Hemşirelik

	Sağlık profesyonelleri; Alfabetik sıraya göre;
Sağlık bakımı ile ilgili	Acil tıp teknisyenliği; Diş hekimi; Diyetisyen; Ebelik; Eczacı; Eczane teknisyeni; Elektronörofizyolog; Doktor; Fizyoterapist; Gerontolog; Hemşire; Hemşire yardımcısı; Kiropraktik; Konuşma terapisti; Optometrist; Paramedik; Podiatrist; Psikoloji; Psikoterapist; Radyolog; Radyoloji uzmanı; Radyoloji teknikeri; Ortopedi Teknikeri; Ortopedik Ortez ve Protez Teknikeri; Radyoterapist; Sağlık Bakım Teknisyeni; Sağlık yöneticisi; Tıbbi laboratuvar teknikeri; Tıbbi sekreter teknikeri; Toplum sağlığı çalışanı; Odyolog; Veteriner hekim; Yardımcı veteriner sağlık çalışanları; Dil ve konuşma terapisti;
	;
	Bu kutu: görüntüle; tartış; değiştir;

Hemşire
	Bebeğe bakım yapan Britanyalı bir hemşire
İsimleri	Hemşire
Meslek türü	Sağlık profesyoneli
Etkin sektörler	Sağlık hizmetleri
Yeterlikler	Hastaların rahatı için genel bakım
Gerekli eğitimler	Üniversitelerin lisans düzeyi Hemşirelik bölümünden mezun olmak
Çalışma alanları	Hastane, Klinik, Poliklinik, Yenidoğan, Acil Servis, Yoğun bakım, Dispanser, Ameliyathane

Hemşirelik; birey, aile ve toplumun sağlığını koruma ve geliştirmeye odaklanan, ideal sağlık düzeyine ve yaşam kalitesine ulaştırmayı hedefleyen bir sağlık profesyonelidir.

Hemşireler, yaşam kalitesini iyileştirmek ve hastanın ihtiyacı olan en doğru tıbbi bakımı verebilmek için doktorlar, hasta, hastanın ailesi ve diğer ekip üyeleriyle işbirliği içinde çalışarak bir bakım planı geliştirir.

Türkiye'de doktor tarafından belirlenen tanıya uygun istenilen ilaç ve tedavi planını hastaya uygular.^[1] Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri'nde klinik hemşire uzmanları ve hemşire pratisyenleri gibi gelişmiş pratisyen hemşireler, bireysel eyalet düzenlemelerine bağlı olarak sağlık sorunlarını teşhis eder ve ilaçlar ve diğer tedavileri reçete eder. Hemşireler, Tıp pratisyenleri, fizyoterapistler ve diyetisyenler gibi multidisipliner bir sağlık bakım ekibinin diğer üyeleriyle iş birliği yaparak veya bağımsız olarak hasta bakımını planlar.

Hemşireler, hasta bakımına yaklaşım, eğitim ve uygulama kapsamı bakımından diğer sağlık ekibi üyelerinden ayrılır. Hemşirelik, geniş uygulama alanlarına sahiptir. Hemşireler tedavi planını uygular, tedavinin gidişatını değerlendirir, hastayı fizik muayeneden geçirir, hastayı takip eder, acil durumlara müdahale eder ve hastanın tıbbi bakımını planlar. Bakım sağlama rolü, hemşireliğin tarihsel imajını şekillendirmiştir. Hemşirelere eğitim düzeyinde yapılan çeşitli düzenlemelerle bağımsız çalışmaya olanak sağlanmıştır. Savaş sonrası dönemde hemşirelik eğitimi, gelişmiş ve uzmanlaşmış bir kimliğe bürünmüş, birçok geleneksel düzenlemeler ve değişen bakım sağlayıcı rollerle bir çeşitlilik süreci geçirmiştir.^[2]^[3]

Kelime kökeni

Asıl anlamı süt kardeş olan hemşire sözcüğü Türkçeye Farsçadan geçmiştir ve sözlükte "diplomalı hasta tedavicisi" şeklinde tanımlanmaktadır.^[4]^{[tam kaynak belirtilmeli]} Osmanlı döneminde bu mesleği icra edenler Arapça mümerriz ve mümerrize sözcükleri ile de ifade edilmekteydi.^[5] Günümüzde erkek görevliler için yanlış bir şekilde hemşir^[6] sözcüğü de kullanılmaktadır. Hemşire sözcüğünün eş anlamlısı olarak tıp bacısı ve tıp kardeşi şeklinde sözcükler bulunmaktadır.^[7]^[8]^[9]^{[tam kaynak belirtilmeli]}

Tarihsel gelişim

Hemşirelik tarihçileri, antik dönemde hasta veya yaralıya sağlanan bakımın hemşirelik bakımı olup olmadığını belirleme zorluğuyla karşı karşıyadır. MÖ beşinci yüzyılda, Hipokrat Koleksiyonu, ilk hemşireler olabilecek erkek "görevliler" tarafından hastaların vasıflı bakımını ve gözlemlerini anlatır. Modern hemşireliğin kuruluşundan önce, rahibeler ve keşişler gibi dini tarikatların üyeleri genellikle hemşirelik benzeri bakım sağlıyorlardı. Örnekler diğerlerinin yanı sıra Hristiyan, İslami ve Budist geleneklerinde mevcuttur.

19. yüzyıl

Florence Nightingale, İngiliz sosyal reformcu, istatistikçi ve hemşire. Modern hemşireliğin kurucusudur. Kırım Savaşı sırasında eğitim alan hemşirelerin yöneticisi olarak öne çıkmış, savaşta yaralanan askerlerin tedavi ve bakımlarını yapmıştır. Hemşireliğe son derece olumlu bir itibar kazandırmış ve Viktorya kültüründe bir ikon olmuştur. Özellikle gece gündüz demeden yaralı askerlere baktığı için kendisine "Lambalı Kadın" denmiştir. 1860 yılında Nightingale, Londra'da St Thomas' Hospital'da kendi hemşirelik okulunun kurulmasıyla profesyonel hemşirelik vakfının temellerini atmıştır. Dünyada ilk modern sivil hemşire okulu olmuştur.

"Tanrının en değerli armağanı olan hayat çok defa hemşirenin ellerine terk edilmiştir." Florence Nightingale

Mesleğin gelişiminde diğer önemli hemşireler şunlardır:

Agnes Hunt adlı Shropshire ilk ortopedik hemşire ve Oswestry içinde ortopedik hastaneye The Robert Jones & Agnes Hunt Hastanesi ortaya çıkmasında hayati önem taşımaktaydı.
Liverpool'daki Brownlow Hill revirinde 1865'te hemşire eğitim rejimi kuran Agnes Jones.
Amerika Birleşik Devletleri ve Japonya'da kaliteli hemşirelik okulları kuran ve resmi olarak ABD'de profesyonel olarak eğitilmiş ilk hemşire olan Linda Richards, 1873 yılında Boston'daki New England Kadın ve Çocuk Hastanesi'nden mezun oldu.
Clarissa Harlowe "Clara" Barton, öncü bir Amerikalı öğretmen, patent katibi, hemşire ve insani yardım uzmanı ve Amerikan Kızılhaç'ının kurucusu.
Saint Marianne Cope, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk genel hastanelerin bazılarını açıp işleten, Amerika'nın modern hastane sisteminin gelişimini etkileyen temizlik standartlarını belirleyen St. Francis'in kız kardeşi.

20. yüzyıl

Birçok hemşire I. Dünya Savaşı'nda aktif görev gördü, ancak meslek İkinci Dünya Savaşı sırasında değişti. Ordu Hemşirelik Hizmetinin İngiliz hemşireleri her denizaşırı kampanyanın bir parçasıydı. ABD Ordusu ve Donanması'nda hizmete diğer mesleklerden daha fazla hemşire gönüllü oldu. Nazilerin, 40.000 kişilik kendi Kahverengi Hemşireleri vardı. İki düzine Alman Kızıl Haç hemşiresi, ateş altında kahramanlıkları nedeniyle Demir Haç ile ödüllendirildi.

Modern çağ, lisans ve lisansüstü hemşirelik derecelerinin gelişimini gördü. Hemşirelik araştırmalarının ilerlemesi ve örgütlenme ve örgütlenme arzusu, çok çeşitli mesleki kuruluşların ve akademik dergilerin oluşumuna yol açtı. Hemşireliğin ayrı bir akademik disiplin olarak giderek daha fazla tanınmasına, uygulamanın teorik temelini tanımlama ihtiyacına ilişkin bir farkındalık eşlik etti.

19. ve 20. yüzyılın başlarında hemşirelik, tıpkı doktorluğun bir erkek mesleği olduğu gibi, kadın mesleği olarak kabul edildi. 20. yüzyılın sonlarında artan işyeri eşitliği beklentileriyle birlikte, hemşirelik resmi olarak cinsiyetten bağımsız bir meslek haline geldi.

Tanım

Hemşirelik uygulamaları hem çeşitli uzmanlık alanlarına hem de ülkelere göre değişiklik gösterse de, bazı kuruluşlar hemşireliği genel anlamda birkaç farklı şekilde tanımlamaktadır:

Hemşirelik, her yaştan, aileden, gruptan ve toplumdan, hasta veya iyi durumdaki ve tüm ortamlardaki bireylerin özerk ve işbirliğine dayalı bakımını kapsar. Hemşirelik, sağlığın geliştirilmesini, hastalıkların önlenmesini ve hasta, engelli ve ölen kişilerin bakımını içerir. Savunuculuk, güvenli bir çevrenin teşviki, araştırma, sağlık politikasının şekillendirilmesine ve hasta ve sağlık sistemleri yönetimine katılım ve eğitim de önemli hemşirelik rolleridir. (Uluslararası Hemşirelik Konseyi [en])
İnsanların sağlıklarını iyileştirmelerine veya sürdürmelerine, sağlık sorunlarıyla baş etmelerine ve hastalıkları veya sakatlıkları ne olursa olsun, ölümüne kadar mümkün olan en iyi yaşam kalitesine ulaşmalarına olanak sağlamak için bakımın sağlanmasında klinik muhakemenin kullanılması. (Kraliyet Hemşirelik Koleji) [en]
Hemşirelik, sağlığın ve becerilerin korunması, geliştirilmesi ve optimizasyonudur; hastalık ve yaralanmanın önlenmesi; insan tepkilerinin teşhis ve tedavisi yoluyla acının hafifletilmesi; ve bireyler, aileler, topluluklar ve halklar için sağlık hizmetlerinde savunuculuk. (Amerikan Hemşireler Birliği) [en]

Hemşirelik mesleği

Hemşirelik uygulama yetkisi, mesleki hak ve sorumlulukların yanı sıra kamusal hesap verebilirlik mekanizmalarını tanımlayan bir sosyal sözleşmeye dayanmaktadır. Hemen hemen tüm ülkelerde, hemşirelik uygulaması kanunla tanımlanır ve yönetilir.

Dünya çapındaki hemşirelik topluluğunun amacı, profesyonellerinin kimlik bilgilerini, etik kurallarını, standartlarını ve yeterliliklerini korurken ve eğitimlerine devam ederken herkes için kaliteli bakım sağlamalarıdır. Profesyonel hemşire olmanın birçok eğitim yolu vardır ve bu yollar dünya çapında büyük farklılıklar gösterir; hepsi kapsamlı hemşirelik teorisi ve uygulamasının yanı sıra klinik beceriler konusunda eğitim içerir. Hemşireler, bireyin fiziksel, duygusal, psikolojik, entelektüel, sosyal ve ruhsal ihtiyaçlarına göre bütüncül bir şekilde sağlıklı ve hasta olan her yaştan ve kültürel geçmişe sahip bireylerle ilgilenir. Meslek, bu bireylere bakmak için fizik bilimi, sosyal bilimler, hemşirelik teorisi ve teknolojiyi birleştirir.

Hemşirelik Lisansı; üniversiteler tarafından verilen, hemşirelik bilimi ve ilkeleri alanında dört yıllık akademik derecesi almış kişilere verilir. Temel tıp bilimleri ve hemşirelik ana alan derslerinden (Hemşirelik ilke ve uygulamaları, iç hastalıkları hemşireliği, cerrahi hemşireliği, kadın hastalıkları ve doğum hemşireliği, pediatri hemşireliği, psikiyatri hemşireliği, halk sağlığı hemşireliği) başarılı olmuş ve teorik eğitiminin yanı sıra pratik eğitimini de başarıyla tamamlamış lisans mezunu öğrenciler hemşire unvanına sahip olur. Hemşirelik eğitimini yüksek lisans ve doktora seviyesinde devam ettiren kişiler ise uzman hemşire unvanına sahip olur.

Lisansüstü eğitimi ve bilim uzmanlığı

Hemşirelikte ileri eğitim, yüksek lisans ve doktora düzeyinde yapılır. Hemşirelikte lisansüstü eğitimini tamamlamış hemşireler bilim uzmanı unvanı alır. Lisansüstü eğitimini tamamlamış hemşireler üniversitelerde akademik alanda çalışmalar yürütürken, hastanede ise uzman hemşire unvanı ile tıbbi hasta bakımını sürdürür ve personelin eğitiminde görev alır.

Sürekli eğitim

Sağlık hizmetleri bilgisinin istikrarlı bir şekilde artmasıyla birlikte, hemşireler sürekli eğitim yoluyla eğrinin önünde kalabilir. Sürekli eğitim sınıfları ve programları, hemşirelerin hastalara mümkün olan en iyi bakımı sağlamasını, hemşirelik mesleğini ilerletmesini sağlar. Profesyonel hemşirelik kuruluşları, sertifikasyon kurulları aracılığıyla, kendi uzmanlık alanlarındaki klinik yeterliliği kanıtlamak için gönüllü sertifika sınavlarına sahiptir. Hemşirelik mesleğinin alt alt alanlarına yönelik birçok sertifika programı vardır. Hemşireler bu programlara katılarak bilgilerini günceller ve o alanda uzmanlaşır. Neticede bir unvana sahip olur (örneğin ameliyathane hemşiresi).

Hemşirelik uzmanlık ve çalışma alanları

Yoğun bakım hemşireliği
Acil bakım hemşireliği
Onkoloji hemşireliği
Ameliyathane-cerrahi hemşireliği
Stoma ve yara bakım hemşireliği
Pediatri hemşireliği
Pediatrik yoğun bakım hemşireliği
Yenidoğan hemşireliği
Yenidoğan yoğun bakım hemşireliği
Kadın sağlığı ve hastalıkları hemşireliği
Psikiyatri hemşireliği (Ruh sağlığı klinik hemşireliği, çocuk ve adölesan ruh sağlığı hemşireliği, konsültasyon-liyezon hemşireliği)
Diyaliz hemşireliği
Rehabilitasyon hemşireliği
Endoskopi hemşireliği
Gerontoloji hemşireliği
Evde bakım hemşireliği
Aile planlaması hemşireliği
Okul sağlığı Hemşireliği
İş sağlığı hemşireliği

Kaynakça

^ "Mevzuat Bilgi Sistemi". www.mevzuat.gov.tr. 12 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-10-18.
^ Coulehan J. L., Block M. R. (2005): The Medical Interview: Mastering skills for clinical practice, 5th Ed. F. A. Davis. ISBN 0-8036-1246-X. OCLC 232304023.
^ Dunphy L. M., Winland-Brown J. E. (2011): Primary care: The art and science of advanced practice nursing. F.A. Davis. ISBN 9780803626478.
^ Kubbealtı Lugati
^ Kamus-ı Fransevi, s. 1224
^ Dr. Enes Başak, Perdenin Arkasındaki Hayat: 5 Gün Doktor, 1 Gün Öğretmenin Hikâyesi, Büyüyenay Yayınları, İstanbul 2018: Bu nedenle bu süre boyunca ben de haftada iki gün bir hemşir kardeşimizi ücretli olarak yanımda çalıştırdım.
^ Pamukkale Üniversitesi İngilizce Sözlük
^ Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü
^ Bulmaca Sözlüğü

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta bakım ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Uluslararası Hemşireler Konseyi 3 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
UNCG Library Betty H. Carter Women Veterans Historical Project: Nurse 2 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"Nursing". Encyclopædia Britannica (11. bas.). 1911.

[1] "Mevzuat Bilgi Sistemi". www.mevzuat.gov.tr. 12 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-10-18.

[2] Coulehan J. L., Block M. R. (2005): The Medical Interview: Mastering skills for clinical practice, 5th Ed. F. A. Davis. ISBN 0-8036-1246-X. OCLC 232304023.

[3] Dunphy L. M., Winland-Brown J. E. (2011): Primary care: The art and science of advanced practice nursing. F.A. Davis. ISBN 9780803626478.

[4] Kubbealtı Lugati

[5] Kamus-ı Fransevi, s. 1224

[6] Dr. Enes Başak, Perdenin Arkasındaki Hayat: 5 Gün Doktor, 1 Gün Öğretmenin Hikâyesi, Büyüyenay Yayınları, İstanbul 2018: Bu nedenle bu süre boyunca ben de haftada iki gün bir hemşir kardeşimizi ücretli olarak yanımda çalıştırdım.

[7] Pamukkale Üniversitesi İngilizce Sözlük

[8] Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü

[9] Bulmaca Sözlüğü

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Sağlık profesyonelleri Alfabetik sıraya göre
Acil tıp teknisyenliği Diş hekimi Diyetisyen Ebelik Eczacı Eczane teknisyeni Elektronörofizyolog Doktor Fizyoterapist Gerontolog Hemşire Hemşire yardımcısı Kiropraktik Konuşma terapisti Optometrist Paramedik Podiatrist Psikoloji Psikoterapist Radyolog Radyoloji uzmanı Radyoloji teknikeri Ortopedi Teknikeri Ortopedik Ortez ve Protez Teknikeri Radyoterapist Sağlık Bakım Teknisyeni Sağlık yöneticisi Tıbbi laboratuvar teknikeri Tıbbi sekreter teknikeri Toplum sağlığı çalışanı Odyolog Veteriner hekim Yardımcı veteriner sağlık çalışanları Dil ve konuşma terapisti		Sağlık bakımı ile ilgili

Bu kutu: görüntüle tartış değiştir