Charles William Wilson
Başkonsolos Sir Charles William Wilson, (14 Mart 1836 - 25 Ekim 1905) bir İngiliz Ordusu subayı, diplomat, coğrafyacı ve arkeolog. Wilson, Banyo Nişanı (Order of the Bath), Aziz Michael ve Aziz George Nişanı sahibi olup, Kraliyet Cemiyeti (FRS) ödüllüdür.
14 Mart 1836'da Liverpool'da doğdu. Liverpool Collegiate School ve Cheltenham College'de eğitim gördü. Woolwich Kraliyet Askeri Akademisi'ne katıldı ve 1855'te Kraliyet Mühendisleri Kolordusunda subay olarak görevlendirildi.[1]
İlkin 1858'de, görevi Rocky Dağları ile Pasifik Okyanusu arasındaki 49. paralelin haritasını çıkarmak olan İngiliz Sınır Komisyonu sekreteri olarak atandı. Kuzey Amerika'da dört yıl geçirdi ve bu süre zarfında seyahatlerini bir günlükte belgeledi, bunun transkripsiyonu George F. G. Stanley tarafından düzenlenen "Mapping the Frontier" da bulunabilir.[1]
Filistin
[değiştir | kaynağı değiştir]
1864'te, birincil motivasyonu şehirde yaşayanlar için daha iyi içme suyu bulmak olan zengin Angela Burdett-Coutts, 1. Barones Burdett-Coutts tarafından finanse edilen Kudüs Haritalandırma Araştırması üzerinde çalışmaya başladı[2] Yapılan araştırmalarla birlikte, Kudüs'ün en doğru haritasını çıkardı ve adını taşıyan Wilson Kemeri'ni belirledi ancak yeni bir su kaynağı bulamadı.[1][3] 2013'te yayınlanan bir kitaba göre, "Wilson, Eski Şehrin ilk kapsamlı haritalamasını (Kudüs Ordu Haritalama Araştırması) yaparken, Harem-i Şerif (Tapınak Dağı) duvarlarının taş işçiliğine gerçek anlamda bilimsel bir ilgi ve dikkat gösteren ilk kişiydi.)"[4][5] Wilson'ın çalışmasından bir asır sonra The Jerusalem Post gazetesi, onun Kudüs Haritalandırma Araştırması konusundaki çabalarının gelecekteki tüm Kudüs araştırmalarının temelini oluşturmaya hizmet ettiğini belirtti.[6]
1867'de, Filistin Keşif Fonu ile Wilson, Filistin Arama Fonu (PEF) Araştırmasında öncü bir rol oynadı ve Kudüs'teki Tapınak Dağı'nda ilk büyük kazılardan birini gerçekleştirdi. 1868'de Sina Haritalandırma Araştırmasına katıldı. 1872'de İngiliz Arkeoloji Derneği'ne seçildi.
Kutsal Topraklar'a yapılan haclarla ilgili metinler ve çeviriler yayınlayan bir kuruluş olan Filistin Hacılarının Metinleri Derneği'nin müdürü olarak görev yaptı. 1901'den itibaren 1905'teki ölümüne kadar Filistin Araştırma Fonu'nun başkanıydı.[1][6]
İskoçya ve diğer atamalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Wilson eve döndükten sonra 1867'de İskoçya Haritacılık Bürosu'na[1] atandı ve aynı zamanda Borough Boundary Commission'da Komiser Yardımcısı olarak görev yaptı.[7] 1874'te Royal Society üyesi oldu. İngiliz Savaş Dairesi'nde topografi bölümü müdürü ve İngiliz İstihbarat Dairesi'nde levazım başkan yardımcısı oldu. 1876'da Hamam Nişanı aldı. Daha sonra İrlanda Haritacılık Bürosu'na başkanlık etti.
Türkiye
[değiştir | kaynağı değiştir]1879'dan 1882'ye kadar İngiltere'nin Anadolu başkonsolosu olarak görev yaptı ve Osmanlı topraklarını yoğun bir şekilde gezdi.[7] Wilson, 1881'de Erzurum Konsolosu Henry Trotter ile birlikte Ermenilerle meskûn bölgelerin ıslahına yönelik ıslahat projeleri hazırlamıştır.[8] 1882 yazında, Garnet Wolseley'in Albay Urabi isyanını bastırmak için yaptığı seferde yer aldı.[1] Bu süre zarfında, çok ciltli bir kitap seti olan Picturesque Filistin, Sina ve Mısır adlı eserin editörlüğünü yaptı.
Hartum
[değiştir | kaynağı değiştir]Wilson, 1884'ten 1885'e kadar Garnet Wolseley komutasındaki Hartum (Nil) Kurtarma Seferine katıldı. Sir Herbert Stewart liderliğindeki ileri kurtarma gücünün bir parçasıydı. Stewart ölümcül şekilde yaralandıktan sonra Tuğgeneral Wilson, yaklaşık 1.400 kişilik bu grubun komutasını devraldı. İki Nil vapurunda, Wilson'ın Çöl Grubu'nun küçük bir kısmı (28 adam) 28 Ocak 1885 öğleden sonra Hartum'a ulaştı. İki gün gecikmişti ve artık çok geçti: Hartum, 26 Ocak'ın erken saatlerinde Mehdi yandaşları tarafından ele geçirilmişti. Aralarında Tümgeneral Charles George Gordon da olmak üzere 5.000 ila 10.000 kişi katledildi. Wilson, Hartum'a yelken açmayı geciktirdiği için eleştiriler aldı.[9] Ancak diğer kaynaklar, suçu komutan Garnet Wolseley'e yıktı.[10] İngiltere halkı ayrıca Hartum kuşatmasını hafifletmek için adımlar atmadığı için Başbakan William Gladstone'u suçladı ve bazı tarihçiler, tümgeneral Gordon'u, mümkün olduğu halde tahliye emrini vermediği için sorumlu tuttu.[11]
İrlanda
[değiştir | kaynağı değiştir]İrlanda'daki Haritacılık Bürosu'nun direktörlüğüne atandı ve 1886'dan 1894'e kadar genel müdür olarak görev yaptı.
Son yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]1895'ten itibaren 1898'de emekli olana kadar askeri eğitimin genel müdürü olarak görev yaptı.[7]
1895 yılında "Handbook for Travellers in Asia Minor, Transcaucasia, Persia etc." isimli kitabın editörlüğünü yaptı. Hazırladığı kitapta, Anadolu, Kürdistan, Transkafkasya, Suriye, Mezopotamya ve İran coğrafyasında yaşayan toplumlar ve bu coğrafyadaki birçok yerleşim yeri ile ilgili ansiklopedik bilgiler vermiştir.[12]
25 Ekim 1905'te Tunbridge Wells'de öldü.[13] Sonrasında, Sir Charles Moore Watson tarafından yazılan biyografisinde, "Onun, Küçük Asya, Filistin ve komşu ülkelerin coğrafyası ve arkeolojisi hakkındaki bilgileri artırmak için muhtemelen diğer birçok kişiden daha fazlasını yaptığı" kaydedildi.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f "Major General Sir Charles William Wilson, 1836–1905". Palestine Exploration Fund. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2011.
- ^ Peter Thonemann, Roman Phrygia, Cambridge University Press, 2013, s. 252.
- ^ Shimon Gibson, British Archaeological Work in Jerusalem between 1865-1967: An Assessment 13 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 26
- ^ Ordnance Survey of Jerusalem, 1:2500, 1:10,000. H.M. Stationery Office. 1865.
- ^ https://www.biblicalarchaeology.org/reviews/the-walls-of-the-temple-mount-2-vols/ 1 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Review, "The Walls of the Temple Mount"
- ^ a b c https://www.jpost.com/Christian-News/Surveying-Jerusalem-470823 25 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Surveying Jerusalem
- ^ a b c https://www.pef.org.uk/profiles/major-general-sir-charles-william-wilson-1836-1905 27 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Major General Sir Charles William Wilson, 1836-1905
- ^ Mustafa Turan & Emel D. Görür, "İngiltere’nin Anadolu Genel Konsolosu Charles William Wilson ile Erzurum Konsolosu Henry Trotter’ın Ermenilerle Meskûn Bölgelerin Islahına Yönelik Hazırladıkları Islahat Projeleri", OTAM, 44/Güz 2018, ss. 311-340.
- ^ Harold E. Raugh, The Victorians at War, 1815-1914: An Encyclopedia of British Military History, ABC-CLIO, 2004, p. 341.
- ^ Encyclopedia of African Colonial Conflicts, ABC-CLIO, 2016, p. 327
- ^ https://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/gordon_general_charles.shtml 8 Haziran 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., General Charles Gordon (1833 - 1885)
- ^ Charles William Wilson, Handbook for Travellers in Asia Minor, Transcaucasia, Persia etc, John Murray, 1895.
- ^ D. A. J (6 Aralık 1905). "Charles William Wilson". The Geographical Journal. 26 (6): 682-684.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- İsrail Ulusal Kütüphanesi, Eran Laor Kartografik Koleksiyonu'ndaki Wilson's - Ordnance Survey haritaları. 16 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
