Lullubiler
Lullubiler | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| MÖ 3100-MÖ 675 | |||||
 Elam Haritası (paleo-Elamite dönemi, MÖ 2350-1550, Antik Yakın Doğu kronolojisi sonrası) | |||||
| Yaygın dil(ler) | Akadca (yazıtlar) | ||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||
| Tarihî dönem | Antik Çağ | ||||
| |||||
| Günümüzdeki durumu | Irak İran | ||||
Lullubiler veya Lulular, MÖ 3 bin yıllarında yazılı kaynaklara geçmiş, günümüz Irak'ın kuzeyindeki Irak Kürdistanı'ndaki Zağros Dağları'nın Şehrizor Ovası ile İran'ın Kirmanşah Eyaleti bölgesinde yaşayan kabileler topluluğudur. Lullubiler, Halepçe merkezli bir Krallık kurmuştur, ayrıca Simurrum şehir devletinin komşusu ve bazen de müttefikiydiler.[1]
Akkad kaynaklarında Lullubiler, Hayvan postu giymiş, sakallı ve örgü saçlı savaşçı bir halk olarak geçmektedir,[2] Şehrizor mıntıkasında günümüz Halepçe merkezli bir krallık kuran Lullubiler, komşuları ve akrabaları olan Gutiler gibi Akkad İmparatorluğuyla sık sık savaşmıştır, Büyük Sargon'un torunu olan Naram-Sin, Lullubi Krallığını ele geçirdikten sonra bu zaferi kaya kabartması olarak ölümsüzleştirdi. Asur ve Babil kaynaklarına göre Lullubiler için kullanılan bölge Zamua bölgesiydi. Bu bölge sadece Lullubiler'in değil aynı zamanda Gutiler ve Subartular içinde anlamlıydı.Gerek Sümerliler gerekse Akkad, Babil ve Asurlular yazıtlarında Guti, Lullubi ve Subartu isimlerini kullanırken en az iki tanesini beraber kullanırlar. Bu halkların akraba olduğu yönünde görüşler bulunmaktadır.[3]
Kökenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Lullubilerin konuştukları dil doğrulanamadığından sınıflandırılmamış dil olarak kabul edilmektedir.[4] Lullubiler'in, İrani dil konuşanlardan yüzyıllar öncesine uzandığı ve Lullibi teriminin de Hurrice olabileceği değerlendirilmektedir.[5] Bununla birlikte Lullubileri, Gutilerle birlikte Kürtler'in atası olarak belirten görüşlerde bulunmaktadır.[6][7][8][9][10][11][12][13]
Kültür Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Kral Shulgi ve Lullubiler arasındaki savaşı anlatan, Antik tablet. -
Akad Kralı Naram-Sin'in zaferini temsil eden rölyef. -
Akad Kralı'nın Zaferini kutlayan kabartma. -
Lullubiler hakkında antik bir metin. -
Akadlarla yapılan bir savaşta ölen, Sivri sakallı ve uzun örgü saçlı, Lullubi Savaşçısı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hamblin, William J. (2006). Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC. Routledge. ss. 115-116. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ Bahrani, Zainab (2008). Rituals of War: The Body and Violence in Mesopotamia (İngilizce). Zone Books. ISBN 978-1-890951-84-9. 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2021.
- ^ Egon van Eickstedt, (Türkler, Kürtler ve İranlılar. sayfa 59)
- ^ "The Languages of the Ancient Near East (in A Companion to the Ancient Near East, 2nd ed., 2007)". 10 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Tischler 1977–2001: vol. 5/6: 70–71. On the Lullubeans in general, see Klengel 1987–1990; Eidem 1992: 50–4.
- ^ Thomas Bois, The Kurds, 159 s., 1966. (bkz s.10).
- ^ Egon van Eickstadt, Türkler Kürtler ve İranlılar sayfa 97.
- ^ F. HENNERBICHLER, The Origin of the Kurds Georgia-born linguist and historian Nikolaĭ Yakovlevich Marr (1864-1934), and Ephraim Avigdor Speiser (1902-1965), Galicia-born Orientalist, and long-time Chairman of the De- partment of Oriental Studies (1947-1965) at the University of Pennsylvania, USA. Both explained Kurds as descendants of the Guti (and Lulubi)
- ^ "Excerpt 1: Bois, Th.; Minorsky, V.; Bois, Th.; Bois, Th.; MacKenzie, D. N.; Bois, Th. "Kurds, Kurdistan." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel and W. P. Heinrichs. Brill, 2009. Brill Online". 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2021.
- ^ M. Van Bruinessen, Agha, Shaikh and State, 373 s., Zed Books, 1992. s.122.
- ^ According to J.P. Mallory, the original Gutians precede the arrival of Indo-Iranian peoples (of which the Kurds are one) by some 1500 years.Mallory, J.P. (1989), In Search of the Indo-Europeans: Language, Archaeology, and Myth, London: Thames & Hudson.
- ^ Hennerbichler, Ferdinand (30 Mayıs 2012). "The Origin of Kurds". Advances in Anthropology (İngilizce). 2 (2): 720-726. doi:10.4236/aa.2012.22008. 8 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Nisan 2021.
- ^ Aslanoğulları, Mehmet. "Kürtlerin Kökeni". Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi (Volume 3, Issue 2). 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Nisan 2021.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Lulubi Etnoniminin Kökeni [1]