Ertan Saruhan
Ertan Saruhan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1942 Fatsa, Ordu, Türkiye |
| Ölüm | 30 Mart 1972 (30 yaşında) Kızıldere, Niksar, Tokat, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Ateşli silah |
| Defin yeri | Fatsa |
| Meslek | Öğretmen, laborant |
| Tanınma nedeni | Siyasî aktivizm |
Ertan Saruhan (kod adı Taner[1]), (1942; Fatsa, Ordu - 30 Mart 1972; Kızıldere, Niksar, Tokat) Kızıldere Olayları sırasında ölen marksist eylemci, öğretmen, laborant ve DEV-Genç Merkez Yürütme Kurulu üyesi.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1942 yılında Ordu'nun Fatsa ilçesinde doğdu. Babası Lütfü Saruhan, Cumhuriyet Halk Partisi ilçe başkanı idi. Turhan Feyizoğlu'nun kaydettiği biçimde ilçede tanınmış bir ailesi vardı.[2]
Saruhan, liseyi bitirdikten sonra öğretmen okuluna girdi ve ilk görevine Çarşamba'da başladı ancak sol eylemlere katılması sebebiyle başka okula tayin edildi. Kışın yolları kapanan köye gidemeyince öğretmenlikle ilişiği kesildi. Bunun üzerine Samsun'daki bir mazot fabrikasına laborant olarak girdi, sendika ilişkileri nedeniyle işten atılınca Fatsa'ya döndü.[3] 1964'te Fatsa Kültür Derneği'ni ve 1966'da Fatsa Köycülük Derneği'ni kuranlar arasında yer aldı, arkadaşlarıyla birlikte Fikir Kulübü isimli bir gazete çıkardı[4][5] Temmuz 1967'de büyük ağabeyi Zeki Saruhan ile köylülerin Beyceli'den Fatsa'ya yürüyüşünü düzenledi.[6] Öğretmenliği sırasında üye olduğu Türkiye İşçi Partisi'nin 1970'lerde bölünmesi üzerine DEV-GENÇ taraftarı oldu. Ulaş Bardakçı'nın öldürülmesi sonrasında[7] THKP-C'nin silahlı mücadelesi için hazırlıklar yapmaya başladı.[8][9]
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Saruhan, Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idamını durdurmak için Mahir Çayan'a NATO'nun Ünye'deki yerleşkesinden bazı görevlileri kaçırmayı önerdi, önerisi kabul edildi.[10] 15-16 Mart 1972'de Mahir Çayan, Ertuğrul Kürkçü, Ömer Ayna ve Cihan Alptekin'i bir kamyonun arkasına saklayarak Ünye'ye getirdi.[11] 26 Mart 1972'de diğer arkadaşlarıyla birlikte NATO görevlilerini kaçırdı. 28 Mart'ta diğerleriyle beraber Kızıldere'ye gitti. Köyün yerleştiği dağın eteğinde grubun diğer üyeleri araçtan indiler ve Saruhan ile Nihat Yılmaz araçla gerisin geri döndüler. Aracı Yeşilırmak'a yuvarlamak üzere plan yaptılar ancak bunun yerine Tokat'a girmeden arabanın plakasını çamurla kaplayarak orada bıraktılar, Kızıldere'deki eve döndüler[12] Bu evde askerler ile aralarında çıkan çatışma sonucu öldü, Fatsa'ya gömüldü.[13][14][15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Feyizoğlu, s. 515.
- ^ Feyizoğlu s.237.
- ^ Çelen, s. 127.
- ^ Çelen, ss. 69-70.
- ^ "Ertan Saruhan: Nişanlıma Söyleyin, Artık Devrimle Nişanlıyım". 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015.
- ^ Barış Mutluay (2014). Ziya Yılmaz TİP'ten THKPC'ye Fatsa'dan Türkiye'ye. Notabene Yayınları. s. 93.
- ^ Çelen, s. 128.
- ^ Geçmişten Geleceğe Bir Umut İlkesi:Kızıldere. BirGün Kitap. 2011. s. 91.
- ^ İnönü Alpat (2008). Popüler Türkiye Solu Sözlüğü Solun Yüzyıllık Öyküsü. Dipnot Yayınları. s. 98.
- ^ Çelen, s. 112.
- ^ Baykam, s. 453.
- ^ Baykam, s. 460.
- ^ "'On'lar her yerde anılıyor". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015.
- ^ "CHP'den Mahir Çayan ve 9 Yoldaşı İçin Kanun Teklifi". 1 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2015.
- ^ Özkaya, Derya (2015). COMMEMORATIVE PRACTICES AND NARRATIVES OF REVOLUTIONARY MOVEMENTS IN TURKEY: “KIZILDERE” AS A TEXTURE OF MEMORY (PDF) (Yüksek lisans). Sabancı Üniversitesi. 11 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Feyizoğlu, Turhan (1996). Mahir. Gökkuşağı Yayınları. ISBN 9758054058.
- Baykam, Bedri, 1957- (1998). "Ertuğrul Kürkçü". 68'li yıllar : eylemciler. 1. baskı. Kızılay, Ankara: İmge Kitabevi. ISBN 975-533-248-0. OCLC 41139057.
- Çelen, Tuncay. (2011). Denizler'den Terzi Fikri'ye Türkiye. 1. baskı. Kızılay, Ankara: İmge Kitabevi. ISBN 978-975-533-686-2. OCLC 759991757.