunca orada kaldı.[4] THKO'nun cezaevi dışında bulunan kendi yönetimindeki kadrolarıyla 1974 yılında Mücadelede Birlik adlı bir broşür/kitap kaleme aldı. Bu yazıda Türkiye'nin önündeki devrimci aşamanın Milli Demokratik Devrim olduğu kabul ediliyor ama devrimci savaşımın temel alanının kırsal alanlar olduğu anlayışı terk ediliyor, yerine temel alanın kentlere geçiş için bir sıçrama alanı olması ve işçi sınıfının esas alınması gerektiği anlayışı ikame ediliyordu. Ordu örgütlenmesi değil de partiye yönelinmesi gerektiği bir başka farklılaşmaydı.[7]
1974'te tekrar Türkiye'ye döndü. 1974 genel affından yararlanarak cezaevlerinden çıkan THKO'lularla Geçici Merkez Komitesi'ni (THKO-GMK) oluşturdu ve içinde yer aldı. 1976'da ideolojik ayrılık nedeniyle bölünme yaşandı.[a] Ayrılıktan sonra Töre arkadaşlarıyla birlikte Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu-Mücadelede Birlik (THKO-MB) adında bir örgüt kurdu. Örgüt Doğu illerinde örgütlendi. 1977'de örgütün (THKO-MB) bir Kürt köylü örgütüne mi yoksa işçi sınıfı partisine mi dönüşmesi gerektiği tartışıldığı bir konferans yapıldı ve işçi sınıfı partisine dönüşmesine karar verildi.[4]
1 Mayıs 1980'de THKO-MB yapmış olduğu Kongre ile, Türkiye Komünist Emek Partisi'ni (TKEP) kurarak kendini feshetti. Türkiye'de yapılan TKEP'in bu kuruluş kongresinde, Teslim Töre, TKEP'in genel sekreterliğine seçildi.
12 Eylül sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası tekrar yurt dışına çıktı. 1988'e kadar yurt dışında kaldığı sürece Şam'da, Beyrut'ta, Budapeşte'de, Sofya'da yapılan çeşitli toplantılara katıldı.
1982'de 8 Türk ve Kürt örgüt ve partisinin[b] içinde yer aldığı Faşizme Karşı Birleşik Direniş Cephesi'nin (FKBDC) kuruluşunda yer aldı. TKEP adına bu cephenin yönetiminde yer aldı. Bunu takip eden süreçte, 1984'te Sol Birlik adında, 6 Kürt ve Türk parti ve örgütünün[c] içinde yer aldığı bir platformun kuruculuğunda ve yönetiminde yer aldı.
Ağustos 1988'de tekrar Türkiye'ye döndü. 5 yıl İstanbul da TKEP sekreteri olarak illegal çalışmalar yaptı. 1993'te İstanbul'da yakalandı. Cezaevine gönderildi. 11 Eylül 2001'de tahliye oldu.[4]
Cezaevinde Birleşik Sosyalist Parti'nin (BSP) kuruluşunda, kurucu üye olarak yer aldı. BSP'nin Halkın Demokrasi Partisi (HADEP) ile 1994'te ittifak yaparak oluşturmuş olduğu seçim platformunun milletvekili adayı olarak Gaziantep'te seçime katıldı. Yine cezaevinde, 1996'da kurulan Özgürlük ve Dayanışma Partisi'nin (ÖDP) kurucu üyesi oldu. Cezaevinden tahliye olduktan sonra, politikaya kurucu üyesi olduğu ÖDP ile devam etti. 2002'de yapılan parti kongresinde ÖDP'nin Parti Meclisi Üyeliğine seçildi.[10]
Yargılandığı dava kapsamında 2004'teki duruşmasında 18 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 2003'te İsviçre'ye giderek iltica talebinde bulundu. 6 Eylül 2004'te ilticası kabul edildi. İsviçre'nin Bern şehrinde kanser tedavisi gördüğü hastanede 24 Kasım 2019 günü yaşamını yitirdi. Mezarı Karacaahmet Mezarlığı'nda Sinan Cemgil'in yanında bulunmaktadır.[3]
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mücadelede Birlik (1974)
- THKO Hareketi ve Bazı Anılar (1977)
- Marksizm ve Sorunlarımız (1992)
- Kapitalizm Sosyalizm Örgüt (1994)
- Birey Toplum Sistem ve Globalizm (2002) ISBN 9789757414872
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Yoldaş-Heval'in 2. sayısının hazırlığı sırasında THKO-GMK üyelerinin çoğunluğunun Çin Komünist Partisi-Arnavutluk Emek Partisi zemininde yer aldığı ve yeni sayının kapağına "Sovyet Sosyal Emperyalizmi" görüşünü yazma kararı aldıkları öğrenildiğinde Sovyetler Birliği Komünist Partisi eğilimli "Mücadelede Birlik" kökenliler bu duruma karşı çıktılar ve bir bölünme yaşandı.[7]
- ^ TKEP, Acilciler, İşçinin Sesi, TEP, Dev-Savaş, Dev-Yol, SVP ve PKK[8]
- ^ TKEP, TKP, TİP, TSİP, PPKK ve TKSP[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Fatma İrier yaşamını yitirdi". 27 Eylül 2022. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2025.
- ^ "Sidenur Töre babası Teslim Töre'yi uğurladığı türkünün hikayesini anlattı". 3 Aralık 2019. 10 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2025.
- ^ a b c "68 Kuşağı'ndan Teslim Töre Yaşamını Yitirdi". Bianet. 24 Kasım 2019. 21 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2025.
- ^ a b c d "Devrimci hareketin acı kaybı: Teslim Töre". SYKP. 24 Kasım 2019.
- ^ "68 kuşağı öncülerinden Teslim Töre yaşamını yitirdi". Rudaw. 24 Kasım 2019.
- ^ "Teslim Töre". TEDAV. 5 Şubat 2022.
- ^ a b Akyol, Hüseyin (Şubat 2022). Özçelik, Bülent (Ed.). Türkiye'de Sol Örgütler (3. bas.). Phoenix. s. 126. ISBN 978-605-5738-42-6.
- ^ "Devrimci Yol–Devrimci Sol Çatışması". nesra.org. 25 Kasım 2013. 6 Ağustos 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2025.
- ^ "TÜSTAV Sol Birlik dergi arşivi". TÜSTAV. 10 Temmuz 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2025.
- ^ "Teslim Töre Son Yolculuğuna Uğurlandı". Bianet. 28 Kasım 2019.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1939 doğumlular
- 2019'da ölenler
- Türk aktivistler
- Türk devrimciler
- Türk komünistler
- Türk sosyalistler
- Türk Marksistler
- Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu
- Malatya ili doğumlu siyasetçiler
- Bern'de ölenler
- Karacaahmet Mezarlığı'na defnedilenler
- 68 kuşağı
- Kanserden ölenler
- Türkiye İşçi Partisi (1961) mensubu siyasetçiler
- Malatya ili doğumlu yazarlar