Rus-Japon Savaşı

Rus-Japon Savaşı
	; Üst: Bir savaş gemisi: Saat yönü soldan: Japon piyadesi, Japon süvarisi, İki Rus gemisi, Port Arthur kuşatmasında Rus askerleri çukurda yatan ölü Japon askerleri üzerinde ayakta duruyor.
Tarih	8 Şubat 1904 – 5 Eylül 1905; (1 yıl, 6 ay, 4 hafta)
Bölge	Mançurya, Sarı Deniz
Sonuç	Japon zaferi; Portsmouth Antlaşması
Taraflar
Rus İmparatorluğu	Japon İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Çar II. Nikolay; Aleksey Kuropatkin; Stepan Makarov (ölü); Zinovy Rozhestvensky	İmparator Meiji; Oyama Iwao; Heihachiro Togo
Güçler
1,365,000 700,000 (mobilize);	1,200,000 (toplam) 650,000 (mobilize);
Kayıplar
34,000–52,623 savaşta/yaralardan ölen; 9,300–18,830 hastalıktan ölen; 146,032 yaralı; 74,369 tutsak; Toplam: 43,300–120,000	47,152–47,400 savaşta ölen; 11,424–11,500 yaralardan ölen; 21,802–27,200 hastalıktan ölen; Toplam: 58,000–86,100
	20,000 Çinli ölü

Rus-Japon Savaşı (Japonca: 日露戦争; Niçi-Ro Sensō: Japon-Rus Savaşı, Rusça: Русско-японская война / Russko-yaponskaya voyna), Japonya'nın Rusya'yı Uzak Doğu'daki yayılmacı politikadan vazgeçmek zorunda bıraktığı askeri çatışma (1904-1905). Kore ve Mançurya üzerindeki nüfuz çekişmesinden kaynaklanan savaşın önemli sonuçlarından biri de bir Asya devletinin modern çağda ilk kez bir Avrupa devletini yenilgiye uğratmasıydı.

Arka plan ve savaşın gelişmesi

Çar II. Nikolay, Ascher'e göre savaşa hem kibir hem de cehaletle girmişti: Japonya'yı “aşağı bir Asya devleti” olarak görmüş, Rus ordusunun gücüne aşırı güvenmişti. Ancak Japonya modern, organize ve sanayileşmiş bir güçtü; Rusya ise hâlâ verimsiz, merkeziyetsiz ve bürokratik açıdan hantaldı.^[4]

Savaş, Rusya'nın birliklerini Mançurya'dan geri çekmesine ilişkin anlaşmaya uymaması üzerine, Japonların Lüshunkou'daki (Port Arthur) Rus kuvvetlerine sürpriz bir saldırı düzenlemesiyle başladı (8 Şubat 1904). Yeni inşa edilmiş olan (1891-1903) Trans-Sibirya Demiryolu'na karşın Rusya'nın Mançurya'daki sınırlı kuvvetlerine takviye asker ve donanım gönderebilmesi için gerekli ulaşım olanakları hâlâ yetersizdi. Öte yandan komutanlık düzeyindeki başarısızlıkların da etkisiyle Ruslar Lüshunkou'un düşüşü (Ocak 1905) ve Mukden Muharebesi'yle (Şubat-Mart 1905) noktalanan bir dizi yenilgi aldılar.

Mayıs 1905'te Tsuşima Boğazlarındaki bir çarpışmada, Japon amirali Togo Heihaçiro Rus kuvvetlerine yardım etmek üzere Ekim 1904'te Baltık kıyısındaki Liepaja (Libau) limanından yola çıkmış olan ve Vladivostok'a ulaşmaya çalışan Amiral Zinovy Rozhestvensky komutasındaki Rus Baltık Filosunu yok etti. Bu ağır yenilgiyle birlikte Rus Çarlığı'nda gelişen devrimci hareket, Çar II. Nikolay'ı barış görüşmelerine oturmaya zorladı.

Sonuçları

Portsmouth antlaşması

ABD başkanı Theodore Roosevelt 9 Ağustos - 5 Eylül 1905 arasında New Hampshire'daki Portsmouth'da toplanan barış konferansında arabuluculuk görevini üstlendi. Kabul edilen Portsmouth Antlaşması'yla Japonya Liaodong Yarımadası'nın, Lüshun'a giden Güney Mançurya demiryolunun ve Sahalin Adası'nın yarısının denetimini eline geçirdi. Buna karşılık Rusya, Mançurya'nın kuzeyini nüfuzu altında tutmaya devam etti.

Savaşın yenilgiyle sonuçlanması, Rus İmparatorluğu'nun uluslararası saygınlığını zedeledi ve içeride büyük bir siyasal sarsıntıya yol açtı. Ascher'e göre bu yenilgi, halkın rejime duyduğu güveni sarstı ve 1905 Devrimi’ne giden süreci hızlandırdı. Çar II. Nikolay’ın danışmanı olan Maliye Bakanı Sergei Vitte, savaşın ardından devletin mali dengesini korumaya çalıştı ve Portsmouth Antlaşması müzakerelerinde Rusya’yı temsil etti.^[4]

Diplomatik sonuçlar

Portsmouth Antlaşması’nda Rus heyetine Sergey Vitte başkanlık etti. Ascher’e göre Vitte, Rusya’nın uluslararası itibar kaybını asgariye indirmek ve ülkenin ekonomik istikrarını korumak için pragmatik bir diplomasi yürüttü.^[4]

Rusya üzerindeki etkisi

Ascher, savaş yenilgisinin Çarlık rejiminin meşruiyetini zayıflattığını ve işçiler ile köylüler arasında devrimci hareketleri tetiklediğini vurgular. Vitte’nin sanayileşme politikalarıyla yaratılan sosyo-ekonomik gerilimler, bu dönemde patlak veren 1905 Devrimi’nin arka planında belirleyici olmuştur.^[4] Ascher’e göre, Rus-Japon Savaşı, otokrasiyi meşruiyet açısından zayıflatmış; Vitte’nin sanayileştirme ve mali reform projeleriyle yükselen devlete duyulan güven yerini ‘rejimin kendi halkına ve ordusuna karşı zaafı’ algısına bırakmıştı.^[4] Savaş, hazineyi iflas noktasına getirdi, işçi ücretleri düştü, gıda fiyatları arttı ve toplum genelinde rejime karşı öfke yayıldı.^[4]

Osmanlı İmparatorluğu'nda savaşın sonucunun yorumlanması

Rus-Japon Savaşı, Osmanlı İmparatorluğu’nda hem halk hem de aydın kesim tarafından dikkatle izlenmiştir. Osmanlı kamuoyu genel olarak Japonya’nın zaferini coşkuyla karşılamış, Rusya’nın yenilgisi imparatorluk genelinde memnuniyet yaratmıştır.^[5] Dönemin Osmanlı basınında Japonya’nın başarısı, “Doğu’nun Batı’ya karşı zaferi” olarak yorumlanmış; gazetelerde Japon modernleşmesi, disiplini ve bilime verdiği önem örnek gösterilmiştir.^[6] Resmî düzeyde Osmanlı yönetimi, Rusya ile diplomatik ilişkileri zedelememek adına temkinli davranmış olsa da, Japonya'nın zaferi imparatorlukta özellikle genç aydınlar arasında büyük bir moral etkisi yaratmıştır.^[7] Savaşın ardından II. Abdülhamid döneminde Japonya, Osmanlı reformcuları için bir modernleşme modeli olarak görülmeye başlanmış; “Asya’nın Batı karşısında da güçlü olabileceği” fikri yaygınlık kazanmıştır.^[8] Bu süreç, Osmanlı-Japon ilişkilerinin gelişmesinde dönüm noktalarından biri olarak değerlendirilir. Japonya'nın zaferi, Osmanlı aydın çevrelerinde “Doğu’nun uyanışı” olarak sembolleştirilmiş ve imparatorluğun kendi reform çabalarına entelektüel destek sağlamıştır.^[9]

İlgili Filmler

Nihon Kai Dai Kaisen (日本海大海戦, Japon Denizi Büyük Deniz Savaşı), (1969) Fragman4 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
203 Koochi (二百三高地, 203 Rakımlı Tepe), (1980) Fragman5 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız

Na sopkah Mançjurii

Kaynakça

^ ^a ^b Mitchell, T.J.; Smith, G.M. (1931). Casualties and Medical Statistics of the Great War. Londra: HMSO. s. 6. OCLC 14739880.
^ ^a ^b Dumas, S.; Vedel-Petersen, K.O. (1923). Losses of Life Caused By War. Oxford: Clarendon Press. ss. 57-9.
^ ^a ^b Matthew White. "Mid-Range Wars and Atrocities of the Twentieth Century – Russo-Japanese War". Historical Atlas of the Twentieth Century. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2020.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Abraham Ascher, The Russian Revolution. London: Oneworld Publications, 2014. Chapter 1: “The Road to Revolution”, pp. 25–40.
^ Ekrem Akman ve Rachid Chikhou, "The Ottoman Position on the Russo-Japanese War in the Far East (1896–1905)", RIMAK International Journal of Humanities and Social Sciences, cilt 4, sayı 7, 2022, ss. 172–180.
^ Merthan Dündar, "Japan in the Turkish Press: An Essay on Books Written about Japan in Ottoman Script during the 19th and 20th Centuries", Memoirs of the Research Department of the Toyo Bunko, No. 7, 2009, ss. 47–63.
^ Ekrem Akman ve Rachid Chikhou, "The Ottoman Position on the Russo-Japanese War in the Far East (1896–1905)", RIMAK International Journal of Humanities and Social Sciences, 2022, s. 175.
^ Uğur Demirbaş, "Rising Sun over Bear: The Impact of the Russo-Japanese War on the Young Turks", Academia.edu, erişim tarihi: 6 Kasım 2025.
^ Çekiç Can Eyüp, "Relations Between Japan and the Ottoman Empire in Western Press on the Eve of the First World War", Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 2024, ss. 234–240.

Dış bağlantılar

Русско-Японская война на море 1904-1905 г.г.26 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Wikimedia Commons'ta Rus-Japon Savaşı ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

[MitchellSmith31_6-1] Mitchell, T.J.; Smith, G.M. (1931). Casualties and Medical Statistics of the Great War. Londra: HMSO. s. 6. OCLC 14739880.

[DumasV-P23-2] Dumas, S.; Vedel-Petersen, K.O. (1923). Losses of Life Caused By War. Oxford: Clarendon Press. ss. 57-9.

[HAotTC-3] Matthew White. "Mid-Range Wars and Atrocities of the Twentieth Century – Russo-Japanese War". Historical Atlas of the Twentieth Century. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2020.

[:0-4] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Abraham Ascher, The Russian Revolution. London: Oneworld Publications, 2014. Chapter 1: “The Road to Revolution”, pp. 25–40.

[5] Ekrem Akman ve Rachid Chikhou, "The Ottoman Position on the Russo-Japanese War in the Far East (1896–1905)", RIMAK International Journal of Humanities and Social Sciences, cilt 4, sayı 7, 2022, ss. 172–180.

[6] Merthan Dündar, "Japan in the Turkish Press: An Essay on Books Written about Japan in Ottoman Script during the 19th and 20th Centuries", Memoirs of the Research Department of the Toyo Bunko, No. 7, 2009, ss. 47–63.

[7] Ekrem Akman ve Rachid Chikhou, "The Ottoman Position on the Russo-Japanese War in the Far East (1896–1905)", RIMAK International Journal of Humanities and Social Sciences, 2022, s. 175.

[8] Uğur Demirbaş, "Rising Sun over Bear: The Impact of the Russo-Japanese War on the Young Turks", Academia.edu, erişim tarihi: 6 Kasım 2025.

[9] Çekiç Can Eyüp, "Relations Between Japan and the Ottoman Empire in Western Press on the Eve of the First World War", Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 2024, ss. 234–240.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]