Barsgan
| Barsgan Барскоон | |
|---|---|
kasaba | |
 Barsgan'nın Kırgızstan'daki konumu | |
| Ülke |  Kırgızistan |
| İller | Issık-Göl İli |
| Rakım | 1753 m |
| Zaman dilimi | +5 |
| • Yaz (YSU) | UTC |
Barskon, Barskoon veya Barskaun, eski adı Barsgan, Barskhan ya da Barsqan (Arapça: يرسغان; Rusça: Барскон; Kırgızca: Барскоон) bugünkü Kırgızistan'nın Issık-Göl ili sınırları içinde Issık Gölünün güney kıyısında küçük bir kasabadır.
İsim kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Divân-ı Lügati't-Türk'te; "يرسغان Barsgan" "Afrasyab’ın oğlunun adıdır. Barsgan şehrini bu yaptırmıştır. Bu şehir Mahmud'un babasının şehridir. Bir takımları şöyle söylerler: Uygur Hakanının Barsgan adında bir at bakıcısı varmış. Havası güzel olduğu için atları burada yetiştirirmiş. Sonra Barsgan adı buraya ad olarak verilmiş."[1] şeklinde tanımlanır.
Konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Barsgan kasabası, denizden 1753 metre yükseklikte konumlanır. Eski kervan yolu üzerinde bulunan Barsgan'da, kervanların buradan doğuya (Çin'e) ve güneye (Hindistan'a) geçtikleri bölgede bulunan harabe bir kervansaraydan anlaşılmaktadır.
Barsgan'ın güneyinden, Barsgan vadisinden geçen (A364) karayolu -İpek yolu güzergahlarından birisi olan bu tarihi yol- Bedel Geçiti (Divân-ı Lügati't-Türk'te; Badal art: Uç ile Barsgan arasında sarp bir yer şeklinde tanımladığı)[2] üzerinden (4284 m) Çine ulaşır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Diğer verilen isimler: Barskoon, Barskon ve Barskaun.[3]
Kaşgarlı Mahmud'un babası, Hüseyin Čaghrī[4] Téğin 1056 - 1057 yıllarından önce Barsgan emiri Arslan ilig idi.[5]
Ayrıca Kaşgarlı, bu dörtlükte;
- Kuş yawuzı sagzıgan,
- yıgaç yawuzı azgan,
- Yer yawuzı kazgan,
- budun yawuzı Barsgan[6]
"Kuşun kötüsü saksağan, ağacın kötüsü kuşburnu (yaban gülü), Yerin kötüsü bataklıklı olan yer, halkın kötüsü Barsgan'lılardır." Barsganı böyle tanımlar.
Tamim bin Bahr al-Muttawwi;
"Kervanla yukarı Nūshajān (Baskhan) ve al-Shash (Taşkent) arasında Tarāz üzeri mesafe kırk (marhala) uzaklıktadır, fakat at sırtında ('alā dābba) yolculuk bir ay sürer."
30 Temmuz 1916 yılında Urkun isyanında söylendiğine göre Rus güçlerinden kaçıp Bedel Geçiti üzerinden Çin'e geçmek isteyen 100,000 Kırgız ölmüştür.[7] Rus kaynakları ise isyanda, 3,000 insanın yaşamlarını yitirdiklerini iddia ederler.[8]
Doğal yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Dağlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- It-Tiş dağı (27.9 km)
- Maydadır dağları (11.5 km)
- Uzun-Gır dağları(16 km)
Akarsular
[değiştir | kaynağı değiştir]- Barskaun (5.5 km)
- Çon-Dzhargılçak (5.9 km)
- Tayralçan (6.1 km)
- Sarı-Bulak (9.2 km)
- Dzhargılçak (10.1 km)
- Çegedek (11.5 km)
- Kırga (15.6 km)
Geçitler
[değiştir | kaynağı değiştir]Dağ geçitleri
- Barskon (34.4 km)
- Dungrume (34.8 km)
- Tosor (35.9 km)
- Rodnik Al'ça-Bulak (25.3 km)
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt III, sayfa 417-418.
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 392.
- ^ Barskoon, Kyrgyzstan Page 18 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ^ "çagrı: (جغرى) doğan kuşu; çakır kuşu." Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 421, Cilt II, sayfa 343 ve Cilt III, sayfa 332.
- ^ Central Asia Reader: The Rediscovery of History By H. B. Paksoy, sayfa 79. (İngilizce)
- ^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 135.
- ^ Bruce Pannier, Kyrgyzstan: Victims Of 1916 'Urkun' Tragedy Commemorated 9 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- ^ Krugosvet Encyclopaedia. Article on Sturmer 11 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça)