Otuzuncu Hanedan
Otuzuncu Hanedan | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| M.Ö. 380-M.Ö. 343 | |||||||||
 I. Nektanebo'nun steli | |||||||||
| Başkent | Sebennytos | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Mısırca | ||||||||
| Resmî din | Antik Mısır dini | ||||||||
| Hükûmet | Mutlak monarşi | ||||||||
| Tarihî dönem | Klasik Antik Çağ | ||||||||
| |||||||||
| Para birimi | Mısır Altın satateri | ||||||||
| |||||||||
Mısır'ın Otuzuncu Hanedanı (XXX. Hanedan veya 30. Hanedan olarak da bilinir), genellikle Antik Mısır'ın Geç Dönem'inin beşinci hanedanı olarak sınıflandırılır. MÖ 380'de II. Nepherites'in I. Nektanebo tarafından devrilmesinden sonra kurulmuş ve MÖ 343'te Ahameniş kralı III. Artaserhas'in Mısır'ı işgal etmesiyle lağvedilmiştir. Bu, Antik Mısır'ın son yerli hanedanıdır; II. Nektanebo'nun devrilmesinden sonra Mısır yabancı egemenliğine girmiştir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]| Antik Mısır hanedanları |
|---|
|
Tüm tarihler milattan öncedir |
I. Nektanebo, MÖ 380 yılının Kasım ayında tüm Mısır'ın kontrolünü ele geçirmişti, ancak saltanatının çoğunu krallığını Perslerin yeniden fethinden, ara sıra Sparta veya Atina'nın yardımlarıyla savunarak geçirdi. MÖ 365'te Nektanebo, oğlu Teos'u eş kral ve varis yaptı ve MÖ 363'teki ölümüne kadar baba ve oğul birlikte hüküm sürdüler. Babasının ölümünden sonra Teos, günümüz Suriye ve İsrail'indeki Pers topraklarını işgal etti ve kendi kardeşi Tjahapimu'nun entrikaları nedeniyle tahtını kaybettiğinde bazı başarılar elde etmeye başlamıştı.[1] Tjahepimu, Teos'un Mısır'daki hoşnutsuzluğundan yararlanarak oğlunu ve Teos'un yeğeni II. Nektanebo'yu kral ilan etti. Mısır ordusu II. Nektanebo'nun etrafında toplandı ve bu da Teos'u Pers kralının sarayına kaçmaya zorladı.
II. Nektanebo'nun saltanatı, isyan eden bir satraplık olarak gördükleri Mısır'ı geri alma çabalarıyla domine edildi. İlk on yıl boyunca Nektanebo, III. Artaserhas'ın krallık üzerindeki kontrolünü pekiştirmek zorunda kalması nedeniyle Perslerin yeniden fethinden kaçındı. III. Artaserhas daha sonra MÖ 351/350 kışında Mısır'ı başarısız bir şekilde işgal etmeye çalıştı; yenilgisinin yankıları Kıbrıs, Fenike ve Kilikya'da isyanlara yol açtı.[1] Nektanebo bu isyanları desteklese de, III. Artaserhas sonunda onları bastırdı ve MÖ 343'te bir kez daha Mısır'ı işgal edebildi. Bu ikinci işgal başarılı oldu ve Nektanebo, Nil Deltası'ndaki savunmalarından Memfis'e çekilmek zorunda kaldı ve burada davasının kaybolduğunu gördü. Bunun üzerine güneye, Nübye'ye kaçtı ve burada Napata Kralı Nastasen'in sarayına sığındığı varsayılıyor. Ancak Nektanebo, Edfu'dan gelen bir belgenin on sekizinci yılına tarihlenmesi nedeniyle, Mısır'ın güneyinde 2 yıl daha bağımsız bir yönetim sürdürmeyi başarmış olabilir.
Kabaş adında karanlık bir figür kendini kral ilan edip MÖ 338-335 yılları arasında Perslere karşı bir isyan başlatmış olsa da, Nektanebo Mısır'ın son yerli firavunu olarak kabul edilmiştir. Kaçışı, Mısır'ın bağımsız bir varlık olarak sonunu getirmiştir.
Otuzuncu Hanedan'ın firavunları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Firavun adı | Resim | Saltanat süresi | Taht (Saltanat adı) | Horus-adı | Açıklama |
|---|---|---|---|---|---|
| I. Nektanebo (I. Nakhtnebef) |
|
MÖ 380–362 | Kheperkare | Tjemaa | Teos adında bir askeri yetkilinin oğlu (kendi oğlu ve halefiyle karıştırılmamalıdır) ve kendisi de önemli bir general olan II. Nefaarud'u tahttan indirdi ve muhtemelen öldürerek Yirmi Dokuzuncu Hanedanı sona erdirdi. Büyük Nektanebo, Mısır'ın başkentini Mendes'ten Sebennytos'a taşıdı.[2] Dine saygı duydu ve anıtları restore ederek ve onlara hediyeler vererek Mısır'ı tanrılara yakınlaştırmaya çalıştı ve ayrıca Mısır'ı saldırgan Ahameniş İmparatorluğu'ndan korudu .[2] |
| Teos (Djedhor) |
._30th_Dynasty._From_the_Palace_of_Apries_at_Memphis,_Egypt._The_Petrie_Museum_of_Egyptian_Archaeology,_London.jpg)
|
MÖ 362–360 | Irmaatenre | Khaemmaatseshemtawy | MÖ 365'ten itibaren babası I. Nektanebo ile birlikte ortak naip olan Teos, Ahameniş Suriye ve Filistin'i, Eber-Nari ve Fenike satraplıkları da dahil olmak üzere fethetmek için bir askeri seferi finanse etmek üzere vergileri artırdığı için Mısır halkı arasında sevilmez hale geldi.[2] Kralın kardeşi Tjahapimu, kendi oğlu II. Nektanebo'yu tahta geçirmek için bundan yararlandı. |
| II. Nektanebo (II. Nakhtnebef) |
|
MÖ 360–343 | Senedjemibra Setenpeninhur | Merytawy | Antik Mısır'ın son yerli hükümdarı olan Nektanebo'nun tahttan indirilmesi, 1952'ye kadar Mısır egemenliğinin sonunu getirdi. Ancak Nektanebo, büyükbabasınınkinden daha büyük ölçekte anıtlar inşa edip onardığı, Yunan polisleriyle ittifaklar kurduğu ve ekonomiyi canlandırdığı için oldukça yetenekli bir firavun, belki de hanedanın en enerjik olanıydı.[3] MÖ 343 civarında III. Artaserhas tarafından devrildi ve Nubia'ya kaçtı; sonraki kaderi tarihte kaybolmuştur, ancak bazıları kısa bir süre sonra öldüğüne inanıyor.[4] |
Otuzuncu Hanedanın zaman çizelgesi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Otuzuncu Hanedan'ın soy ağacı
[değiştir | kaynağı değiştir]| Djedhor A | [...]mu (♀) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 I. Nektanebo | Meryethapi (♀) | Nesibanebdjedet A | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Teos | Tjahapimu | Udjashu (♀) | Tikhabes (♀) | Pediamun | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| II. Khedebneithirbinet (?) (♀) | II. Nektanebo | Nakhtnebef A | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| isimsiz çocuk | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Nicolas Grimal, A History of Ancient Egypt, Blackwell Books: 1992. p. 377.
- ^ a b c Mark, Joshua J. (2016-10-12). "Late Period of Ancient Egypt - World History Encyclopedia". World History Encyclopedia. Erişim tarihi: 2017-12-21.
- ^ Ancient History Encyclopedia
- ^ Emmanuel K. Akyeampong and Henry Louis Gates, Jr (2012). Dictionary of African Biographies - Google Books. Oxford University Press. ISBN 9780195382075. Erişim tarihi: 2017-12-17.
- ^ * Aidan Dodson & Dyan Hilton, The Complete Royal Families of Ancient Egypt, Thames & Hudson, 2004, p. 256.
