Rudolf Slansky
Rudolf Slansky | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 31 Temmuz 1901 Nezvěstice, Avusturya-Macaristan |
| Ölüm | 03 Aralık 1952 (51 yaşında) Prag, Çekoslovakya |
| Meslek | Politikacı |
Rudolf Slansky (31 Temmuz 1901 - 3 Aralık 1952), Çekoslovakya'nın komünist siyasetçisi. II. Dünya Savaşı'nın ardından komünist partinin genel sekreterliği görevinde bulunan ve Çekoslovakya'daki komünizm hareketinin önde gelen isimlerindendir.
Yugoslavya'nın lideri Tito ile SSSCB'nin lideri Stalin'in arasındaki uyuşmazlıktan sonra Sovyetler Birliği ile Doğu Avrupa Ülkeleri'nin daha fazla ayrışmasını önlemek adına uydu ülkeler arasında komünist parti liderlerinin egale edilme işlemi başladı.[1][2]
Bu liderler arasında Çekoslovakya'da bulunan Rudolf Slansky'de bulunuyordı ve beraber tutuklandığı 14 komünist lider ile yargılanarak idam edildi.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde Çekya'nın Plzen bölgesinde bulunan Nezvěstice kentinde doğdu. Yahudi bir ailede dünyaya gelerek, ilk eğitimini de Plzende aldı.[3]
I. Dünya Savaşı'nın sona ermesi ile birlikte başkent Prag'a taşındı. Prag'da Marksist gruplar ile vakit geçirmeye başladı. 1921 yılına gelindiğinde ise Slansky, Çek Sosyal Demokrat Partisi'nden ayrılarak Çekoslovakya Komünist Partisi'ne geçti. Parti içinde hızla yükselerek, Klement Gottwald'ın yardımcısı oldu.
Slansky, 1929 ve 1935 yılları arasında Komünist Partisi'nin yasadışı olması nedeni ile saklanarak yaşamına devam etti. 1935 yılında partinin siyasi partiler arasında aktif siyaset yapma kararı çıktıktan sonra, meclise seçildi. Ancak kazandığı bu yetkiler Münih Antlaşması ile Çekoslovakya bölündüğü için elinden alındı. Ardından 1938 yılında Nazi Almanyası, Sudetenland'ı işgal edince SSCB'ye kaçtı.
Sovyetler'de faaliyetlerine devam ederek Moskova'da bulunan Moskova Radyosu'nda çalıştı. Burada Çekoslovakya'ya üzerine yayınlarda çalıştı. 1941 ve 1942 yılları arasında Moskova Muharebesi'ne yakından tanıklık etti.
Moskova'da Slánský, Moskova Radyosu üzerinden Çekoslovakya'ya yapılan yayınlarda çalıştı. 1941-42 kışında Moskova'nın Almanlara karşı savunmasını yaşadı. Moskova'daki deneyimi, onu Sovyet Komünistleri ve parti disiplinini sürdürmek için tercih ettikleri genellikle acımasız yöntemlerle temasa geçirdi.
1943 yılında Moskova sokaklarında, dolaşırken Slansky'nin kızı Nadia kaçırıldı. Ancak ne çocuk ne failler bulunamadı. Eşi Josefa Slanska, 1969 tarihindeki anılarında; polise müracat ettiklerini hatta bizzat Stalin'e mektup gönderdiklerini ancak bunların cevapsız kaldığını belirtti.[4][5]
1944 yılında ise sürgünde olduğu Sovyetler'de Çekoslovak ordu birliklerini direniş için örgütleme çalışmalarında bulundu. Daha sonra Slovak Ulusal Ayaklanması'na katılmak için Çekoslovakya'ya geri döndü.
Savaş Sonrası Dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]II. Dünya Savaşı bittikten sonra, Slansky ve onun gibi Londra'da Moskova'da olan diğer liderler sürgünden geri döndü. Edvard Benes ile birlikte Ulusal Cephe için örgütleme çalışmalarında bulundular. Takvimler 1946 yılını gösterdiğinde Slansky, Çekoslovakya Komünist Partisi'nin genel sekterliğine seçildi. Ardından gelecek seçimlerde oluşan koalisyon hükümetine liderlik eden, partisinin başkanı Gottwald'in ardından gelen ikinci adam olarak yer aldı.
1948 Çekoslovakya Darbesi ile Komünist Parti'nin iktidarı ele geçirmesiyle birlikte, Gottwald'ın ardından ülkenin en güçlü adamı konumuna geldi. 2 yılın ardından Gottwal, Slansky'nin iki yakın arkadaşını partiye karşı suç işlemek ile suçladı. Yeterli nüfuza sahip olamadığı için Slansky, arkadaşlarının tasfiyesinde yer aldı. Daha sonra ekonomik ve sanayi alanlardan da sorumlu kişi haline getirildi. Bununla birlikte halkın sevdiği kişi konumuna geldi ve Sosyalizm Nişanı ile ödüllendirilmesini sağladı. Sosyalizme övgü yazılarından, konuşmalarından sonra "Sosyalizmin Zaferine Doğru" başlıklı bir kitap yayınlamayı planladı.
Yargı Süreci
[değiştir | kaynağı değiştir]1952'nin Kasım ayında Slansky ve 13 Komünist Parti bürokratı tutuklandı. Tutuklananlar arasında bulunan 10 kişi ise Yahudi idi. Bu sebeple mahkemede Titoist ve Siyonist olmakla suçlandılar. Bu gelişmeler ise Tito ve SSCB'nin birbirlerinden uzaklaştığı dönemdeydi. SSCB artık siyonizme karşı bir yerdeydi ve doğu bloğundaki ülkelerin iktidarını elinde tutmak istiyordu. Julis Fucik'in intikamını alacaklarına inanıyorlardı.
Bazı tarihçilere göre Stalin, doğu bloğu ülkelerden tam itaat istediği için bu yola başvurmuştur. Ulusalcı olanları tasfiye etmek ile tehdit etti. Bu teoriden çıkarak Gottwald, kendi güvenliği için ortağı olan Slansky'i gözden çıkarmıştır. Ancak bazı tarihçiler ise Slansky ve Gottwald'in rekabet içerisinde olduklarını belirtiyor. 1948 darbesinin ardından genel sekreterlikte gücünü arttıran Slansky'nin birçok destekçesini hükûmet içerisine yerleştirdiğini dile getiriyorlar. Stalin ise bu durum karşısında Gottwald'i destekledi.
Slansky tutuklanmasının ardından cezaevine gönderildi. Burada işkenceye maruz kalarak, intihar girişimlerinde bulundu.
20 Kasım 1952 yılında başlayan yargılama süreci 8 gün sürdü. Slansky, yargı süreci boyunca antisemitizm açıklamaları ile dikkat çekti. 1930'lu yıllarda gerçekleşen Moskova Davaları'ndaki gibi tüm suçlamaları kabul ettiler ve ölüm cezası talep ettiler. Bunun ardından Rudolf Slansky, Amerika'nın hizmetinde olan Torçkist, Titoist ve Siyonist eylemlerden suçlu bulundu. 3 Aralık günü idam edildi.[6] Daha sonra cesedi yakılarak Prag'ın dışında bir yerde savruldu.
Ölümünden Sonra
[değiştir | kaynağı değiştir]Stalin'in ölümüyle birlikte Slansky, Antonin Novotni'nin söylemleri ile yerildi. Stalinist sorgulama ve mahekeme süreçlerini Çekoslovakya'ya getirdiği için arkasından konuşuldu.
1963 yılında Çekoslovakya'daki değişim rüzgarları sırasındaki Slansk ve arkadaşları aklandı. 1989 yılında gerçekleşen Kadife Devrim ile birlikte göreve gelen Vaclav Havel, Slansky'nin oğlunu Çek Sovyetler Birliği büyükelçisi olarak atadı.[7]
Stalin'in etkisi altında kalan Çekoslovakya'da komünist parti içerisinde idam edilen en güçlü isim Rudolf Slansky'di. Daha sonra bu uygulama kaldırılarak, gözden çıkarılan politikacıların emekli olmaları istendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Lukes 1999: 161-162
- ^ In the West prior to 1990, the "Communist countries" east of Germany, Austria, and Italy, and west of the Soviet Union, were collectively known as "Eastern Europe".
- ^ "Czech Party Again Ousts Mrs. Slansky". The New York Times. 28 Aralık 1970. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2019.
Rudolf Slansky, former secretary general of the Czecho slovak Communist party and a Jew
- ^ Slánská, Josefa 1969: 121-125, cited at Lukeš: 7
- ^ Ignác Bilík recounted another version (which Bilík claimed to have been told in prison by Evžen Löbl (Eugen Loebl), a co-defendant in the future Slánský trial, and which was later published in English). According to Bilík, Rudolf Slánský allegedly discovered that his daughter had been abducted by the wife of a high-ranking Soviet official, and was said to be too intimidated by the power of such people in the Soviet system to try and retrieve his daughter. This apparently fourth hand account is published online at Paměť národa (Website), including the sound recording of Bilík's narration. 5 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Brent, Jonathan and Naumov, Vladimir P., Stalin's Last Crime, John Murray (Publishers), London, 2003, page 191
- ^ Stokes, Gale. From Stalinism to Pluralism: A Documentary History of Eastern Europe Since 1945. 1996, page 66.
