Bedia Kadehi
| Bedia Kadehi | |
|---|---|
 | |
| Hammadde | Duka altını |
| Oluşturulma | 999 |
| Günümüzdeki konumu | Gürcistan Sanat Müzesi, Tiflis |
Bedia Kadehi, duka altınından yapılmış ve zengin bir biçimde bezenmiş litürjik bir kadeh olup Orta Çağ Gürcü kuyumculuğunun bir eseridir. Takriben 999 yılına tarihlenen kadeh, Kral III. Bagrat tarafından Abhazya’da bulunan Bedia Manastırı için yaptırılmıştır. Kadehin yalnızca çanak kısmı korunmuştur ve günümüzde Tiflis’teki Gürcistan Ulusal Müzesi’nde muhafaza edilmektedir.[1][2]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadeh, 999 yılında tamamlanan Bedia’daki yeni kiliseye yönelik Kral III. Bagrat ve annesi Kraliçe Gurandukht tarafından yapılan bir bağış idi.[1] Kadehin kaidesi daha sonra kayboldu ve bir Gürcüce yazıtta bildirildiği üzere 16. yüzyılda Bedia metropoliti Germane Chkhetidze’nin emriyle restore edildi. Tarihçi Dimitri Bakradze, 1865 yılında bu objenin bulunduğu yeri ziyaret edip kaybolma riskinden bahsettiğinde kadeh, İlori Kilisesi’nin kutsal eşyalar saklanan bir odasında muhafaza ediliyordu.[3] Kaide, daha sonra tekrar kayboldu. Günümüze ulaşan çanak kısmı 1930 yılında, bugünkü adı Gürcistan Ulusal Müzesi olan “Gürcistan Devlet Sanat Müzesi’nin Hazine Odası”na, Tiflis’e götürüldü.[4]
Açıklama
[değiştir | kaynağı değiştir]Bedia kadehinin çanağı 14 cm yüksekliğinde ve 14 cm çapında iken ağırlığı ise 752 gramdır. Parça, tüm figürleri ve detayları kabartma tekniğiyle işlenmiş olup yekpare bir altın bloğundan yapılmıştır. Tüm dış yüzey, kesintisiz bir kemer sırası ile çerçevelenmiş ve 12 bölüme ayrılmıştır. Figürler, Pantokrator İsa ve zıt yönde ise Bakire Odigitria, tahtta oturmuş şekilde tasvir edilmiştir. Aralarında ellerinde rotulus (yazı rulosu) tutan, her iki yanda beşi olmak üzere on havariye ait figürler durmaktadır. İsa Mesih Yunanca bir yazı, havariler ise Gürcüce metinler ile kimliklendirilmiş iken Bakire Meryem’e ait herhangi bir yazı yoktur. Üst kenarın hemen altındaki Gürcüce yazı[n 1], ince oyulmuş asomtavruli formundaki yazısıyla Kral Bagrat ve Kraliçe Gurandukht’tan bahsetmektedir.[1]
Bedia kadehi, düzenli ve ritmik kompozisyon ve dekoratif detaylarıyla dikkate değerdir ve köken olarak Gürcü’dür ancak çağdaşı Bizans fildişi ikonaları ve Venedik’teki San Marco Hazinesi’nin mineli kadehleriyle de bazı üslup yakınlıkları göstermektedir. Bununla beraber bir sanat eseri olan Bedia kadehinin güçlü anıtsal etkisi benzersizdir.[1]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Asomtavruli formlu yazılar şu şekilde okunmaktadır: ႼႫႨႣႠႭ ႶႫႰႧႨႱႫႸႭႡႤႪႭ ႫႤႭႾ ႤႷႠႥ ႼႨႬႠႸႤ ႻႨႱႠ ႸႤႬႨႱႠ ႡႠႢႰႠႲ ႠႴႾႠႦႧႠ ႫႤႴႤႱႠ ႣႠ ႣႤႣႠႱႠ ႫႠႧႱႠ ႢႳႰႠႬႣႳႾႲ ႣႤႣႭႴႠႪႱႠ ႠႫႨႱ ႡႠႰႻႨႫႨႱႠ ႸႤႫႼႨႰႥႤႪႧႠ ႠႫႨႬ; mkhedruli yazı formuna transkripsiyonu ise şu şekildedir: Gürcüce: „წმიდაო ღმრთისმშობელო, მეოხ ეყავ წინაშე ძისა შენისა ბაგრატ აფხაზთა მეფესა და დედასა მათსა გურანდუხტ დედოფალსა, ამის ბარძიმისა შემწირველთა, ამის საკურთხევლისა შემამკობელთა და ამის წმიდისა საყდრისა აღმშენებელთა. ამინ“,[4] Tercümesi: "Tanrı’nın kutsal anası, oğlunun huzurunda Abhazların Kralı Bagrat’a ve onun annesi Kraliçe Gurandukht’a, bu kadehin bağışçılarına, bu sunağın dekoratörlerine ve bu kutsal kiliseyi inşa edenlere şefaatçi ol. Âmin."[1]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Wixom, William D. (1997). "Liturgical vessel from Bedia". Evans, Helen C.; Wixom, William D. (Ed.). The Glory of Byzantium: Art and Culture of the Middle Byzantine Era, A.D. 843–1261. New York: Metropolitan Museum of Art. ss. 342-344. ISBN 0870997777.
- ^ "Middle Ages Embossing Arts: Bedia Chalice". Georgian National Museum. 11 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2017.
- ^ Bakradze, Dimitri Z. (1875). "Кавказ в древних памятниках христианства [The Caucasus in old monuments of Christianity]". Berge, Adolf (Ed.). Акты, собранные Кавказской археографической комиссией. Т. V [Acts collected by the Caucasian Archaeographic Commission, Vol. V] (Rusça). Tiflis. s. 1007. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.
- ^ a b Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "ბედია [Bedia]". Arşivlenmiş kopya ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF). 1st (Gürcüce). Tiflis: Georgian National Museum. s. 97. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Aralık 2020.