Osedax
Osedax, derin deniz siboglinid poliketlerinin bir cinsidir ve yaygın olarak kemik solucanları, zombi solucanları veya kemik yiyen solucanlar olarak adlandırılır. Osedax, Latincede "kemik yiyen" anlamına gelir. Bu isim, solucanların beslenmek için güvendikleri kapalı lipitlere ulaşmak için balina leşlerinin kemiklerini nasıl deldiklerine işaret ediyor. Kemik delmek için özel kök dokularını kullanırlar. Aynı kemikte birden fazla Osedax türünün bulunması mümkündür.[1] Osedax solucanlarının balinanın iskelet yapısında delikler açarak kollajenle beslendiği de bilinmektedir. Bu delikler aynı zamanda yakındaki yırtıcılardan korunmak için de kullanılabilir.
Monterey Körfezi Akvaryum Araştırma Enstitüsü'nden bilim insanları, denizaltı ROV Tiburon'u kullanarak bu cinsi ilk kez Şubat 2002'de Kaliforniya'daki Monterey Körfezi'nde keşfettiler. Solucanlar, Monterey Kanyonu'nda 2.893 m (9.491 ft) derinlikte çürüyen bir gri balinanın kemikleri üzerinde yaşarken bulundu.
Evrim
[değiştir | kaynağı değiştir]Osedax'a özgü kemiklerdeki en eski iz fosilleri, İngiltere'deki Cambridge Greensand'den elde edilen ve muhtemelen Geç Albiyen (yaklaşık 100 milyon yıl önce) tortularından yeniden işlenmiş bir plesiyozor humerus'undan ve İngiltere'deki Chalk Group'un Senomaniyen (100-93 milyon yıl önce) yaşlı tortularından bulunan bir deniz kaplumbağasına ait bir kaburga ve kaburga plakasından elde edilmiştir.[2] Kampaniyen ve Maastrihtiyen'den daha fazla bilgi edinilmiştir.[3] Kretase sonunda neredeyse tüm büyük deniz sürüngenlerinin neslinin tükenmesinin ardından, Osedax muhtemelen deniz kaplumbağaları ve balıkların kemiklerinde varlığını sürdürmüştür. Osedax'ın farklı omurgalılarla (balıklar, deniz kuşları, balina kemikleri) beslenme konusunda genel bir yeteneğe sahip olduğu göz önüne alındığında.[4]
Evrimsel tarih araştırmaları açısından, Osedax'ın kıta sahanlığı derinliğindeki varlığı ve deniz omurgalılarının iskeletlerini etkili bir şekilde parçalama yeteneği nedeniyle fosil kayıtlarının korunmasında olumsuz bir etkisi olmuş olabilir.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Higgs, Nicholas D.; Glover, Adrian G.; Dahlgren, Thomas G.; Smith, Craig R.; Fujiwara, Yoshihiro; Pradillon, Florence; Johnson, Shannon B.; Vrijenhoek, Robert C.; Little, Crispin T. S. (2014). "The morphological diversity of Osedax worm borings (Annelida: Siboglinidae)" (PDF). Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom. 94 (7). ss. 1429-1439. Bibcode:2014JMBUK..94.1429H. doi:10.1017/S0025315414000770. 30 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)27 Temmuz 2025.
- ^ a b Danise, Silvia; Higgs, Nicholas D. (April 2015). "Bone-eating Osedax worms lived on Mesozoic marine reptile deadfalls". Biology Letters (İngilizce). 11 (4). s. 20150072. doi:10.1098/rsbl.2015.0072. ISSN 1744-9561. PMC 4424620
. PMID 25878047.
- ^ Jamison-Todd, Sarah; Mannion, Philip D.; Glover, Adrian D.; Upchurch, Paul (2024). "New occurrences of the bone-eating worm Osedax from Late Cretaceous marine reptiles and implications for its biogeography and diversification". Proceedings of the Royal Society B. 291 (2020). doi:10.1098/rspb.2023.2830. PMC 11003772 . PMID 38593847.
- ^ Kiel, Steffen; Kahl, Wolf-Achim; Goedert, James L. (March 2013). "Traces of the bone-eating annelid Osedax in Oligocene whale teeth and fish bones". Paläontologische Zeitschrift (İngilizce). 87 (1). ss. 161-167. Bibcode:2013PalZ...87..161K. doi:10.1007/s12542-012-0158-9 . ISSN 0031-0220.
