Tahta
Tahta, ağaçların gövdelerini ve dallarını meydana getiren sert bir maddedir. İnşaat malzemesi, kâğıt ve yakıt yapımında ham madde olarak kullanılmaktadır. Ayrıca tahta yalıtkan bir maddedir. Tahtanın biraz ıslatılmış hâli ise iletken olur. Böylelikle elektrik çarpmaları gibi durumlarda kuru tahtadan yararlanılabilir.[1]
Kimyasal özellikleri ve yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tahta veya odun bünyesinde çok sayıda kimyasal bileşikler bulunduran heterojen bir karışımdır. Karışımlar saf madde değildirler. Çünkü karışımlar farklı cins moleküllerin bir araya gelerek oluşturduğu maddedir. Tahtanın element içeriklerine göre kimyasal analizi yapıldığında yaklaşık olarak %50 karbon, %42 oksijen, %6 hidrojen, %1 azot (nitrojen) ve %1 oranında diğer elementler (kalsiyum, potasyum, sodyum, magnezyum, demir ve manganez gibi) içerdiği görülür.[2] Ayrıca çok düşük miktarlarda sülfür, klor, silikon ve fosfor içerir.
Odunun kimyasal yapısı, üç ana grupta incelenir. Bunlar:
- Selüloz: Beyaz renkte güneş ışığı etkisi ile rengini değiştirmeyen, ağaca esneklik ve eğilme yeteneği veren maddedir. Ağaç içindeki oranı, kuru ağaç ağırlığının %50-60'ı kadardır. Kağıt üretiminin temel gerecidir. Kimyasal formülü C6H10O5 tir.
- Lignin: Selüloz yapısının miselleri arasına yerleşmiş olan lignin maddesi selülozun aksine esneklik kabiliyeti olmayan gevrek bir maddedir ve ağaca sertliğini kazandırır. Lignin ağaçların otsu bitkilerden ayrılmasını sağlayan madde olup ağacın yapısındaki lignin miktarı %14-24 oranındadır.
- Hemiselüloz: Kimyasal bileşikleri itibarıyla polisakkaritlerden olan hemiselülozlar hidrolize edildikleri zaman şekere dönüşürler. Ağaç içerisinde %15-25 oranında bulunurlar.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kanada'nın New Brunswick eyaletinde 2011 yılında yapılan bir keşifte, en eski bitkilerin yaklaşık 395 ila 400 milyon yıl öncesinde büyümüş ahşap olduğunu keşfetti. Tahta, radyokarbon tarihleme yöntemi ile tarihlendirilebilir ve bazı türlerde dendrokronoloji ile ahşap bir nesne oluştuğunda çıkarımlar yapmak için tarihlenebilir. İnsanlar, binlerce yıldır tahta kullandılar. İnsanlar odunu başta katı yakıt ya da ev, âlet, silah, mobilya, ambalaj, müzikal enstrüman ve kağıt yapmak için bir inşa malzemesi olarak kullandılar. Ahşaptan yapılan yapılar on bin yıl geriye dönmüştür. Avrupa Neolitik ev gibi binalar öncelikle ahşaptan yapılmıştır. Son zamanlarda ahşap kullanımı, çelik ve bronz malzemelerin yapımına eklenmesiyle değiştirildi. Ağaç halka genişliklerinde ve izotopik zenginliklerde yıl-yıl değişimi o sırada hakim olan iklime ipucu verir.[3]
Kullanım alanları
[değiştir | kaynağı değiştir]Yakıt olarak kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tahta yüzyıllardan beri yakıt olarak kullanılmaktadır. Sert odunlar yumuşak odunlara tercih edilir çünkü sert odunlar yanarken daha az duman çıkarır ve daha uzun süre yanarlar. Günümüzde evlerdeki şömineler ve sobalar evi ısıtmanın yanında eve ambiyans kazandırmak amacıyla da eklenir.
Yapı malzemesi olarak kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tahta ayrıca yapı malzemesi olarak da önemli bir yere sahiptir. Ahşap ev ve mobilya yapımında ve denizcilikte insanlığın ilk zamanlarından beri kullanılmaktadır. 19. yüzyılın sonuna kadar deniz araçlarının neredeyse tamamı tahtadan yapılmıştır.[4] Bugün de tekne yapımındaki önemini korumaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The EPA Declared That Burning Wood is Carbon Neutral. It's Actually a Lot More Complicated". 30 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2022.
- ^ Briffa, K.; Shishov, V.V.; Melvin, T.M.; Vaganov, E.A.; Grudd, H.; Hantemirov (2008). "Trends in recent temperature and radial tree growth spanning 2000 years across northwest Eurasia". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 363 (1501): 2271-2284. doi:10.1098/rstb.2007.2199. PMC 2606779
. PMID 18048299.
- ^ Record, Samuel James (1914). The Mechanical Properties of Wood: Including a Discussion of the Factors Affecting the Mechanical Properties, and Methods of Timber Testing (İngilizce). J. Wiley & Sons, Incorporated. s. 51.
The term heartwood derives solely from its position and not from any vital importance to the tree as a tree can thrive with heart completely decayed.
- ^ "Timber Plus Toolbox, Selecting timber, Characteristics of timber, Structure of hardwoods". nationalvetcontent.edu.au. 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
| Botaniğin dalları |  | |
|---|---|---|
| Bitkiler | ||
| Bitki kısımları | ||
| Bitki hücreleri | ||
| Bitki yaşam dönemleri | ||
| Bitki taksonomisi | ||
 | Botanik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Malzeme ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |