Bernard Lewis

Bernard Lewis
Bernard Lewis (2012)
Doğum	31 Mayıs 1916(1916-05-31) Londra, İngiltere
Ölüm	19 Mayıs 2018 (101 yaşında) Voorhees Township, New Jersey, ABD
Vatandaşlık	ABD
Kariyeri
Dalı	Tarihçi, akademisyen
Doktora öğrencileri	Feroz Ahmad
Etkilendikleri	20. yüzyıl felsefesi, Orta Doğu, oryantalizm
Etkiledikleri	Heath W. Lowry

Bernard Lewis (31 Mayıs 1916, Londra - 19 Mayıs 2018, New Jersey), İngiliz asıllı Amerikalı tarihçidir. Princeton Üniversitesi'nde profesörlük yapmıştır. İslâm tarihi ve İslâm-Batı ilişkisi hakkında uzmanlaşmıştır. Orta Doğu hakkında uzmanlaşmış batılı uzmanlar arasında en çok okunan yazarlardandır. George W. Bush'un danışmanlığını yapmıştır.

2018 yılında ölen Lewis'in mezarı Tel Aviv'de Trumpeldor Mezarlığı'nda bulunmaktadır.

Görüşleri

Lewis, 1993 yılında Fransız Le Monde gazetesine verdiği bir demeçte 1915 yılında Ermenilerin Osmanlılar tarafından öldürülmesinin bir "soykırım" olmadığını, "savaşın bir yan ürünü" olduğunu söylemişti. Paris'te bir mahkeme bunu Ermeni soykırımının inkârı olarak kabul etmiş ve tarihçiyi sembolik olarak 1 Frank para cezasına çarptırmıştı.

Londra Üniversitesi'nde eğitim gördü; yüksek lisansını Orta Doğu Tarihi yoğunluklu olmak üzere Tarih konusunda, doktorasınıysa İslam Tarihi konusunda yaptı. Paris Üniversitesi'ndeki araştırmaları sırasında Türkçe öğrendi. 1938 yılında ders vermeye başladı. 1974'e kadar Londra Üniversitesi'nde, 1974-1986 arasındaysa Princeton Üniversitesi'nde akademisyenlik yaptı. 1998 yılında Atatürk Barış Ödülü'nü aldı. Araştırma alanları Orta Çağ İslam Dünyası, günümüz Orta Doğusu ve Osmanlı Devleti'dir.

Başlıca Yapıtları: The Arabs in History (Tarihte Araplar, 1950), The Emergence of Modern Turkey (Modern Türkiye'nin Doğuşu, 1961), The Assassins (Haşhaşiler, 1967), The Muslim Discovery of Europe (Müslümanların Avrupa'yı Keşfi, 1982), The Political Language of Islam (İslam'ın Siyasal Söylemi, 1988), Race and Slavery in the Middle East: an Historical Enquiry (Orta Doğu'da Irk ve Kölelik: Tarihsel Bir İnceleme, 1990), Islam and the West (İslam ve Batı, 1993), Islam in History (Tarihte İslam, 1993), The Shaping of the Modern Middle East (Modern Orta Doğu'nun Oluşumu, 1994), Cultures in Conflict (Çatışan Kültürler, 1994), The Middle East: A Brief History of the Last 2,000 Years (Orta Doğu: Son 2000 Yılın Kısa Bir Tarihçesi, 1995), The Future of the Middle East (Orta Doğu'nun Geleceği, 1997), The Multiple Identities of the Middle East (Orta Doğu'nun Çoklu Kimliği, 1998), A Middle East Mosaic: Fragments of life, letters and history (Bir Orta Doğu Mozaiği: Hayat, Mektup ve Tarih Vesikaları, 2000), The Crisis of Islam: Holy War and Unholy Terror ("İslam'ın Krizi: Bitmeyen Savaş", 2003).

Türkçede yayımlanmış yapıtları: Modern Türkiye'nin Doğuşu (1988), İslam'ın Siyasal Söylemi (1993), Ortadoğu: Hristiyanlığın Doğuşundan Günümüze 2000 Yıllık Tarihi (1996), İslam Dünyasında Yahudiler (1996), Müslümanların Avrupa'yı Keşfi (1997), Çatışan Kültürler - Keşifler Çağında Hristiyanlar, Müslümanlar, Yahudiler (1999), Ortadoğu'nun Çoklu Kimliği (2000), Tarihte Araplar (2000), İslam'ın Krizi: Bitmeyen Savaş (2003), Alamut Kalesi ve Hasan El Sabbah (2012).

1998 yılında Atatürk Uluslararası Barış Ödülü'ne layık görüldü.

1915 Ermeni Tehciri hakkında görüşleri

Lewis, Ermenilerin bağımsızlık hareketlerinin diğer azınlıkların bağımsızlık hareketleriyle karşılaştırıldığında Osmanlı Devleti için en ciddi tehdit olduğunu bildiriyor. Lewis'e göre, Türkler, fethettikleri Sırp, Bulgar, Arnavut ve Rum ülkelerinden isteksiz de olsa vazgeçebiliyorlardı çünkü sonuçta uzak olan illerden vazgeçiyorlardı ve devletin sınırlarını "kendi evlerine" yaklaştırıyorlardı. Ermeniler ise, Türklerin ana vatanlarının üzerinde yaşıyorlardı. Bu topraklardan vazgeçmek, devleti küçültmek ile değil, devletin parçalanması ile eş anlamlıydı.

Lewis, bu satırları 1966 tarihli The Emergence of Modern Turkey (Modern Türkiye'nin doğuşu) adlı kitabının eski basımında yazıyordu.

Lewis, daha sonra fikir değiştirdi. Aynı kitabın 2002 seneli basımında son cümleyi değiştirdi: kitapta "holokost" yerine "slaughter" (kırım, katliam) ve "1,5 milyon Ermeni ölümü" yerine "1 milyondan fazla Ermeni ve bilinmeyen sayıda Türk öldü" yazıyor.

1993 senesinde Le Monde gazetesine verdiği röportajda, aynı vatan için iki halk arasında süren kavganın soykırım ile bittiğinin kuşkulu olduğunu söylemişti. Lewis, Ermenileri yok etmek için bir plan olmadığını, Osmanlı belgelerinin Ermenileri kovmak / zorunlu yer değiştirmek (expulsion) niyetini ispatladığını ancak kökten yok etmek (extermination) niyetini ispatlamadığını söyledi. 1 Ocak 1994'te, Osmanlı hükûmetinin Ermenileri yok etme niyeti olduğuna dair güvenilir kaynaktan hiçbir delil yok, dedi. Daha sonra, 2002 senesinde The Emergence of Modern Turkey kitabının, yukarıda sözü edilen cümle değişimini gerçekleştirdi.

Ayrıca bakınız

• Hata Neredeydi?

Bibliyografya

• Edward W. Said: Orientalism. New York 1979, (S. 314-320)
• Ismail Küpeli: Was ging schief beim 'Untergang des Morgenlandes'?27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Eine exemplarische Sichtung der Geschichtsdarstellung von Bernard Lewis. München, 2006 (E-Book)