Psikolojik şiddet
Psikolojik şiddet (psikolojik istismar, duygusal şiddet ya da duygusal istismar olarak da bilinir), failin mağduru duygusal olarak sindirmek ve aşağılamak, ona yaptırım uygulamak veya cezalandırmak için toplumdan soyutlamak üzere baskı uyguladığı bir saldırganlık ve istismar biçimidir.
Psikolojik şiddet uygulayan fail bağırma, korkutma, küfretme, tehdit, hakaret, küçük düşürme, devamlı eleştirme, mağdurun hareketlerini, giyimini, başkalarıyla ilişkilerini denetleme, sınırlama, değersizlik duygusu uyandırma gibi yollarla sistematik olarak mağdura duygusal baskı uygular. Sıklıkla yakın duygusal ilişkilerde,[1] aile içinde[2] ve iş yerinde görülmektedir. En sık rastlanan ancak en zor önlem alınan şiddet türlerindendir.[3] Daha çok kadına ve çocuklara yönelen bir saldırganlık biçimidir.
Şartların yerine gelmesi halinde Türk Ceza Kanunu madde 96 uyarınca “eziyet” ve/veya madde 106 uyarınca “tehdit” suçu olarak yorumlanabilmektedir.[4]
Yaygınlık
[değiştir | kaynağı değiştir]| Makale serilerinden |
Psikolojik şiddetin yaygınlığının tüm dünyada çok yüksek olduğunu gösteren araştırma bulguları vardır. Araştırmaların çoğu kadınların uğradığı psikolojik şiddet üzerinedir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından 10 farklı ülkede (Bangladeş, Japonya, Brezilya, Etiyopya, Peru, Soma, Tanzanya, Sırbistan, Tayland, Namibya) yapılan çalışma, kadınların %20-%75'inin yaşamlarının bir bölümünde psikolojik şiddet maruz kaldıklarını ortaya koymuştur (2005).[5] 2015-2016 yılı arasında gerçekleştirilen bir araştırmaya göre İtalya'da kadınların %38'i, İspanya'da ise %33'ü 15 yaşından itibaren eşinden herhangi bir şekilde psikolojik şiddet görmektedir.[6]Türkiye İstatistik Kurumu'nun Kadına Yönelik Aile içi Şiddet 2014 yılı araştırması verilerine göre Türkiye genelinde yaşamlarının herhangi bir döneminde psikolojik şiddete maruz kalan kadınların oranı %44'tür.[7]
Eşcinsel ilişki içinde olan bireyler arasında yapılan çalışmalar ile heteroseksüel erkeklerin uğradığı şiddet üzerine araştırmalar, psikolojik şiddetin hem kadın hem erkeklerin maruz kaldığı bir şiddet türü olduğunu ancak cinsiyete göre maruz kalınan psikolojik şiddetin türünün (tehdit, aşağılanma, yok sayılma gibi) değişebileceğini göstermiştir.[8]
Psikolojik şiddet örnekleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Psikolojik şiddet, aile içinde bir kişinin dışarıya yalnız çıkmasına izin vermemekten belirli tipte bir yemeğin yapılmasına izin vermemek gibi masum görünen davranışlara kadar çok çeşitli davranışlarla ortaya çıkabilir. Mutfakta bulaşık bırakılmadan yatılması aksi halde partnerin sinirlenmesi, kadına sürekli kocasının kendisi olmaksızın başarılı olamayacağının söylenmesi, ayrılık durumunda sudan çıkmış balık gibi olunacağının söylenmesi, duygularından dolayı suçlamak aile içinde görülen psikolojik şiddet şekillerinden bazılarıdır.
İşyerinde psikolojik şiddet, mağdurun iletişimine karşı eylemleri (örn: görmezden gelme, sıklıkla sözünü kesme), itibarına karşı eylemler (örn: gülünç duruma düşürme, arkasından konuşma), mesleki konumuna karşı eylemler (aşağılayıcı işler verme, kapasitesinin çok üstünde veya çok altında işler verme gibi) içerebilir.[9]
Sonuçlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Sürekli psikolojik şiddete maruz kalmak bir insanı, korku içinde yaşamaya ve delireceği endişesine sürükleyebilir. Depresif duygu durumu, ölüm isteği ve intihar düşüncelerini, endişe bozuklukları, madde ve alkol bağımlılığı yaratabilir, utanç ve suçluluk duygularını ortaya çıkabilir.
Psikolojik şiddete maruz kalan kişinin sosyal ilişkileri, aile ilişkileri ve cinsel yaşamı bozulur. Sürekli yorgunluk, uykusuzluk, aşırı yeme veya hiç yememe şeklinde beslenme sorunları sıklıkla görülür.
Duygusal şiddete uğrayan insanlar, bu davranışları öğrenip, benimsedikleri ve başkalarına da uyguladıkları. aynı davranışı gösteren insanları arkadaş, eş olarak seçmeleri görülür.[10]
Yasal çerçeve
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Akay, Ceren. "Romantik Yakın İlişkilerde Şiddetin Öncülleri" (PDF). Nesne Dergisi Cilt 2, Sayı 3, Yıl: 2014. 9 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020.
- ^ Ünal, Gülseren. "Aile içi şiddet". Aile ve Toplum Yıl: 7 Cilt: 2 Sayı: 9 Ocak-Mart 2005. 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ Akkaş, İbrahim. "Kadına Yönelik Şiddet". Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi Cilt 6, Sayı 1, Yıl 2016. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ "Kadına Yönelik Aile-içi Şiddetle ilgili iş yeri politikaları geliştirme ve uygulama rehberi" (PDF). Sabancı Üniversitesi, 2015. 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ "WHO Multi-country Study on Women's health and Domestic Violence against Women" (PDF). Dünya Sağlık Örgütü, 2005. 8 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020.
- ^ "WAVE:Kadına yönelik şiddet karşılaştırmalı raporu, 2015-2016" (PDF). Notus Applied Social Research,. 16 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ "Türkiye'de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması Özet Raporu" (PDF). Hacettepe Üniversitesi. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2020.
- ^ Nalbantçılar Cankardeş, Sinem. "Yakın ilişkide psikolojik şiddet deneyimi ile travmatik stres belirtileri arasında peritravmatik sıkıntı ve kontrol kaybı ile posttravmatik duyguların aracı rolü". İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi, yıl: 2018. 17 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2020.
- ^ "İşyerinde Psikolojik Şiddet ve İş Tatmini ile ilişkisi". Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2010. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Kan, Çağrı (Aralık 2018). "Kadına Yönelik Aile İçi Psikolojik Şiddet Ve Toplumsal Hukuki Kodları" (PDF). Aile Eksenli Şiddetten Sosyal Travmalara (Yayın Sorumlusu:Adem Solak). Samsun Valiliği. ISBN 978-975-2489-11-0. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.