Bekir Çobanzade
Bekir Çobanzade (Osmanlı Türkçesi:بکر چوبانزاده; d. 15 Mayıs 1893 – ö. 13 Ekim 1937) – Kırım Tatarı milli şair ve Türkolog.
Çobanzade 1893 senesinde Kırım'ın Karasubazar şehrinde doğdu. İlk ve orta tahsilini Karasubazar'daki rüşdiye mektebinde aldı. 1909 senesinde İstanbul’a gelip, Sultani’ye (Galatasaray Lisesi) girdi. İstanbul’da Kırım Tatar Talebe Cemiyeti adlı siyasi cemiyete üye oldu.
1914 yılında I. Dünya Savaşı başlaması sebebiyle, Kırım’a geri döndü. 1915 senesinde Odessa’da Rusça tahsiline başladı, 1916 senesinde ise Budapeşte Üniversitesi Doğu Dilleri Bölümüne girdi. Üniversite öğrenimi esnasında XII. Yüzyıldan kalma Kodeks Kumanikus adlı eser üzerinde çalışarak, 1919 senesinde doktor unvanı alarak üniversiteden mezun oldu. Budapeşte ve Lozan üniversitelerinde çalıştı.
1920 senesi Eylül ayında Kırım’a geri döndü. Totayköy'deki pedagoji teknik okulunda hocalığa, 1922 senesinde ise Kırım Üniversitesi'nin Doğu Dilleri Bölümünde çalışmaya başladı. 1924 senesinden, Sovyet rejimi tarafından takip altına alınmasına kadar Bakü’de, Azerbaycan Üniversitesinde çalıştı. Devrinin saygın Türkologlarından olarak, birçok ilmi makale ve kitaba imza attı.
“Anañ qayda?” (Annen Nerde?) adlı ilk şiiri 1913 senesi İstanbul'da yayınlanan “Yaş tatar yazıları” (Genç Tatar Yazıları) mecmuasında yayınlandı. Birçok şiiri 1928 senesinde Akmescit'te basılan “Boran” adlı kitabında, 1935 senesinde Romanya'da çıkan “Kırım şiirleri” antolojisinde, 1955 senesinde İstanbul'da Battal Taymaz tarafından hazırlanan “Kırımlı Bekir Çobanzadenin Şiirleri” kitabında, 1971 senesinde Taşkent'te basılan “Şiirler” kitabında yayınlandı. Budapeşte'de öğrenimi esnasında kaleme aldığı “Kaval Sesleri” adlı elyazması son yıllarda Türkiye'de neşredildi.
28 Ocak 1937'de Kislovodsk şehrinde hapse atıldı. 12 Ekim 1937'de mahkemesi oldu ve ertesi gün kurşuna dizilerek idam edildi.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türk dili ve edebiyatının öğretim usulü. Bakü: Azerneşr, 1926, 264 s.
- Kırım Tatar Edebiyatı. Akmescit, 1928, 90 s.
- Türk grameri. Bakü: Azerneşr, 1930, 202 s.
- Türk edebiyatı (eski Türk edebiyatı metinleri). Bakü: 1929, 81 s.
- Türk edebiyyatı (halk edebiyatı metinleri). Bakü: 1929, 51 s.
- Kumık dili ve edebiyatı tedkikleri. Bakü: Azerbaycanı Tedkik Cemiyeti neşriyatı, 1926, 105 s.
- Türk dili (birinci kurs). Bakü: Azerneşr, 1929, 219 s.
- Türk dili ve edebiyatının öğretim usulü. I Bölüm. Bakü: Azerneşr, 1926, 264 s.
- Türk dili ve edebiyatının öğretim usulü. II Bölüm. Bakü: Azerneşr, 1927, 218 s.
- Türk dili serflerinin umumi hataları. Bakü: 1925, 34 s.
- Türk-tatar şivesi. Bakü: Azerbaycanı Tedkik Cemiyeti neşriyatı, 1927, 135 s.
- Türk-tatar lisanında medhel. Bakü: Azerneşr, 1924, 213 s.
- Kırım-tatar edebiyatında kurultaycılık ve milletçilik. Bakü: Azerbaycan-İlmi Araştırma Enstitüsünün neşriyatı, 1929, 33 s.
- Azeri edebiyatının yeni devri, nasyonalizmden enter-nasyonalizme. Bakü: Azerbaycan-İlmi Araştırma Enstitüsünün neşriyatı, 1930, 65 s.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- QIRIM.net
- Урсу Д.П. «Бекир Чобан-заде. Жизнь. Судьба. Эпоха.» Симферополь, 2004
Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Kırım Alem-i Medeniye Kütaphanesinde Bekir Çobanzadenin Şiirleri 14 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kitap: Safter Nagaev, İşte sana, çoban oğlu! 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yañı Dünya, Zera Bekirova, 2008-03-29
- 2013 Çobanzade Ödüllerini kazananlar :
