Tarhunna

Adana Müzesinde Tarhunna heykeli

Tarḫunna veya Tarḫuna/Tarhunda, çok tanrılı Eski Çağ dinlerinde farklı isimlerle tapınılan Fırtına Tanrısı'nın, Anadolu'da M.Ö. II. ve I. binyıllarda konuşulan Luvice'deki adıdır.

Fırtına tanrısı Hattice'de Taru; Luvice'de Tarhunt(a); hiyeroglif Luvicesi’nde Tarhu, Tarhunda ya da Tarhunzas; Hurrice Teşup gibi isimlerle anılmıştır. Greklerdeki adı ise Zeus'tur. Kelimenin kökü ("tarh"- kısmı); "fethetmek, yenmek” anlamında Hititçe bir fiildir.

Tarhunna adı, MÖ 1400-612 dönemine ait Hitit ve Asur kaynaklarında geçer. Son­raki dönemlerde ise, Kilikya bölgesindeki kişi adlarında bu ada rastlanır. Mitolojik anlatılarda da adı sıkça geçmektedir. Urartulara Teşebi ve Huba adlarıyla geçmiştir.

Simgesi, üç çatallı yıldırım; kutsal hay­vanı ise boğadır. Bu tanrı, sanat yapıtlarında ya boğa ile simgelenmiş ya da boğaya binmiş olarak gösterilmiştir. Eşi, güneş tanrıçası Arinna'dır.

Görevi

Tarḫunna'nın havanın çeşitli tezahürlerinden, özellikle gök gürültüsü, şimşek, yağmur, bulutlar ve fırtınalardan sorumlu olduğuna, göklere ve dağlara hükmettiğine inanılırdı. Verimli tarlalar ve iyi hasatlar mı yoksa kuraklık ve kıtlık mı olacağına karar verenin O olduğuna inanılır ve O'na tanrıların hükümdarı olarak muamele edilirdi.

Tarḫunna, Hatti ülkesini tanrılar adına yöneten Hitit kralının konumunu meşrulaştırdı. Krallığı ve devletin diğer kurumlarını, aynı zamanda sınırları ve yolları da gözetlediğine inanılırdı.

Tarhunna tasvirleri

Adana'daki arabalı Tarhunna heykeli

Adana'nın Yüreğir ilçesinin Cine Köyü yakınlarında bir tarlanın içinde tesadüfen bulunmuş bir heykeldir. Siyah bazalt taştan iki boğanın çektiği savaş arabası ile araba üzerindeki kalker taşından yapılma, boyu iki metreyi geçen tanrı heykelini içeren kompozisyon, yapıldığı dönemin olaylarını ve inançlarını yansıtan önemli bir eserdir. Kitabesinde "Ben Adania’nın tanrısıyım" diye yazmaktadır. Adana Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir.

İmamkulu Anıtı

Ana madde: İmamkullu kaya kabartması

Kayseri'nin İmamkulu Köyü’nde bulunan bir Hitit anıtıdır. Anıtta bir prens betimlenir. Prensin önünde, başları öne eğik üç dağ tanrısının sırtlarına basan "Fırtına Tanrısı (Teşup)" boğa koşulu arabasında betimlenmiştir. Boğa tanrılarını aslan başlı demonlar yukarı kaldırdıkları ellerinde taşırlar.

Eflatunpınar Anıtı

Ana madde: Eflatunpınar

Beyşehir ilçesinde, Beyşehir Gölü'ne yaklaşık on kilometre mesafedeki bir geç Hitit anıtıdır. Anıtın ön yüzündeki zengin kompozisyonda Güneş Tanrıçası ve Fırtına Tanrısı olduğu düşünülen bir çift betimlenir.