Marie Jahoda
Marie Jahoda | |
|---|---|
 Jahoda, 1988 yılında Nicholas van Hoogstraten ve Henry Kelly ile birlikte After Dark adlı televizyon tartışma programında | |
| Doğum | 26 Ocak 1907 Viyana, Avusturya |
| Ölüm | 28 Nisan 2001 Sussex, İngiltere |
| Milliyet | Avusturyalı-İngiliz |
| Mezun olduğu okul(lar) | University of Vienna (PhD, 1933) |
| Meslek | Sosyal psikolog |
| Evlilik | Paul Lazarsfeld Austen Albu |
| Çocuk(lar) | Lotte Franziska Lazarsfeld |
Marie Jahoda (26 Ocak 1907 - 28 Nisan 2001) Avusturyalı-İngiliz bir sosyal psikolog idi.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Jahoda, Yahudi bir tüccar ailesinin çocuğu olarak Viyana'da doğdu. Zamanının birçok psikoloğu gibi, Avusturya'da sosyalistlere karşı siyasi baskıların yoğun olduğu bir dönemde büyüdü ve sonrasında Engelbert Dollfuss iktidarı ele geçirdi. Ergenlik yıllarında Kızıl Viyana'da Avusturya Sosyal Demokrat Partisi'ne dahil oldu ve bu onun hayatı üzerinde büyük bir etki yarattı. Avrupa sosyalizminin en saygın kadınlarından[1] biri olarak kabul edilen Jahoda, 1928 yılında Viyana Pedagoji Akademisi'nden öğretmenlik diploması aldı ve 1933 yılında Viyana Üniversitesi'nden psikoloji alanında felsefe doktorası (PhD) aldı. Kocası Paul Lazarsfeld ve Hans Zeisel ile birlikte, işsizliğin küçük bir topluluk üzerindeki sosyal etkisine ilişkin artık klasikleşmiş bir çalışma olan "Die Arbeitslosen von Marienthal" (1932; İngilizce baskısı 1971 - Marienthal: the sociography of an unemployed community - ABD'de Transaction Publishers tarafından 2002'de karton kapaklı olarak yeniden basıldı) yazdı. Marienthal, 1920'lerde çok yüksek işsizlik seviyelerine maruz kalan bir sanayi bölgesiydi ve araştırma ekibi, (genellikle yıkıcı) psikolojik sonuçları inceledi. Jahoda, finansal yoksunlukla ilgili bariz zorlukların ötesine geçen sonuçlar çıkardı. Modern endüstriyel toplumlarda çalışmanın, kişisel bir değer duygusu, daha geniş toplumsal hedeflere olan bağlılık ve günlük/haftalık zaman planlaması dahil olmak üzere önemli sosyal faydalar sağladığı sonucuna vardı.
1934 yılında Jahoda, Lazarsfeld ile evliliğini sonlandırdı çünkü Lazarsfeld 1932 yılında Herta Herzog ile bir ilişkiye başlamıştı. 1936 yılında, sosyalistlere yönelik yeraltı çalışmaları nedeniyle Kurt Schuschnigg'in diktatör rejimi tarafından hapsedildi. 1937 yılında, yabancı ülkelerden gelen baskılar sonucunda ülkeyi derhal terk etmesi şartıyla serbest bırakıldı. Avusturya vatandaşlığı iptal edildi. Jahoda İngiltere'ye gitti ve II. Dünya Savaşı sırasında orada kaldı. 1945'te[2] Amerika Birleşik Devletleri'ne geldi. ABD'de kaldığı süre boyunca New York Üniversitesi'nde sosyal psikoloji profesörü olarak ve Amerikan Yahudi Komitesi ve Columbia Üniversitesi için araştırmacı olarak çalıştı. Önyargı üzerine yapılan araştırmaların analizine önemli katkılar sağladı ve bu çalışmaların üçüncü cildinin Anti-Semitism and Emotional Disorder: a Psychological Interpretation adı altında yayınlanmasında ortak editördü. Bu cilt 1950 yılında yayınlandı. Jahoda, 1958-1965 yılları arasında günümüzde Brunel Üniversitesi olarak bilinen yerde psikoloji lisans programlarının oluşturulmasına katkıda bulundu. Ayrıca, İnsan İlişkileri Araştırma Merkezi'ni kurdu ve 1965'te Sussex Üniversitesi tarafından sosyal psikoloji profesörü olarak işe alındı. Daha sonra, Sussex Üniversitesi'nde Bilim Politikası Araştırma Birimi'nde danışman ve ziyaretçi profesör olarak görev yaptı. 1968 yılında, Sosyal Bilimler Araştırma Konseyi (İngiltere) üyesi oldu.
1958'de İdeal Ruh Sağlığı teorisini geliştirdi. Jahoda, çalışması aracılığıyla, esenlik duyguları için hayati önem taşıdığını belirlediği beş kategori ortaya koydu (1982, 87): zaman planlaması, sosyal temas, kolektif çaba veya amaç, sosyal kimlik veya statü ve düzenli faaliyet. Jahoda, işsizlerin bu beş kategoriden yoksun bırakıldığını ve bu durumun işsizler arasında bildirilen akıl sağlığı bozukluklarının çoğundan sorumlu olduğunu iddia etti. 1980'lerde işsizlik seviyeleri tekrar yükseldiğinde, bu yaklaşım oldukça etkili oldu ve Marienthal çalışmaları yeniden ilgi gördü. Jahoda o dönemde Bilim Politikası Araştırma Birimi'nde çalışıyor ve burada gelecek araştırmaları konusunda birçok çalışmaya dahil oluyordu. Özellikle, Christopher Freeman ve Marie Jahoda'nın (eds) 1978 tarihli World Futures: the Great Debate kitabına katılımıyla öne çıktı. Jahoda ayrıca 1977 tarihli Freud and the Dilemmas of Psychology (Hogarth Press) çalışmasıyla psikolojiye olan ilgisini sürdürdü ve 1990'larda Christopher Freeman, Keith Pavitt, Margaret Sharp ve William Walker'ın (Thomson Learning, 1991) ortak editörlüğünü yaptığı Technology and the Future of Europe: Competition and the Global Environment kitabına katkı sağladı. 1992'de Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'nin Onursal Üyesi seçildi.[3]
Jahoda 28 Nisan 2001'de İngiltere'nin Sussex kentinde 94 yaşında hayatını kaybetti.
Aile hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1927 yılında Paul Felix Lazarsfeld ile evlendi ve tek çocuğu olan Lotte Franziska Lazarsfeld'ı (1930'da doğdu) dünyaya getirdi. Lotte daha sonra M.I.T'de yönetim profesörü oldu. 1934 yılında, 1932'den beri Herta Herzog ile ilişkisi olan Lazarsfeld'dan ayrıldı. İngiltere'ye 1958 yılında döndükten sonra İşçi Partisi politikacısı Austen Albu ile evlendi.
İdeal Ruh Sağlığı
[değiştir | kaynağı değiştir]1958'de Marie Jahoda, normal kabul edilen insanların çoğunda bulunan özelliklerin bir listesini yaptı. Bu liste İdeal Ruh Sağlığı olarak bilinir ve şunları içerir:
- Etkin bir benlik algısı
- Gerçekçi bir benlik saygısı ve kendini kabul
- Davranışın istemli kontrolü
- Dünyanın doğru algılanması
- İlişkileri sürdürme ve duygusal yakınlık gösterme
- Öz-yönlendirme ve üretkenlik
Başlıca yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Yukarıda bahsedilenlere ek olarak – Marienthal; Current concepts of positive mental health; World Futures, Technology and the Future of Europe, Freud and the Dilemmas of Psychology – her major publications include:
(with Paul Lazarsfeld and Hans Zeisel), Die Arbeitslosen von Marienthal (1932; English ed. 1971 – Marienthal: the sociography of an unemployed community 16 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – paperback by Routledge, London, 1971 and republished in 2002).
Research Methods in Social Relations by Claire Selltiz; Marie Jahoda; Morton Deutsch; Stuart W. Cook (1964)
Studies in the Scope and Method of The Authoritarian Personality: Continuities in Social Research by Richard Christie & Marie Jahoda (1954)
Research Methods in Social Relations – With Especial Reference to Prejudice by Marie Jahoda (1952)
Work, employment and unemployment: An overview of ideas and research results in the social science literature by Marie Jahoda (SPRU occasional paper series, University of Sussex, 1980)
Thinking About The Future – A Critique Of The Limits To Growth (published in the USA as Models of Doom) by H S D Cole, Christopher Freeman, Marie Jahoda, and Keith Pavitt (Sussex University Press, 1973)
Ich habe die Welt nicht verändert by Marie Jahoda (2002, Julius Beltz GmbH)
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Marie Jahoda". Women in Psychology. Northern Illinois University. 6 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
- ^ Max Horkheimer Gesammelte schriften 17: Briefwechsel 1941–1948 (Fisher, 1988) pp.667–670
- ^ "Book of Members, 1780–2010: Chapter J" (PDF). American Academy of Arts and Sciences. 18 Haziran 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2014.
