George Soros
George Soros | |
|---|---|
 George Soros, 2018 | |
| Doğum | Schwartz György 12 Ağustos 1930 Budapeşte, Macaristan Krallığı |
| Milliyet | Macar-Amerikalı |
| Etnik köken | Yahudi[1] |
| Vatandaşlık | Macaristan Birleşik Devletler[2] |
| Eğitim | Londra Ekonomi Okulu |
| Meslek | |
| Organizasyon | Soros Fon Yönetimi Açık Toplum Vakıfları |
| Özvarlık |  US$8,6 milyar (Mart 2021)[3] |
| Evlilik |
|
| Çocuk(lar) | 5 |
| Resmî site | georgesoros.com |
.JPG)
George Soros FBA (US: /ˈsɒroʊs/;[4] Macarca: Soros György, Macarca telaffuz: [ˈʃoroʃ ˈɟørɟ]; doğum Schwartz György, 12 Ağustos 1930),[5][6] Macar-Amerikalı[a] milyarder, yatırımcı ve hayırseverdir.[9][10] Mart 2021 itibarıyla net servetinin $8,6 milyar olduğu[11][12] ve günümüze kadar Açık Toplum Vakıflarına $32 milyardan fazla bağışta bulunduğu hesaplandı.[13]
İlk defa Sovyetler Birliği'nin 1991'de dağılmasından sonra Batı Avrupa'ya göre oldukça fakir olan Doğu Avrupa (Ukrayna, Belarus, Polonya, Yugoslavya, Romanya, vb.) ülkelerine tek başına tüm zamanların en büyük finansal yardımını yaparak ismini duyurdu. Yaptığı yardımlar Birleşmiş Milletler gibi büyük kuruluşların finansal yardımlarından daha fazladır.
Birçok yazar ve ünlü isim Soros'un bu faaliyetlerinden dolayı onu "hayırsever" olarak nitelendirir. Fakat aksine bu yardımlarını o ülkelerin sosyo-politik sistemini kontrol etmek için yaptığını iddia eden yazarlar da vardır. Soros, bu iddialara ve kafalardaki soru işaretlerine karşı, "Bu renkli devrimlerle suçlanmamın tek nedeni Rus propagandasıdır. Dünyanın her yanında böyle süreçleri destekliyorum. Şu anda Liberya'da yapıyoruz, Nepal'de de yapabiliriz," diyerek kendini savundu ve bu tür eylemlerini kabullendi. Ayrıca 2006 yılında bir Rus radyosuna verdiği demeçte, Gürcistan'da 2003 yılında gerçekleşen Gül Devrimi'ni finansal olarak da desteklediğini açıkladı.[14]
İngiltere'deki Londra Ekonomi Okulu'ndaki öğrenciliği sırasında hocası olan Karl Popper'ın açık toplum felsefesinden çok etkilendiğini ve bu etkisinin yaşamında yanılabilirlik, içgörü, düşünebilirlik ve açık toplum gibi değerler sistematiğinin oluşmasında katkı sağladını ifade eder. Bu değer sistematiği ile finans piyasalarında çok başarılı olduğunu belirtir. George W. Bush ile arası açık olan Soros, Bush'un kapitalist açık ekonomilerin adını dünya üzerinde kötüye çıkardığını ve daha çok kendisi tarafından organize edilen sivil toplum kuruluşu örgütlerinin hareketini kısıtladığı beyan etti.
Soros, Açık Toplum Vakıflarının kurucusudur. Soros'un Açık Toplum Vakıfları, Türkiye şubesi Eylül 2001'de kurulan Bebek'teki Açık Toplum Enstitüsü Yardım Vakfıdır (OSIAF). 2002'de, Irak Savaşı'nın başlamasından yaklaşık iki hafta önce Sabancı Üniversitesi'ni ziyaret etmiş ve Milliyet'e göre söyleşide, "Türkiye, stratejik konumu nedeniyle en iyi ihracat ürünü ordusudur," demiştir.[15]
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Soros, 1930'da Budapeşte, Macaristan'da Aşkenazi Yahudi bir ailenin oğlu olarak dünyaya geldi.[1][16] 1939'da Macaristan, Nazi işgaline uğradığı zaman Yahudi oldukları için ailecek çok tehlikeli ve zor günler yaşadı. Babası Tivadar Soros, tüm aile bireyleri için sahte kimlikler düzenleyerek ve oturdukları yeri sürekli değiştirerek hayatta kalmalarını sağladı.[17]
1947 yılında İngiltere'ye göç etti ve Oxford Üniversitesinde School of Economist fakültesinde ekonomi tahsili gördü. İngiltere'de hayatını kazanmak için hamallık yaparken ayağı kırılınca devlet hastanesinde tedavi gördü. Devletin fakirlere yardım etmesinin yani sosyal adaletin ne kadar önemli olduğunu yaşayarak öğrendi. Okuduğu fakültede makro ekonomiyi öğrendi. Ayrıca, kendisini çok etkileyen Karl Popper’in öğrencisi oldu ve ileride uygulayacağı “Açık Toplum” (Open Society) projesi konusunda ondan ilham aldı.
1956 yılında ABD’ye göç etti. İlk yaptığı iş, arbitraj işlemleri oldu. Yani, bir hisse senedi veya dövizi ucuz olduğu yerden alıyor ve eş anlı olarak pahalı yerde satıyordu. Kısa sürede finans dünyasında sivrildi, kendi kurduğu uluslararası yatırım fonu sayesinde büyük bir servetin sahibi oldu. George Soros, Quantum Fonu Grubu’nun baş yatırım danışmanı olan Soros Fund Management LLC’nin başkanıdır. Bu fon, 28 yıllık tarihinde dünyanın en yüksek performansa sahip yatırım fonu olarak kabul edilmiştir.
New School of Social Research, Budapest University of Economics, Oxford Üniversitesi ve Yale Üniversitesinden fahri doktora unvanı alan George Soros 1995’te Bologna Üniversitesi tarafından da dünya çapında açık toplumlar yaratmak yolundaki çalışmaları sebebiyle üniversitenin en büyük onur unvanı olan “Laurea Honoris Casua” ile ödüllendirilmiştir. Soros ayrıca Budapeşte'deki Central European University'nin (Orta Avrupa Üniversitesi) ve Moskova'daki International Science Foundation'ın (Uluslararası Bilim Vakfı) kurucusudur.[16]
Hakkındaki komplo teorileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Yahudi kimliği ve uluslarası anlamda STKlar aracılığıyla otoriter rejimlere karşı verdiği mücadelelerden ötürü Soros çeşitli illiberal rejimler tarafından hedef haline gelmiştir. Hakkında atılan ve genellikle Yahudi olmasıyla bağlantılı olan teoriler öncelikle Amerika'da çeşitli aşırı sağ aktörlerden çıkmış, sonrasında ise bu söylemler dünyanın çeşitli yerlerindeki aşırı sağ aktörler tarafından benimsenmiştir.[18]
İlk başta 1990larda ortaya çıkan bu iddialar Soros'un İlluminati, masonlar ve Rotschild ailesi ile bağlantılı olduğunu öne sürmüştür.[19] 1997 Senesinde Malezya başbakanı Mahazir Muhammed Soros'un Yahudi kimliğine referans vererek bölgede gerçekleşen ekonomik krizi dayattığı sisteme direnen ülkeleri cezalandırmak için gerçekleştirdiğini iddia etmiştir.[18] Ayrıyeten Sovyetlerin yıkılmasının ardından ortaya çıkan rejimlere karşı renkli devrimleri finanse ettiğine dair iddialar da bulunmaktadır.[20]
2010'lara gelindiğinde Soros'a yöneltilen iddialar devlet kademelerinde daha fazla temsiliyet bulmaya başladı. Macarsitan lideri Viktor Orbán gençliğinde Açık Toplum Vakfı'ndan destek almasına rağmen Soros'u Avrupa'yı içten yıkmaya çalışan bir aktör olarak tanımlayıp hedef gösterdi.[21] Panama Belgeleri'nin yayınlanmasından sonra Vladimir Putin ya da görevden el çektirilen İzlanda başbakanı Sigmundur Davíð Gunnlaugsson gibi liderler yayımlanan belgelerin Soros komplosu olduğu iddialarında bulundular.[22][23] Bahsedilen belgelerde aynı zamanda Soros'a dair de negatif içerikler yayınlanması bu teorilere dair soru işaretleri yaratmıştır.[24]
2016 senesinde İngiliz The Daily Telegraph gazetesinin Soros'un Brexit referandumu kararlarını geri döndürmek için gizli bir komplo yürüttüğü iddiası gazetenin çeşitli sivil toplum kuruluşları tarafından kınanmıştır.[25]
2018 ve 2019 yıllarında içlerinde Donald Trump Jr., Alex Jones, Ann Coulter ve Dinesh D'Souza gibi aşırı sağ aktörlerin bulunduğu bir grup Soros'un 1998'de verdiği bir röportajı çarpıtarak Naziler ile işbirliği yaparak diğer Yahudilerin mülklerine el koyduğu yalanını atmıştır. Sonrasında ortaya konulan kanıtlar Soros'un bahsedilen dönemde 14 yaşında olduğunu, Yahudi kimliğini sakladığını ve Yahudi mallarına el koymaktan bir kazanç elde etmediğini göstermiştir.[26]
2018 Senesinde Amerika Birleşik Devletleri'ne gelen göç konvoylarını Amerika'nın etnik yapısını değiştirme niyetiyle finanse ettiği çeşitli aşırı sağcılar tarafından iddia edildi.[27] Bu teoriyi iddia edenler arasında dönemin Amerika Birleşik Devletler Başkanı Donald Trump da vardır.[28]
2018'de Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan George Soros'u Gezi Parkı Protestolarını ve Osman Kavala'yı finanse etmekle suçlamış, kendisini "Yahudi Soros" olarak tanımlamıştır.[29]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Greenwald, Glenn (20 Ekim 2010). "George Soros' 'foreign' money". Salon. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2015.
- ^ "George Soros" (İngilizce). Forbes. 24 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2020.
- ^ "Soros" (İngilizce). Forbes. 26 Ekim 2020. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2020.
- ^ YouTube'da Authors@Google: George Soros
- ^ Chapman, Roger; Ciment, James (17 Mart 2015). Culture Wars: An Encyclopedia of Issues, Viewpoints and Voices (İngilizce). Routledge. s. 617. ISBN 9781317473510. 27 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2016.
- ^ Kaufman, Michael T. (2002). Soros: The Life and Times of a Messianic Billionaire (İngilizce). Knopf. ss. 17-18, 23. ISBN 9780375405853. 27 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2016.
- ^ Greenwald, Glenn (20 Ekim 2010). "George Soros' 'foreign' money". Salon. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2015.
- ^ Weiss, Gary; Schares, Gail E.; Smith, Geri; Dwyer, Paul; Sandler, Neal; Pennar, Karen (22 Ağustos 1993). "The Man Who Moves Markets". Bloomberg Businessweek. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2015.
- ^ "The incredible life of billionaire investing legend George Soros". Business Insider (İngilizce). 3 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2017.
- ^ Zuckerman, Gregory (9 Haziran 2016). "A Bearish George Soros Is Trading Again". The Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2017.
- ^ Kirsch, Noah. "George Soros". Forbes.com. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi25 Haziran 2021.
- ^ "Bloomberg Billionaires". Bloomberg.com. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2015.
- ^ "George Soros". Open Society Foundations (İngilizce). 16 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2018.
- ^ "Soros: Kadife Devrim'de rol aldım". 27 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2007.
- ^ "Türkiye'nin en iyi ihracat ürünü ordudur". Milliyet. 2002-03-04. Erişim tarihi: 2025-11-06.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 31 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2015.
- ^ http://www.fikiravcisi.com/george-soros-kimdir.html [ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b Kalmar, Ivan (2020-03-14). "Islamophobia and anti-antisemitism: the case of Hungary and the 'Soros plot'". Patterns of Prejudice. 54 (1-2): 182–198. doi:10.1080/0031322X.2019.1705014. ISSN 0031-322X.
- ^ Önnerfors, Andreas Jahrehorn; Krouwel, André, (Ed.) (2021). Europe, continent of conspiracies: conspiracy theories in and about Europe. Conspiracy theories. London ; New York: Routledge, Taylor & Francis Group. ISBN 978-1-003-04864-0.
- ^ Kalmar, Ivan; Stevens, Christopher; Worby, Nicholas (2018-07-18). "Twitter, Gab, and Racism: The Case of the Soros Myth". Proceedings of the 9th International Conference on Social Media and Society. SMSociety '18. New York, NY, USA: Association for Computing Machinery: 330–334. doi:10.1145/3217804.3217939. ISBN 978-1-4503-6334-1.
- ^ "The man who helped Orban and Netanyahu rise to power" (İngilizce). 2023-07-01. Erişim tarihi: 2025-11-05.
- ^ "Segir Panama-skjölin runnin undan rifjum Soros - RÚV.is". RÚV. 2016-07-27. Erişim tarihi: 2025-11-05.
- ^ "Песков объявил расследование об офшорах атакой на Путина и Россию, которую подготовили бывшие представители Госдепа и ЦРУ". NEWSru.com (Rusça). 2016-04-04. Erişim tarihi: 2025-11-05.
- ^ "Kom Soros upp um sjálfan sig?". Kjarninn (İzlandaca). 2016-07-29. Erişim tarihi: 2025-11-05.
- ^ Finkelstein, Daniel (2018-02-14). "George Soros and the roots of antisemitism". www.thetimes.com (İngilizce). Erişim tarihi: 2025-11-05.
- ^ "Analysis | George Soros wasn't a Nazi, Roseanne Barr. He was a 14-year-old Jew who hid from them". The Washington Post (İngilizce). 2018-05-30. ISSN 0190-8286. Erişim tarihi: 2025-11-05.
- ^ "Did Democrats, or George Soros, Fund Migrant Caravan? Despite Republican Claims, No (Published 2018)" (İngilizce). 2018-10-20. Erişim tarihi: 2025-11-05.
- ^ Levin, Bess (2018-10-31). "Trump: "A Lot of People Say" George Soros Is Funding the Migrant Caravan". Vanity Fair (İngilizce). Erişim tarihi: 2025-11-05.
- ^ "Cumhurbaşkanı Erdoğan: "Kavala'nın arkasında Macar Yahudi'si Soros var"". Şalom Gazetesi. Erişim tarihi: 2025-11-05.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Resmi Sitesi 20 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)
- Yaşayan insanlar
- 1930 doğumlular
- Budapeşte doğumlu iş insanları
- Macaristan Yahudileri
- Macaristan Yahudisi asıllı Amerikalılar
- Yahudi Amerikalı hayırseverler
- Amerikalı Yahudi yazarlar
- Yahudi aktivistler
- Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Macar göçmenler
- Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığına kabul edilenler
- 20. yüzyıl Amerikalı iş insanları
- 21. yüzyıl Amerikalı iş insanları
- Amerikalı ateistler
- Amerikalı dolar milyarderleri
- Amerikalı yatırımcılar
- Amerikalı ekonomi yazarları
- Amerikalı dış siyaset yazarları
- Esperantistler
- Londra Ekonomi Okulunda öğrenim görenler
- Sosyal liberaller
- 20. yüzyıl Amerikalı erkek yazarları
- 20. yüzyıl kurgusal olmayan eserler veren Amerikalı yazarları
- 21. yüzyıl Amerikalı erkek yazarları
- 21. yüzyıl kurgusal olmayan eserler veren Amerikalı yazarları
- Londra Üniversitesinde öğrenim görenler
- Kurgusal olmayan eserler veren Amerikalı erkek yazarlar
- Amerikalı siyasi bağış toplama kampanya öncüleri
- Eleştirel rasyonalistler
- Macar dolar milyarderleri
- Dış İlişkiler Konseyi kişileri
- Paradise Papers'da ismi geçen kişiler
- Hayırseverler
- Üniversite kurucuları
- Küreselleşme yazarları