Pathosformel

Pathosformel (Türkçesiyle: “tutku formülü” ya da “duygu formu”), sanat tarihçisi Aby Warburg tarafından geliştirilmiş bir kavramdır.

Warburg, bu terimi antik dünyadan Rönesans’a ve modern sanata uzanan imgelerde yoğun duyguların (pathos) kalıplaşmış beden hareketleriyle nasıl tekrarlandığını açıklamak için kullanmıştır. Pathosformel, özellikle mitolojik veya trajik sahnelerde görülen aşırı jestler, çarpıcı yüz ifadeleri, bedenin kıvrılması gibi dramatik pozlar aracılığıyla tarih boyunca benzer duygusal durumların nasıl görselleştirildiğini analiz eder. Warburg’a göre bu imgeler, zamanlar ve kültürler arasında dolaşarak bir tür kolektif hafıza işlevi görürler. Pathosformel bu nedenle sadece bir ikonografik tekrar değil, aynı zamanda bir kültürel aktarım mekanizmasıdır: duyguların bedensel biçimlere bürünüp sanatta “yaşayan kalıplar” hâlinde taşınmasıdır. Warburg’un Mnemosyne Atlası çalışmaları, pathosformel’in izini sürerek sanat tarihinde bir görsel-tarihsel düşünme yöntemi olarak öncü bir yaklaşım geliştirmiştir.