Kadın
Kadın, yetişkin bir dişi insandır.[a][2][3] Ergenlik çağına gelmeden önce, kız çocuk veya kız denir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkçe kadın kelimesinin kökeni, Eski Türkçe "kraliçe" manasındaki ḳātūn veya χātūn sözcüğüne dayanır. Bu kelimelerin kökeni Soğdcadaki χwatēn sözcüğüne dayanır. Kelime ses değişimine uğrayarak kadın ve hatun olarak iki farklı şekilde girmiştir.[4][5]
Biyoloji ve cinsellik
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı kadınlar anormal hormonal veya genetik farklılıklara sahip olabilirler (kongenital adrenal hiperplasia, kısmen veya tamamen androjen yoğunluğu sendromu veya diğer koşullar sebebiyle) ve hayatlarının ilk aşamalarında tipik dişi fizyolojisine sahip olmayan veya en azından kısmen sahip olan kadınlar da bulunmaktadır. Erken gelişim sırasında her iki cinsiyetin fetüs morfoloji embriyo 6. veya 7. haftaya kadar benzerdir. Gonadlar, Y kromozomunun hareketi nedeniyle erkeklerde testisler farklılaşır. Cinsel farklılaşma kadınlarda cinsiyet hormonlarından bağımsız bir şekilde gerçekleşir.[6]
İnsanlar mitokondriyal DNA'yı yalnızca annenin ovumundan miras aldığından, bundan dolayı soy bilimciler anne soyunu çok eskilere kadar izleyebilmektedirler.
Kadın araştırmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadın araştırmaları, kadınlar üzerine yapılan genel araştırmaları nitelemektedir ve cinsiyet araştırmalarının bir parçasıdır. Kadın araştırmalarına analog olarak cinsiyet araştırmalarında toplum içerisindeki erkeklerin hayatlarını inceleyen erkek araştırmaları ortaya çıkmıştır.
Kadın araştırma kurumları ve konuları
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadın araştırmaları, disiplinler arasıdır ve antropoloji, toplum bilimi, tarih, tıp, estetik ve diğer bilim alanlarını kapsamakta ve onların sorularına kadın hareketleri, özgürleşme (emansipasyon) ve feminizm bakış açısıyla yeniden ortaya koymaktadır. Kadın araştırmaları hem akademik, hem akademik dışı düzlemde (örneğin vakıf ve derneklerde) irdelenmektedir. Konu olarak kadınların hayatlarındaki özellikleri ve örneğin kadın eğitimi gibi yaşam koşulları ön planda durmaktadır.
Kadın araştırmaları yöntemleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadın araştırmaları yöntemleri, ilgili bilim alanlarında özellikle toplum bilimi ve tarih biliminde kullanılmaktadır. Kadın araştırmalarına dayanan, sözde bilimsel ve sadece belirli bir çevre tarafından anlaşılabilen birçok yayın olduğundan bilimsel kadın araştırmaları sık sık bu tür yayınlarla karıştırılmakta ve bu da oldukça fazla öznellik ve bilimsel olmama suçlamasına yol açmaktadır.
Tarihî kadın araştırmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Öncelikli eğilimi kadın tarihinin yeniden oluşturulmasıdır. Kadın araştırmaları, bilimde kadınların "unutuluşu"nu ve kadın bakış açısının yok sayılmasını eleştirmektedir. Kendiliğinden oluşan bu amaçlar, kadınlara ilişkin ve bir denge oluşana kadar kadın bakış açısının uygulanması ile bilimdeki boşlukların ortaya çıkarılması ve doldurulmasını kapsamaktadır. Bu durumda erkek odaklı tarih yazımının kadın odaklı olanlarla tamamlanması veya değiştirilmesi gerekmektedir. Böylece cinsiyet ideolojisi ve esas gerçeklik arasındaki ayrım ön planda durmaktadır.
Geniş bir bakış açısıyla "büyük adamlar"ın "büyük kadın"larına ve bütün tabakadan kadın ve erkeklere baktığımızda temel kaynakların genişletilmesi bilimsel tartışmalardaki yazıt bilimsel, nümismatik, arkeolojik ve ikonografik kaynakları da kapsaması gerekmektedir.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dişi kelimesi cinsiyeti veya toplumsal cinsiyeti ifade edebilir.[1] Kadınlar çoğulu bazen, kadın hakları gibi bazı ifadelerde yaştan bağımsız olarak dişi insanları belirtmek için kullanılır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "female". Merriam-Webster Dictionary.
- ^ "woman". Mosby's Pocket Dictionary of Medicine, Nursing & Health Professions. Elsevier Health Sciences. 2009. s. 1453. ISBN 978-0-323-06604-4.
- ^ Venes, Donald (2017). "woman". Taber's Cyclopedic Medical Dictionary. F.A. Davis. s. 2539. ISBN 978-0-8036-5940-7.
- ^ "kadın". Nişanyan Sözlük. 3 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ "hatun". Nişanyan Sözlük. 12 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023.
- ^ Farklılıklar, Tıp Enstitüsü (ABD) Cinsiyet ve Cinsiyet Biyolojisini Anlama Komitesi; Wizemann, Theresa M.; Pardue, Mary-Lou (2001). Seks Rahimde Başlar. National Academies Press (ABD). 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023.
Tüm insan bireyleri - ister XX, ister XY, ister atipik bir cinsiyet kromozomu kombinasyonuna sahip olsunlar - gelişmeye aynı başlangıç noktasından başlar. Erken gelişim sırasında fetüsün gonadları farklılaşmamış kalır; yani tüm fetal genital organlar aynıdır ve fenotipik olarak dişidir. Bununla birlikte, yaklaşık 6 ila 7 haftalık gebelikten sonra, Y kromozomu üzerindeki bir genin ifadesi, testislerin gelişimiyle sonuçlanan değişiklikleri indükler. Bu nedenle, bu gen, testis gelişimini tetiklemede tekil olarak önemlidir. Gebeliğin yaklaşık 9. haftasında testosteron üretimi, üreme sisteminin gelişimi ve beyin ve cinsel organların maskülenleşmesi (erkek cinsiyet özelliklerinin normal gelişimi) ile sonuçlanır. Fetal testisin erkek genital sistemi ile rahimdeki dış genital organların farklılaşmasındaki rolünün aksine, dişi cinsiyet farklılaşması için fetal yumurtalık salgıları gerekli değildir.
