Caber Kalesi

Caber Kalesi

Caber Kalesi

Caber Kalesi

Türk toprağı iken caber kalesi haritası

Caber Kalesi (Süryanice: ܩܠܥܗ ܕܓܥܒܪ‎, Arapça: قلعة جعبر‎, Türkçe: Caber, Ca'ber, Cabir, Ceber kalesi) ya da Türk Mezarı Suriye sınırları içinde Fırat Nehri'nin sol kıyısında kalan, eski bir kaledir. Süleyman Şah Türbesi'nin Caber kalesi eteklerinde yer alması nedeniyle 1921-1973 yılları arasında Türkiye'nin toprağı olarak kalmıştır. Türbe'nin 1973 yılında Halep'in Karakozak köyüne taşınması ile bu statü sona ermiştir.

Tarihçe

Caber Kalesi, Yavuz Sultan Selim devrinde Osmanlı topraklarına katıldı. Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Bey'in dedesi Süleyman Şah'ın mezarının 30 Eylül 1975 tarihinde Süleyman Şah Türbesi müştemilatı ile birlikte, Halep'e 123, Şanlıurfa'ya 92 km uzaklıktaki Karakozak köyüne taşınana kadar burada olduğu varsayılır. Sözü geçen Süleyman Şah'ın Osman Bey'in dedesi mi, I. Kılıçarslan'ın babası mı olduğu, yoksa ikisi de mi olmadığı belirsizliğini korumaktadır. II. Abdülhamit devrinde buradaki türbe yeniden yaptırılmıştır.

Caber Kalesi'nin de içinde bulunduğu bölge, I. Dünya Savaşı'nın sonlarına doğru İngilizler tarafından işgal edildi. Daha sonra ise bölge, Suriye'ye bağlanarak Fransız mandasına bırakıldı.

Türkler için büyük manevi değer taşıyan Caber Kalesi, Fransa ile TBMM Hükûmeti arasında 20 Ekim 1921 tarihinde imzalanan Ankara Antlaşmasının 9. maddesi gereğince Türk Mezarı adı altında tanınan kabri, müştemilatı ile beraber Türkiye'ye bırakıldı ve Türkiye'ye orada muhafızlar bulundurma ve Türk bayrağını çekme hakkı tanındı.

Türk Karakolu

Türbenin muhafazasını sağlamakla görevli olan Jandarma İhtiram kıtasının ikameti için 30 Mayıs 1938 tarihinde modern bir karakol yaptırıldı. 1939 yılında da eski türbe tamiri imkânsız hâle geldiği için tarihî önem ve özelliğine uygun olarak karakolun yanında yeni bir türbe inşa ettirildi ve mezar buraya nakledildi.

Türkiye ile Suriye heyetleri arasında 1956 yılında Halep’te yapılan üst seviyede bir toplantıda düzenlenen tutanağın 13 ve 14'ncü maddelerinde türbe için gönderilecek ihtiram kıtasının her ayın 7'sinde değiştirilmesi kabul edilmiştir. 1973'te türbe ve onunla birlikte Türk karakolu yeni yerine taşınmış, Caber Kalesi terk edilmiştir.

Tabka Barajı

Suriye Hükûmeti, Fırat Nehri üzerinde 1966 tarihinde başlattığı Tabka Barajı'nın 1973 yılı içerisinde her türlü inşaatını bitireceğini ve barajın su toplamaya başlamasıyla Caber Kalesinin tamamen baraj suları altında kalacağını ileri sürerek, Türk hükûmetinden türbenin yerini değiştirilmesi veya türbenin Türkiye’ye naklini talep etti. Yeni ortaya çıkan durum üzerine Türkiye ve Suriye hükûmetleri arasında yapılan görüşmeler sonucunda imzalanan antlaşmaya göre; 1973 yılında Süleyman Şah Türbesi müştemilatı ile birlikte, Halep'e 123, Şanlıurfa'ya 92 km uzaklıktaki Fırat'ın doğu kıyısındaki Karakozak köyü yakınındaki yeni yerine nakledildi.

Konu hakkında yayınlar

• Tonghini, Cristina, Qal'at Ja'bar Pottery, A study of a Syrian fortified site of the late 11th-14th centuries, with contributions by HJ Franken, HJ de Haas, J Kalsbeek and A Zaqzuq, Oxford, 1998.
• Zaqzuq, A.R., Fouilles de la citadelle de Ja'abar, SYRIA Revue d'Art Oriental et d'Archeologie، Tome LXII، Paris 1985، 141-142 .
• Musil, Alois, The Middle Euphrates-A Topographical Itenerary, New York 1927.
• Dussaud, R., Deschamps, P., Seyrig, H., La Syrie Antique et Mediévale Illustrée, Paris, 1931.
• Sourdel, D. "ḎJ̲abar or Ḳalat ḎJ̲abar." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007. Brill Online.
• Bell, Gertrude Lowthian, Amurath to Amurath, London 1911;

Kaynakça

• [1] 24 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

• Pictures from Syria Looks
• Caber Kalesi, Google Maps 15 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız

• Süleyman Şah Türbesi