Kilis Emirliği
| Makale serilerinden |
 |
Kilis Emirliği (Kürtçe: Mirektiya Kilise) 1264 yılında Eyyubi hanedanının dağılmasına kadar Kilis ve Halep bölgelerini yöneten bir Kürt emirliğiydi . Bu beyliğin yöneticileri, en büyük Yezidi filozoflarından ve en önemli veli şahsiyetlerinden biri olan Şeyh Fakhraddin'in torunlarıdır. Bu beyliğin ana dini Yezidilik idi.[1][2][3][4]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Menşei
[değiştir | kaynağı değiştir]Kilis hükümdarları Şeyh Fakhraddin'in oğlu Şeyh Mend'in soyundandır . 13. yüzyılın başında. Kendisi de Kürt olduğu düşünülen Selahaddin Eyyubi'nin Eyyubi hanedanı ile olan iyi ilişkileri nedeniyle beyliğin başına Şeyh Mand getirildi. Şeyh Mend, daha sonra Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı ve Halep ve Şam'dan bugünkü Türkiye'de Kilis, Maraş'a kadar uzanan bölgelerde “Şehzadeler Prensi” olarak anıldı.[3][4]
Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]Eyyubi hanedanı 1260 civarında çöktüğünde, Memlükler Mend Kasım'ı emirliğin hükümdarı olarak atadılar. Memlükler nihayetinde İzzeddin'e olan desteklerini değiştirdiler, ancak Memluk desteğiyle Kasım'ı iktidardan uzaklaştırmakta başarısız oldu. Osmanlı Padişahı I. Selim imparatorluğunu genişletip bölgeyi fethettiğinde Mend Kasım'dan destek aldı. Ancak Kasım, İstanbul'u ziyareti sırasında Halep Valisi Karaca Bey ve İzzeddin'den Kasım'ın Kilis'e dönmesi durumunda olası bir karışıklık hakkında bir rapor alması üzerine Padişah tarafından idam edildi. Kasım'ın oğlu Canpolat, padişaha yıllarca hizmet ettikten sonra 1515'te Kilis'i yönetme hakkını elde etmeyi başardı[5] ve 1572'de vefatına kadar yönetti. Oğlu Hüseyin, emirliği Halep'e doğru genişletmeyi başardı, ancak cinayetle suçlandıktan sonra yerel paşa tarafından idam edildi. Emirlik daha sonra Hüseyin'in amcasının ölümü nedeniyle rakiplerine karşı intikam kampanyasına girişen yeğeni Ali tarafından yönetildi. Böylece Osmanlılar, 1610'da idam edildiği Konstantinopolis'e kaçmak zorunda kalan Ali'yi çıkarmak için bir ordu gönderdi.[2]
Bilgi eksikliğine rağmen Ali'nin yandaşları bölgede kalmış ve 1613-1690'lar arasında özellikle eşkıyalık yapan Okçu İzzeddinli aşiretinin başına bela olmuşlardır.[2]
Canbolatoğulları
[değiştir | kaynağı değiştir]Canbolat'ın soyundan gelenlere 'Canbolatoğulları' adı verilir ve 1630'da Lübnan'a kaçarlar. Dürzi Canblatt ailesi bu ailenin torunlarıdır.[6] Jumblatt ailesi Lübnan tarihinde önemli bir ailedir ve halen Lübnan siyasetinin içinde yer almaktadır.[7]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Akis (2004). "Tahrir Defterlerine Göre 16. Yüzyılda Kilis Sancağındaki Aşiretlerin İdareleri, Nüfuzları ve Yaşam Tarzları" (PDF). 22 (35). Ankara University: 9-30. doi:10.1501/Tarar_0000000192. 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)24 Mayıs 2020.
- Öğüt (2015). "18.yüzyılda Kilis'te okçu izzeddinli aşiretinin vergi direnci". Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD). 7 (12). ISSN 1309-376224 Mayıs 2020.[ölü/kırık bağlantı]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Şerefname : Kürt tarihi. Sunkur, İbrahim tarafından çevrildi. Van: Sîtav. 2016. s. 248. ISBN 9786056652011. OCLC 984148348.
- ^ a b c Soyudoğan (September 2015). "Tribal Bandistry in Ottoman Ayntab (1690-1730)". Bilkent University: 39-42.
- ^ a b "Das Fürstentum von Kilîs – Êzîpedia" (Almanca). 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2021.
- ^ a b "mythos-und-legende-der-sex-mend-und-das-symbol-der-schlange". yumpu.com (Almanca). 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2021.
- ^ Eastern Turkey: An Architectural & Archaeological Survey. IV. Pindar Press. 1990. s. 114. ISBN 9781904597797.
- ^ "Canbolatoğullari". TDV İslâm Ansiklopedisi. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ Dictionary of Modern Arab History: An A to Z of Over 2,000 Entries from 1798. Routledge. 1998. s. 219. ISBN 9780710305053.