Marko Krizin
| Aziz Marko Stjepan Krizin | |
|---|---|
 | |
| Rahip | |
| Doğum | 1589 Križevci, Hırvatistan Krallığı, Habsburg İmparatorluğu |
| Ölüm | 7 Eylül 1619 Kassa, Macaristan Krallığı |
| Kutsayanlar | Roma Katolik Kilisesi (Hırvatistan) |
| Kutsanma | 15 Ocak 1905 |
| Aziz ilanı | 2 Temmuz 1995, Košice, Slovakya, II. Ioannes Paulus tarafından |
| Türbe | Estergon Bazilikası ve Košice Kutsal Teslis Kilisesi |
| Yortu | 7 Eylül |
Marko Stjepan Krizin (ya da Marko Križevčanin) 17.Yüzyılda yaşamış Hırvat rahip, teoloji profesörü ve misyonerdir. Aktif olduğu dönemde Katoliklik ve Kalvinizm arasında mücadeleler bulunan Krizin, inançları dolayısıyla 1619 yılında idam edilmiştir. 1905 yılında Katolik Kilisesi tarafından aziz ilan edilmiştir.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Krizin 1589 yılında Križevci'de dünyaya gelmiştir. Eğitimine Viyana'daki Jesuit Koleji'nde başlamış devamında Graz Üniversitesi'nde Feslefe Doktoru derecesiyle mezun olmuştur.
Zagrep Piskoposluğuna aday olarak Roma'ya giden Krizin, Katolikliğin önemli ilahiyat fakültelerinden olan Collegium Germanicum et Hungaricum'a kabul edilmiştir. Kolej kayıtlarında milliyeti Hırvat olarak belirtilen[1] Krizin, 1611-1615 yılları arasında fakültedeki eğitimini tamamlamıştır.
Rahipliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Mezuniyetinden sonra kendi piskoposluğuna geri dönen Krizin bir süre burada kalmıştır. Estergon Başpiskoposu Kardinal Péter Pázmány Krizin'i Zagrebe çağırmış, Zagreb İlahiyat Fakültesi Rektörlüğüne ve Zagreb Katolik Kilisesi heyet üyeliğine atamıştır.[2]
1619 yılında Košice yakınlarındaki eski Aziz Benedict Tarikatı manastırına yönetici olarak atandı. Bu esnada bir Kalvinist olan Transilvanya Prensi Gabor Bethlen, Habsburg yönetimine karşı bir isyan başlattı.[2]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]O dönemde Kassa (Košice) kenti Kalvinizmin Macaristan'daki kalesi konumundaydı.İmparator Matthias tarafından atanmış olan kentin valisi Andrija Dóczi, azınlıktan kalan katoliklerin konumunu güçlendirmek için kente iki katolik papaz getirtmiştir. Bu iki papazın varlığı şehirdeki Kalvinist çoğunluk için rahatsızlık yaratmıştır.[3]
13 Temmuz 1919'da Kalvinistler, Katolik azınlığı kundakçılıkla suçlayarak bir isyan başlattılar. Eylül ayının başında kent Kalvinistlerce kuşatıldı ve 5 Eylül'de şehri savunan paralı askerlerin ihanetiyle düşürüldü.[2] Bethlen Macaristan İmparatoru ve Kalvinistlerin koruyucusu ilan edildi. Bu esnada Krizin Košice Kutsal Teslis Kilisesinde bulunuyordu. Kalvinistler üç papazı birden tutukladı, yemek ve su dahi vermeden üç gün zindanda tuttu.
Bu üç günlük süre içinde kentteki Katolik nüfusun kaderi yapılan toplantılarla belirlenmeye çalışıldı. Kent Konseyi başkanı Reyner, Alvinczi adlı bir Kalvinist bakanın kışkırtmasıyla şehrin tüm Katoliklerinin idam edilmesini talep etti. Fakat Protestanların çoğunluğu böyle bir katliama karşı çıktı. Yine de papazların idamı onaylandı.[2]
Kalvinistlerin komutanı George I Rákóczi Krizin'e Katoliklikten vazgeçerek Kalvinist olması halinde canının bağışlanacağını ve kendisine bir kilise verileceğini vadetti. Krizin bu teklifi reddetti. Bunun üzerine üçü birden işkence gördü ve devamında boyunları vurularak idam edildi.[4]
Ölümü Macaristan'daki Katolik ve Protestan cemaati için şok etkisi yarattı. Hoşnutsuzluk ve itirazlara rağmen Prens Gabriel üç papazın kutsal bir mekana gömülmesini reddetti. Definleri ancak altı ay sonra İmparatoriçe Katalina Pálffy'in ricası üzerine gerçekleşti.
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]Üç rahip 15 Ocak 1905 tarihinde Papa X.Pius tarafından kutsanmış, devamında üç papaz Papa II. Jean Paul tarafından 2 Temmuz 1995 tarihinde aziz ilan edilmiştir.[5] Košice'de öldürülen üç papazın kalıntıları günümüzde başta Estergon Bazilikası olmak üzere çeşitli kilise ve manastırlarda bulunmaktadır. "Aziz Marko Križevčanin Günü" 7 Eylül'tür. Križevci'de düzenlenen bir haftalık şenliklerle her yıl kutlanır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "sv. Marko Križevčanin-život, zivot". Križevci.net (Çekçe). 16 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
- ^ a b c d "San Marco Crisini (Krizevcanin)". Santi e beati (İtalyanca). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
- ^ "dziedzictwo.ekai.pl". 23 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022.
- ^ "Parish of Bielsku-Białej". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2022.
- ^ "Diocese of Bielsko-Żywiecka". 1 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2017.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- St. Marko Križevčanin
- http://www.krizevci.eu/en_GB/kri%C5%BEevci/personage/st+mark+of+kri%C5%BEevci/ 30 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- http://www.heiligenlexikon.de/BiographienM/Markus_Stephan_Crisinus.html 7 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- https://web.archive.org/web/20120427204834/http://www.zupa-svkriz.hr/kalendar/novi/opis.php?dat=marko_krizevcanin97.htm
