Konfesyonizm
Konfesyonizm (Arapça: محاصصة طائفية, romanize: muḥāṣaṣah ṭā'ifīyah), din ve siyasetin de jure karışımı olan bir hükümet sistemidir. Tipik olarak siyasi ve kurumsal gücün konfesyonist topluluklar arasında orantılı olarak dağıtılmasını gerektirir.
Tartışma
[değiştir | kaynağı değiştir]Konfesyonizmin savunucuları[kim?] konfesyonizmi, çeşitli dini ve etnik toplulukların bölgedeki "ağırlığına" göre her birini güçlendirerek, bu toplulukların barış içinde bir arada yaşamasını güvence altına almanın etkili bir yolu olduğunu belirtir. Ancak eleştirmenler, böyle bir sistemin etnik gruplar arasındaki çatışmayı gerçekten derinleştirebileceğine dikkat çekmektedirler. En fazla siyasi güce sahip olan grubun, hükûmeti kendi lehine çevirmek ve hatta rakip grupları ezmek için kullanabileceğini savunurlar. Ayrıca demografi değiştikçe, belirli bir grubun sahip olduğu konumlar ve güç, artık o grubun büyüklüğünü uygun şekilde yansıtmayabilir.
Konfesyonizm üzerine yapılan tartışmalar, konfesyonizmin bir türü olan eştoplumlaştırmacılıkla karşı karşıya kalanlara benzer sorunları gündeme getirir.
Irak
[değiştir | kaynağı değiştir]2003 yılında Irak'ın istilasını takiben işgalci yönetim, gücün üç ana etnik-dini grup arasında paylaşıldığı bir sistem getirdi: Şii Müslüman Araplar, Sünni Müslüman Araplar ve Kürtler.
Irak Anayasası, parlamenter sistem ve cumhurbaşkanını seçmek için bir süper çoğunluğa sahip olma şartı nedeniyle bu tür bir güç paylaşımını teşvik etti. Anayasada açıkça belirtilmemesine rağmen, cumhurbaşkanının Kürt, meclis başkanının Sünni Müslüman Arap ve başbakanın Şii Müslüman Arap olması siyasi gelenek olarak bugüne kadar devam etmiştir.[1]
Lübnan
[değiştir | kaynağı değiştir]Orta Doğu'da meclis koltuklarının mezhep temelinde yeniden bölünmesi Osmanlı İmparatorluğu (örneğin Osmanlı Parlamentosu'nda) tarafından icat edildi ve Müslüman olmayan - yani Hristiyanlar - azınlıklar (Suriye, Ürdün, Irak) veya Müslüman alt gruplar ve Hristiyan kiliseleri (Lübnan) dahil olmak üzere tüm dini topluluklar için ayrılmış koltuklarla birkaç Osmanlı sonrası ülkede devam etti. Benzer bir sistem İran'da Ermeni, Süryani, Yahudi ve Zerdüşt azınlıklar için geçerlidir.
"Meclis, yeni seçim yasalarını konfesyonist olmayan bir temelde kabul edene kadar"[2] geçici bir çözüm olması amaçlanmış olsa da, seksen yıldan fazla bir süre sonra, mezhepçilik Lübnan'da uygulanan hükûmet sistemi olmaya devam etmektedir. Hükûmetteki tüm görevler ve yasama meclisindeki koltuklar, siyasi bir anlaşmaya göre farklı dini gruplar arasında paylaştırılır, çünkü bu grupların göreceli demografik ağırlığı bilinmez.[3] 1990 Taif Antlaşması ve 2008 Doha Antlaşması'ndan sonra değiştirilen 1926 Anayasası - uygulamada 64'er milletvekili olmasına rağmen - 54 Hristiyan ve 54 Müslüman milletvekili olması gerektiğini belirtti.[4] Ayrıca bu iki grup içinde koltuklar her topluluğun demografik ağırlığına göre paylaşılmalıdır.[5]
Lübnan Anayasası ayrıca eğitim gibi alanlarda ülkede tanınan 18 topluluğa parçalı özerkliği garanti eder.[6] Lübnan ayrıca konfesyonizmin diğer özelliklerini de sunar. 2005'ten bu yana Lübnan siyaseti, çoğunluğu hiçbir zaman tek başına yönetemeyecek olan iki din-ötesi koalisyon etrafında kutuplaştı.[7] Bununla birlikte, anayasanın halk desteğiyle temsil edilmeyen dış partilerin gelişimini ele alan başka bir bölümü daha vardır.
Hollanda
[değiştir | kaynağı değiştir]Hollanda siyasetinde "konfesyonizm" terimi, dine dayalı herhangi bir siyasi ideolojiyi ifade eder. Sütunlaşma olarak adlandırılan, kültürel yaşamın birçok yönüne uzanan toplumdaki geleneksel bir normdur.
Genellikle konfesyonist olarak etiketlenen Hollandalı partiler, her ikisi de yalnızca Protestan olan Hristiyan Birliği ve Reformcu Siyasi Parti'dir. Daha az sıklıkla konfesyonist olarak görülen, seçilmiş yetkilileri arasında birkaç Müslüman'ın da bulunduğu ve belirtilen temel ilkelerinde[8] veya 2012 seçim platformlarında[9] Tanrı'dan bahsetmeyen, yalnızca Hristiyan köklerinden bahseden Hristiyan Demokratik Temyizdir.
Hristiyan Birliği[10] ve yerel İslam Demokratları[11] partisi ile programatik olarak birçok ortak amacı olan Hollanda Müslüman Partisi[12] gibi Hollandalı küçük Müslüman partiler de vardır. Ocak 2008'de İslami Demokrat Parti (Felemenkçe: Islamitische Democratische Partij') duyuruldu, ancak birkaç gün sonra bunun bir aldatmaca olduğu ortaya çıktı, programı aslında Protestan köktendinci Reformcu Siyasi Parti'nin programının uyarlanmış bir kopyasıydı.[13][14][15] Hollanda'da siyasi temsili olan tek Müslüman parti, Rotterdam'da 2 ve Lahey'de 1 sandalye ile NIDA'dır. Diğer Müslüman partiler, her biri Lahey belediye meclisinde bir meclis üyesi bulunan İslam Demokratları ve onun bölünmüş grubu Birlik Partisi'dir.
Yasaklanması
[değiştir | kaynağı değiştir]Bulgaristan
[değiştir | kaynağı değiştir]Bulgaristan Anayasası dini siyasi partileri yasaklar. 11. maddenin 4. fıkrası şöyle der: "Etnik, ırksal veya dinsel açıdan kurulmuş hiçbir siyasi parti ya da devlet iktidarını şiddet yoluyla ele geçirmeyi amaçlayan partiler olamaz."[16][17]
Portekiz
[değiştir | kaynağı değiştir]Portekiz'de mezhepçi siyasi partiler anayasa tarafından yasaklanmıştır. Anayasanın 51. maddesinin 3. fıkrasında, "Siyasi partiler, manifestolarının altında yatan felsefe veya ideolojiye halel gelmeksizin, herhangi bir din veya kilise ile doğrudan ilgili ifadeler içeren adlar veya bunlarla karıştırılabilecek ulusal veya dini semboller kullanamazlar.”[16][18]
Türkiye
[değiştir | kaynağı değiştir]![[icon]](/wiki/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Iraq Elects Pro-Iran Sunni As Parliament Speaker". RadioFreeEurope/RadioLiberty (İngilizce). 16 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
- ^ Lebanese constitution, article 24
- ^ "Lebanon's Confessionalism: Problems and Prospects". United States Institute of Peace. March 2006. 15 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2006.
- ^ Lebanese constitution, article 24 subsection a
- ^ Lebanese constitution, article 24 subsection b
- ^ Lebanese constitution, articles 9 and 10
- ^ Confessionalism and electoral reform in Lebanon, section 3, Arda Arsenian Ekmekji, Ph.D.
- ^ "Uitgangspunten". CDA. 8 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2016.
- ^ "CDA verkiezingsprograma 2012" (PDF). 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2016.
- ^ "NMP en CU eensgezind" (Felemenkçe). De Pers. 15 Şubat 2010. 26 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2011.
- ^ Pierre-Yves Lambert, Islam Democraten 2 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Suffrage Universel (Fransızca)
- ^ "Nederlandse Moslim Partij". suffrage-universel.be. 26 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2015.
- ^ "Nederlandse Moslim Partij". suffrage-universel.be. 26 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2015.
- ^ Robert Engel, Islamitisch Democratische Partij is hoax 18 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Lucaswashier (blog), 5 January 2008 (Felemenkçe)
- ^ "Oprichting IDP is een hoax met een boodschap". islamitischdemocratischepartij.org (Felemenkçe). 6 Ocak 2008. 7 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Banning Parties: Religious and Ethnic Partisanship in Multicultural Democracies". ResearchGate. January 2007. 10 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019.
- ^ "Constitution". National Assembly of the Republic of Bulgaria. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019.
- ^ "Constitution of the Portuguese Republic - Part I". Diário da República Eletrónico. 17 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2019.
