Gedik Ahmed Paşa

Gedik Ahmed Paşa
Gedik Ahmed Paşa; کدك احمد پاشا
16. Osmanlı Sadrazamı
	Görev süresi; 1474-1476
Hükümdar	II. Mehmed
Yerine geldiği	Veli Mahmud Paşa
Yerine gelen	Hoca Sinan Paşa
19. Osmanlı Kaptan-ı Deryâsı
	Görev süresi; 1478-1481
Hükümdar	II. Mehmed
Yerine geldiği	Veli Mahmud Paşa
Yerine gelen	Mesih Paşa
Avlonya Sancakbeyi
	Görev süresi; 1478-1481
Hükümdar	II. Mehmed
Anadolu Beylerbeyi
	Görev süresi; 1462-1470
Hükümdar	II. Mehmed
Yerine geldiği	İshak Paşa
Yerine gelen	Koca Davud Paşa
Rum Beylerbeyi
	Görev süresi; 1451-1462
Hükümdar	II. Mehmed
Kişisel bilgiler
Doğum	Polnosevce, Sırp Despotluğu
Ölüm	18 Kasım 1482; Edirne, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm nedeni	Boğularak idam
Bitirdiği okul	Enderûn
Dini	İslam
Askerî hizmeti
Hizmet yılları	y. 1450-1482
Rütbesi	Vezîr-i âzam ; Kaptan-ı deryâ
Komutası	Osmanlı Ordusu ; Osmanlı Donanması
Çatışma/savaşları	Otlukbeli Muharebesi ; Kıreli Muharebesi ; Otranto Seferi ; Mangup Kuşatması ; Eğriboz Kuşatması

Gedik Ahmed Paşa (ö. 18 Kasım 1482, Edirne), II. Mehmed saltanatında, 1474-1476 yılları arasında sadrazamlık yapmış Sırp asıllı Osmanlı devlet adamıdır.^[1]

Hayatı

Anadolu'daki askerî başarıları

Sırp târihçi Aleksandar Stojanovski'nin İvranye'deki Osmanlı arşivlerinde yaptığı araştırmalar, Gedik Ahmed Paşa'nın bölgedeki yerel Sırp feodal âilelerinden birine mensup olduğunu ve Sırp Despotluğu'nun Polnosevce köyünde doğduğunu ortaya koymuştur. Devşirilip saraya alınmıştır.^[2]^[3]

II. Mehmed zamanında kısa bir süre Rumeli Beylerbeyliği yaptıktan sonra 1461'de İshak Paşa'nın yerine Anadolu Beylerbeyliği'ne getirilmiştir. İlk olarak 1461'de Koyulhisar'ın fethiyle kendisini gösterdi. 1469'da Karamanoğulları'ndan Konya Ereğlisi ve Aksaray'ı ele geçirdi; II. Mehmed'in oğlu Şehzade Mustafa'yı Karaman valisi olarak Konya'ya yerleştirdi. Ertesi yıl Eğriboz'un fethiyle sonuçlanan sefere katıldı. Ardından vezirliğe yükseltildi. 1471'de Alâiye'yi (Alanya), ertesi yıl Silifke, Mokan ve Gorios kalelerini aldı. Akkoyunlu Devleti'nin askeri yardımıyla topraklarını geri almaya çalışan Karamanoğlu Pir Ahmet ve kardeşi Karamanoğlu Kasım Bey'i yenilgiye uğrattı. Osmanlılar ile Akkoyunlular arasındaki Otlukbeli Savaşının (1473) zaferle sonuçlanmasında önemli rol oynadı.

1474'te idam edilen Veli Mahmut Paşa'nın yerine veziriazam oldu. Yine Karamanoğulları'ndan Ermenek ve Manyan hisarlarını aldı.

Kırım seferi

1475'te Kırım'daki Ceneviz kolonilerinin fethiyle görevlendirildi. Haziran 1475'te Kefe, Sudak ve Azak'ı aldı. Kefe'de Cenevizliler tarafından hapse atılmış olan Kırım Hanı Mengli Giray'ı zindandan çıkardı ve onunla bir anlaşma yaptı. Buna göre, Mengli Giray Kırım Hanı olarak Osmanlı himayesini kabul etti. Başarıları dolayısıyla kendisini üstün görmeye başlayan Gedik Ahmed Paşa, 1476'da görevlendirildiği İşkodra seferine çıkmaktan kaçınması üzerine veziriazamlıktan azledilerek Rumelihisarı'na hapsedildi.

Kaptan-ı deryalığı

1478'de serbest bırakıldı ve Kaptan-ı deryalığa ve Avlonya Sancakbeyliğine getirildi.^[4] Fatih Sultan Mehmed'in İşkodra'yı fethinde (1479) Osmanlı donanmasıyla denizden destek verdi.

Aynı yılın yazında Kefalonya Kontluğu üzerine yaptığı seferde; Vonitza kalesi ile Ayamavra, Kefalonya, Fiaki ve Zante adalarını ele geçirerek 300 yıldır bölgede hüküm süren bu devletçiğe son verdi.

1480 yılında İtalya sahillerine çıkarak Napoli Krallığı'nın elinde bulunan Otranto'yu fethetti. Ertesi yıl Otranto'dan hareketle yeni fetihlere hazırlanırken II. Mehmed'in ölümü üzerine geri çağrıldı.

Hapsi ve idamı

Haziran 1481'de II. Bayezid ile Cem Sultan arasında Yenişehir'de yapılan savaşa son anda katılan ve savaşın II. Bayezid'in kazanmasında rol oynayan Gedik Ahmed Paşa, buna rağmen Cem taraftarı olduğuna dair şüpheleri yok edemedi ve hapse atıldı.

Gedik Ahmed Paşa'nın hapsedilmesi kapıkullarının ayaklanmasına yol açtı. Bunun üzerine serbest bırakılan Gedik Ahmed Paşa, Karamanoğlu Kasım Bey'in isyanını bastırmak için Karaman'da bulunan Şehzade Abdullah'a yardıma gönderildi. Kasım bey kış sebebiyle Suriye'ye kaçınca, Gedik Ahmed Paşa isyanın bastırılmasında beklenen başarıyı sağlayamadı.

18 Kasım 1482 gecesinde Edirne'deki Yeni Saray'da padişah tarafından verilen ziyafetin sonunda orada bulunanlara hil'atler giydirilip ikram olunurken Gedik Ahmed Paşa'ya siyah kaftan giydirilip boğdurularak öldürüldü.^[1]

Gedik Ahmed Paşa'nın katli üzerine yeniçeriler Edirne Subaşısı'nı öldürdülerse de isyan bastırıldı. Gedik Ahmed Paşa Edirne'de defnedildi.

Yapıtları

Gedik Ahmed Paşa, Afyonkarahisar'da bir külliye, Ladik'te bir mescit ve bir köprü, Kütahya'da bir mektep ve Büyük Bedesten'i yaptırmıştır. İstanbul'daki eserlerinden sadece bulunduğu Gedikpaşa semtine adını veren hamamı günümüze ulaşmıştır.

Fatih Sultan Mehmet tarafından kendisine tevdi edilen adını taşıyan vakıf günümüze kadar gelmiştir. Fatih'in fermanı ile vakfın yönetimi, 15. yüzyıldan Cumhuriyet'e kadar Gedik Ahmet Paşa'nın torunları tarafından yönetilmiştir. 1924 yılında çıkarılan Vakıflar Kanunu ile yönetim Gedik Ahmed Paşa soyu adına Vakıflar tarafından idare edilmektedir. Vakıf kayıtlarında 15. yüzyıldan günümüze kadar bütün torunları kayıtlıdır.

Kaynakça

^ ^a ^b Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (10.bas. 2011) Osmanlı Tarihi, II. Cilt, stanbul'un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar, Türk Tarih Kurumu Yayınları sf: 178-179-533,
^ Stavrides, Théoharis (August 2001). The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angeloviu (1453–1474) (Ottoman Empire and Its Heritage Series, Volume 24). Brill Academic Publishers, Inc. ss. 65–66. ISBN 90-04-12106-4.
^ Heath W. Lowry (2003). The Nature of the Early Ottoman State. SUNY Press. s. 116. ISBN 978-0-7914-8726-6. Erişim tarihi: 20 February 2013. While little is known about the early years of Gedik Ahmed Pasa, the Turkish scholar Mükrimin Halil Yinanç has cited unnamed Western sources claiming that he was of Palaiologan origin. More recently, the 1985 study on the Serbian region of Vranje by Aleksandar Stojanovski, has established that Gedik Ahmed Pasa was a member of the minor Serbian aristocracy
^ "İslam Ansiklopedisi, "Gedik Ahmed Paşa" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul 1996, c.13, s.543". 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.

Dış kaynaklar

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (10.bas. 2011) Osmanlı Tarihi, II. Cilt, stanbul'un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları sf: 178-179-533,
Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
Tektaş, Nazım (2002) Sadrazamlar-Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Kitapları.
Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5

Dış bağlantılar

Kiel, Hedda Reindl "Gedik Ahmed Paşa" (1996) Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:13 Sayfa:543-544, İstanbul:TDV Yayınları. Online:[1]2 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 27.1.2017
Osmanlı Devleti tarihi için kapsamli bir kronoloji listesi.7 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Siyasi görevi
Önce gelen: Veli Mahmud Paşa	Osmanlı Sadrazamı 1474 - 1476	Sonra gelen: Hoca Sinan Paşa
Askerî görevi
Önce gelen: Veli Mahmud Paşa	Kaptan-ı Derya 1478 - 1480	Sonra gelen: Mesih Paşa

[Gedik_Ahmed_Paşa-1] Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (10.bas. 2011) Osmanlı Tarihi, II. Cilt, stanbul'un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar, Türk Tarih Kurumu Yayınları sf: 178-179-533,

[2] Stavrides, Théoharis (August 2001). The Sultan of Vezirs: The Life and Times of the Ottoman Grand Vezir Mahmud Pasha Angeloviu (1453–1474) (Ottoman Empire and Its Heritage Series, Volume 24). Brill Academic Publishers, Inc. ss. 65–66. ISBN 90-04-12106-4.

[3] Heath W. Lowry (2003). The Nature of the Early Ottoman State. SUNY Press. s. 116. ISBN 978-0-7914-8726-6. Erişim tarihi: 20 February 2013. While little is known about the early years of Gedik Ahmed Pasa, the Turkish scholar Mükrimin Halil Yinanç has cited unnamed Western sources claiming that he was of Palaiologan origin. More recently, the 1985 study on the Serbian region of Vranje by Aleksandar Stojanovski, has established that Gedik Ahmed Pasa was a member of the minor Serbian aristocracy

[4] "İslam Ansiklopedisi, "Gedik Ahmed Paşa" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul 1996, c.13, s.543". 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d II. Mehmed dönemi (1451-1481)
Ailesi	II. Murad Hüma Hatun I. Gülbahar Hatun Helene Hatun Alexias Hatun Gülşah Hatun Sitti Mükrime Hatun Çiçek Hatun Anna Hatun II. Bayezid Şehzade Mustafa Cem Sultan Gevher Sultan
Sadrazamlar	Çandarlı Halil Paşa (1451-1453) Zağanos Paşa (1453-1456) Veli Mahmud Paşa (1456-1466) Rum Mehmed Paşa (1466-1469) İshak Paşa (1469-1472) Veli Mahmud Paşa (1472-1474) Gedik Ahmed Paşa (1474-1476) Hoca Sinan Paşa (1476-1477) Karamanî Mehmed Paşa (1477-1481)
Şeyhülislamlar	Fahreddin-i Acemi (1451-1460) Molla Hüsrev (1460-1480) Molla Gürânî (1480-1481)

g t d Kaptan-ı deryalar
14. yüzyıl	Kara Mürsel Bey Kara Ali Bey Yusuf Bey Mansur Bey İl Tutan Bey Saruca Paşa
15. yüzyıl	Çavlı Bey Baltaoğlu Süleyman Bey Hamza Bey Has Yunus Bey Hadim İsmail Bey Kaptan Paşa Kasım Bey Yakub Bey Zağanos Paşa Veli Mahmud Paşa Gedik Ahmed Paşa Mesih Paşa Güveği Sinan Paşa Kara Nişancı Davud Paşa
16. yüzyıl	Küçük Davud Paşa Hersekzade Ahmed Paşa İskender Ağa Paşa Sinan Bey Cafer Ağa Parlak Mustafa Paşa Bayram Paşa Kurdoğlu Muslihiddin Reis Deryabey Süleyman Paşa Kemankeş Ahmed Paşa Barbaros Hayreddin Paşa Sokollu Mehmed Paşa Sinan Paşa Piyale Paşa Müezzinzade Ali Paşa Kılıç Ali Paşa Damat İbrahim Paşa Uluç Hasan Paşa Yusuf Sinan Paşa Damat Halil Paşa
17. yüzyıl	Mustafa Paşa Frenk Cafer Paşa Derviş Mehmed Paşa Hafız Ahmed Paşa Kayserili Halil Paşa Öküz Mehmed Paşa Güzelce Ali Paşa Kara Davud Paşa Niğdeli Mustafa Paşa Topal Recep Paşa Çatalcalı Hasan Paşa Canbolatzade Mustafa Paşa Bostancı Cafer Paşa Deli Hüseyin Paşa Kemankeş Kara Mustafa Paşa Siyavuş Paşa Uzun Piyale Paşa Silahdar Yusuf Paşa Koca Bekir Paşa Koca Musa Paşa Kara Musa Paşa Damat Fazlı Paşa Ammarzade Mehmed Paşa Voynuk Ahmed Paşa Bıyıklı Mustafa Paşa Haydarağazade Mehmed Paşa Hüsambeyzade Ali Paşa Koca Derviş Mehmed Paşa Çavuşzade Mehmed Paşa Kara Murad Paşa Dellak Mustafa Paşa Zurnazen Mustafa Paşa Firari Kara Mustafa Paşa Sarı Kenan Paşa Seydi Ahmed Paşa Topal Mehmed Paşa Çavuşzade Mehmed Paşa Kılavuz Ali Paşa Abdülkadir Paşa Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Kaplan Mustafa Paşa Köse Ali Paşa Seydizade Mehmed Paşa Kara İbrahim Paşa Kaplan Mustafa Paşa Bozoklu Mustafa Paşa Musahip Mustafa Paşa Sarhoş Ahmed Paşa Mısırlızade İbrahim Paşa Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa Mezamorta Hüseyin Paşa Mısırlızade İbrahim Paşa Palabıyık Yusuf Paşa Amcazade Hüseyin Paşa
18. yüzyıl	Abdülfettah Paşa Aşçı Mehmed Paşa Küçük Osman Paşa Baltacı Mehmed Paşa Abdurrahman Paşa Veli Mehmed Paşa Moralı İbrahim Paşa Köse Ali Paşazade Mehmed Paşa Kirli Ahmed Paşa Hoca İbrahim Paşa Abaza Süleyman Paşa Aşçı Mehmed Paşa İzmirli Süleyman Paşa Canım Hoca Mehmed Paşa Hoca İbrahim Paşa Kaymak Mustafa Paşa Abdi Paşa Hacı Hüseyin Paşa Koca Bekir Paşa Laz Ali Paşa Fındıklılı Süleyman Paşa Elçi Mirahor Mustafa Paşa Hatibzade Yahya Paşa Pir Mustafa Paşa Ahmed Ratib Paşa Elçi Mirahor Mustafa Paşa Soğanyemez Mahmud Paşa Şehsuvarzade Mustafa Paşa Koca Bekir Paşa Durak Mehmed Paşa Melek Mehmed Paşa Karabağlı Süleyman Paşa Ali Paşa Abdülkerim Paşa Hacı Benli Mustafa Paşa Hacı Hasan Paşa Vezir Kethüdâsı Mehmed Paşa Sinek Mustafa Paşa Nişli Mehmed Paşa Hüseyin Hüsnü Paşa Tosun Mehmed Paşa Melek Mehmed Paşa Eğribozlu İbrahim Paşa Mandalzade Hüsameddin Paşa Cafer Paşa Cezayirli Gazi Hasan Paşa Koca Yusuf Paşa Giritli Hüseyin Paşa Küçük Hüseyin Paşa
19. yüzyıl	Mehmed Kadri Paşa Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa Hacı Mehmed Paşa Hacı Salih Paşa Seydi Ali Paşa Râmiz Abdullah Paşa Çarhacı Ali Paşa Hafız Ali Paşa Kara Mehmed Paşa Koca Hüsrev Mehmed Paşa Ahmed Paşa Hasan Paşa Deli Abdullah Paşa Nasuhzade Ali Paşa Kara Mehmed Paşa Topal İzzet Paşa Pabuççu Ahmed Paşa Damat Gürcü Halil Rifat Paşa Çengeloğlu Tâhir Mehmed Paşa Ahmed Fevzi Paşa Damad Mehmed Said Paşa Damad Mehmed Ali Paşa Topçubaşızade Mahmud Paşa Rıza Paşa Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa İngiliz Mustafa Paşa Ateş Mehmet Paşa Ahmed Vesim Paşa İbrahim Halil Paşa